Lời trần thuật về cuộc đời của một cựu điệp viên CIA
Trong cuốn sách "Được huấn luyện để giết người" (xuất bản tháng 4-2017) với đồng tác giả là nhà báo Carlos Harrison, Antonio Veciana tiết lộ các bí mật của CIA về JFK (Tổng thống J.F. Kennedy, anh hùng Che Guevara và lãnh tụ Castro. "Cuộc sống bí mật của tôi đã kết thúc" là câu cuối cùng trong cuốn sách của Antonio Veciana.
Chiến dịch Pedro Pan
Vào đầu thập niên 1960, Antonio Veciana là điệp viên CIA "nằm vùng" tại thủ đô Havana được giao nhiệm vụ đánh bom cháy một khu thương xá lớn nhất ở thủ đô và tham gia vào kế hoạch mưu sát Fidel Castro bằng khẩu bazooka.
Kể từ năm 1962, Veciana sử dụng tiền của CIA để nuôi dưỡng một mạng lưới vũ trang hoạt động từ thành phố Miami (trên bán đảo Floriada, Mỹ) để tiến hành cuộc nổi dậy vũ trang chống chính quyền cách mạng Cuba.
 |
| Antonio Veciana trong căn nhà ở Miami ngày 19-5-2017. |
Antonio Veciana đã qua đời năm 2016 và câu chuyện về cuộc chiến bí mật chống Fidel Castro của ông ta được kể lại trong cuốn sách "Trained to Kill: The Inside Story of CIA Plots Against Castro, Kennedy and Che" (tạm dịch: Được huấn luyện để giết người: Câu chuyện bên trong những âm mưu CIA chống Castro, Kennedy và Che). Với cuốn sách, Veciana cũng muốn chia sẻ với mọi người về những gì mà ông ta biết được về một trong những cơn ác mộng kéo dài nhất trong lịch sử nước Mỹ - vụ ám sát Tổng thống John F. Kennedy.
"Trained to Kill" tiết lộ mật danh của Antonio Veciana là Amshale-1. Trong cuốn sách, Veciana viết: "Tôi là tên khủng bố thất bại. Tôi là kẻ gầy nhom, mắc bệnh hen và luôn bị ám ảnh bởi sự bất an". Năm 1960, Veciana tìm cách tham gia vào chính quyền cách mạng của Fidel Castro để có cơ hội thực hiện các nhiệm vụ được giao.
Veciana đánh cắp tiền quỹ trong thời gian làm việc cho Chủ tịch Ngân hàng Quốc gia Che Guevara và sử dụng nó để tài trợ cho những cuộc tấn công khủng bố các tòa nhà văn phòng, trụ sở an ninh, nhà máy và nhà kho.
 |
| David Atlee Phillips thông báo sự về hưu của mình tại cuộc họp báo ở Washington. |
2 năm sau, Veciana tiếp tục lợi dụng vị trí của mình trong chính quyền Cuba để bí mật phát tán tin giả về kế hoạch bắt cóc trẻ em của nước này. Âm mưu tuyên truyền của Veciana đã gây hoảng loạn cho hàng ngàn gia đình ở Cuba dẫn đến việc khoảng 14.000 trẻ em nước này được cha mẹ gửi đến Giáo hội Công giáo ở nam Florida (Mỹ) để được bảo hộ.
Chiến dịch di tản trẻ em Cuba mang tên gọi "Pedro Pan" khi ấy được báo chí Mỹ mô tả là "nỗ lực nhân đạo" của chính quyền Mỹ nhằm giải cứu những nạn nhân nhỏ tuổi của chế độ Fidel Castro! Veciana giải thích: "Đầu tiên, ý tưởng là gây bất ổn chế độ. Trong các quốc gia bất ổn, người dân thường tin vào những tin đồn. Đó là công việc của tôi - phát tán tin đồn".
Veciana viết trong cuốn sách: "Lúc đó, tôi tự tin mình đang làm điều đúng đắn. Nhiều bậc cha mẹ về sau gặp lại được con cái nhưng nhiều người khác không có được may mắn đó do đã qua đời hay không thể rời khỏi Cuba". Nhân vật tuyển mộ Veciana cho chiến dịch Pedro Pan được biết đến với tên gọi là "Maurice Bishop", còn tên thật của người này được tiết lộ trong cuốn sách "Trained to Kill" là David Atlee Phillips.
 |
| Antonio Veciana (đứng) trong cuộc họp với thành viên nhóm chống Fidel Castro Alpha-66, ngày 1-10-1962. |
Trong suốt một thập niên, Veciana không biết gì nhiều về cuộc sống cá nhân cũng như hoạt động chính trị của Phillips. Veciana chỉ biết Phillips là một gã điệp viên điển trai chỉ huy bộ phận phụ trách chiến dịch khu vực bán cầu Tây của CIA trước khi chính thức về hưu năm 1975.
Sau thất bại trong sự kiện Vịnh Con lợn tháng 4-1961, khi Castro đánh bại lực lượng người Cuba lưu vong do CIA huấn luyện vũ trang để xâm chiếm miền nam nước này và lật đổ chính quyền cách mạng với sự hỗ trợ của quân đội Mỹ, Atlee Phillips công khai thái độ khinh miệt Tổng thống John F. Kennedy.
Sau thỏa thuận hòa bình của Kennedy ký với Liên Xô trong cuộc khủng hoảng tên lửa Cuba năm 1962, Atlee Phillips hỗ trợ Veciana thành lập tổ chức bán quân sự "Alpha-66" (bao gồm 66 thành viên) có nhiệm vụ tấn công những mục tiêu ở Cuba và sau đó nhóm trở thành công cụ hữu hiệu của CIA nhằm gây sức ép đến Tổng thống Kennedy).
Năm 1963, Antonio Veciana và Alpha-66 tấn công chiếc tàu Nga đang trên hải trình tiến đến Cuba và sự kiện đã gây chấn động thế giới lúc đó. CIA đã giúp Veciana tổ chức một cuộc họp báo ngay tại thủ đô Washington nước Mỹ để khoe khoang về chiến tích này.
Veciana kể: "Khi báo chí kể câu chuyện một cách hào hứng thì người ta tin vào sự chiến thắng". Tuy nhiên, Veciana thừa nhận sự thành công của những cuộc tấn công cũng như mức độ tiến hành chúng "luôn được thổi phồng". Atlee Phillips hy vọng qua sự kiện này sẽ làm bẽ mặt người Xôviết đồng thời gây áp lực đến Kennedy để tăng cường hoạt động vũ trang chống Cuba song đã không thành công bởi vì Tổng thống John F. Kennedy vẫn tiếp tục cố gắng làm hạ nhiệt vấn đề Cuba.
Trong "Trained to Kill", lần đầu tiên Veciana kể câu chuyện Quốc hội Mỹ cho tái điều tra vụ ám sát Kennedy vào năm 1975. Ông ta cho biết đã trông thấy Maurice Bishop với Lee Harvey Oswald tại thành phố Dallas bang Texas vào tháng 9-1963 - tức 2 tháng trước khi John F. Kennedy bị bắn chết. Lee Harvey Oswald là cựu binh sĩ hải quân Mỹ thực hiện vụ ám sát Kennedy. Veciana nhìn thấy hai người gặp mặt nhau trong hành lang Trung tâm Southland, tòa nhà cao nhất ở Dallas.
Veciana viết: "Maurice Bishop có mặt ở đó. Khu vực hành lang rất đông người nhưng tôi vẫn phát hiện Bishop đứng trong một góc và đang nói chuyện với một thanh niên có vẻ mặt xanh xao. Người thanh niên không nói gì khi được Bishop giới thiệu với tôi. Bishop giới thiệu với tôi “đây là Lee".
Sau khi John F. Kennedy bị ám sát ở Dallas vào ngày 22-11-1963, Lee Oswald bị bắt giữ và gương mặt người này xuất hiện trên truyền hình, Veciana lập tức nhận ra người thanh niên này. Là người lính trung thành của CIA, lúc đó Veciana biết không nên tiết lộ với bất cứ ai về Oswald và đặc biệt là về Bishop. Veciana cho rằng John F. Kennedy là người yếu đuối, thậm chí phản bội nước Mỹ, trong vấn đề Cuba cho nên ông ta cảm thấy không hề thương tiếc trước cái chết của tổng thống.
"Những gì tôi từng làm là những gì mà bọn khủng bố làm"
Năm 1975, khi chính quyền Mỹ quyết định mở lại cuộc điều tra về vụ ám sát Kennedy, nhà điều tra Gaeton Fonzi của Quốc hội biết được Veciana làm việc cho CIA nên đã tìm cách gặp mặt để tìm hiểu sâu về sự hợp tác giữa cơ quan tình báo với những người Cuba lưu vong. Veciana đồng ý kể cho Fonzi nghe câu chuyện về sự hợp tác giữa ông ta với Bishop, bao gồm cả cuộc gặp mặt Oswald. Sau đó, Fonzi thu xếp cho một nghệ sĩ phác họa chân dung Bishop dựa theo mô tả của Veciana.
 |
| Những đứa trẻ Cuba trong Chiến dịch Pedro Pan. |
Kết quả cho thấy bức chân dung trông khá giống với Atlee Phillips - người mà Fonzi đặc biệt quan tâm trong cuộc điều tra vụ ám sát Tổng thống Kennedy. Cuối cùng, Fonzi dẫn Veciana đến Washington để gặp trực tiếp Atlee Phillips. Dù đã từng làm việc chung với Veciana suốt một thập niên, song Atlee Phillips vẫn tỏ vẻ lạnh lùng như không hề biết Veciana là ai.
Veciana hiểu ngay rằng, ông ta cần giả vờ theo Phillips do sợ CIA trả thù nếu vi phạm luật im lặng. Veciana bảo với Fonzi rằng, Atlee Phillips không phải là người mà ông ta biết với tên gọi Maurice Bishop. "Tôi cảm thấy xấu hổ khi phải nói dối, nhưng tôi không thể phá vỡ lời thề im lặng". Nhưng đó là lời thề mà Veciana không thể tuân thủ mãi mãi.
 |
| Bìa cuốn "Trained to Kill". |
Đối với một số người, thái độ mập mờ của Veciana về danh tính Atlee Phillips khiến câu chuyện của ông phần nào khó tin. Các nhà nghiên cứu cũng lưu ý đến sự việc này. Veciana cũng không hề nhắc đến quãng thời gian ông ta làm việc cho tình báo quân đội Mỹ vào đầu thập niên 1960 - vụ việc được ghi chép trong hồ sơ chính quyền Mỹ đã được giải mật. Tuy nhiên, vẫn có nhiều lý do để tin tưởng vào câu chuyện kể của Antonio Veciana.
Ví dụ, tài liệu CIA tiết lộ AmshaleE-1 là một chiến binh đáng tin cậy trong mạng lưới do Atlee Phillips điều hành trong thập niên 1960. Câu chuyện Veciana có mặt trong cuộc họp báo tháng 3-1963 để công khai về cuộc tấn công chiếc tàu Nga của Alpha-66 cũng đã được kiểm tra. Và 2 đồng nghiệp của Atlee Phillips ở CIA cũng thừa nhận trong CIA có một người mang bí danh Maurice Bishop. Công bằng mà nói thì Veciana đã kể ra những gì mà ông biết rõ nhất - ví dụ như tâm trạng của giới chức CIA và những người chống Cuba ở Miami vào cuối năm 1963.
Veciana viết: "Tôi không biết ai đã ám sát Kennedy, song tôi biết ai muốn điều đó và ông ta (Atlee Phillips) làm việc cho CIA". Cuốn "Trained to Kill" không chứng minh Atlee Phillips hay bất cứ ai khác trong CIA âm mưu ám sát Tổng thống John F. Kennedy. Tuy nhiên, cuốn sách nêu rõ Kennedy bị ám sát bởi Oswald - người được cho là không hành động một mình hay mắc bệnh tâm thần.
Ngày nay, sự thật về nhiệm vụ của Phillips trong CIA vẫn còn nằm trong bí ẩn. Nhưng theo dữ liệu từ Thư khố quốc gia Mỹ, CIA còn lưu giữ bộ tài liệu hơn 600 trang do Atlee Phillips soạn về các chiến dịch do ông điều hành. Nếu không có sự can thiệp từ Tổng thống đương nhiệm Donald Trump thì bộ tài liệu này sẽ không được giải mật trước tháng 10-2017. Trước mắt, Veciana đã kể câu chuyện mà ông ta biết rõ. Veciana kết thúc cuốn sách với chi tiết ông ta đã phá vỡ sự im lặng của chính mình như thế nào tại lễ kỷ niệm lần thứ 50 Ủy ban Warren, tổ chức điều tra vụ ám sát John F. Kennedy, vào năm 2014. Lúc đó, Veciana được Marie Fonzi, vợ góa của Gaeton Fonzi, mời đến nói chuyện tại buổi lễ này.
Veciana viết: "Trước sự có mặt của Marie Fonzi như là một nhân chứng, cuối cùng tôi cảm thấy cần phải công khai bí mật chôn kín trong lòng tôi trong nhiều năm dài". Năm 1979, sau vài lần mưu toan tự sát, cuối cùng Veciana quyết định từ bỏ hẳn vai trò điệp viên cũng như hoạt động của một sát thủ. Cựu điệp viên Antonio Veciana, nay ở tuổi 88, giải thích: "Những gì tôi từng làm là những gì mà bọn khủng bố làm. Chỉ có điều là việc làm của tôi không bị gọi là khủng bố mà thôi!".
