Mỹ: Xuất bản hồi ký để… gậy ông đập lưng ông

Cuốn hồi ký "Worthy Fights: A memoir of leadership in war and peace" (tạm dịch: Những cuộc chiến xứng đáng: Ký ức của giới lãnh đạo trong chiến tranh và hòa bình) của Leon Panetta - người từng lãnh đạo CIA từ năm 2009 đến 2011 - cuối cùng cũng nhận được sự phê chuẩn của Ban Xét duyệt Ấn phẩm (PRB) của cơ quan tình báo trước khi nó chính thức được phát hành hôm 9/10. Nhưng trước đó, hành động gây cản trở PRB - cho dù là tạm thời - của ông Panetta có thể khiến ông và Nhà xuất bản Panguin Press gặp rắc rối về mặt pháp lý.

Trong khi đó, người phát ngôn của nhà xuất bản phát biểu rằng, vào đầu năm nay cuốn sách của Panetta "đã được đệ trình lên Bộ Quốc phòng và CIA để xét duyệt.

Cựu Bộ trưởng Panetta đã làm việc chặt chẽ với cả hai cơ quan này để bảo đảm "Những cuộc chiến xứng đáng" mang nội dung đúng đắn và thích hợp để xuất bản". Nhưng nhiều người vẫn biết rằng, do bất mãn với nhiều lần trì hoãn cũng như yêu cầu viết lại của CIA nên Panetta đã ra mặt phản đối Giám đốc CIA đương nhiệm  là John Brennan đồng thời đe dọa vẫn cứ xuất bản dù không có sự cho phép từ cơ quan tình báo này.

Cuộc tranh cãi giữa CIA và Penetta có thể khiến cho khả năng thương lượng của CIA với các tác giả quyển hối ký sẽ phức tạp hơn và khó tránh khỏi sự buộc tội thiên vị.

Mark Zaid, luật sư từng thụ lý hơn chục vụ kiện liên quan đến các tác giả và PRB của CIA, nhận định: "Nếu như Panetta không tuân thủ những quy định, thì làm sao có thể bắt buộc những người dưới cấp ông phải tuân thủ?". Chính quyền Tổng thống Barack Obama từng có những cáo buộc gay gắt khác liên quan đến việc không tuân thủ thỏa thuận giữ bí mật, bao gồm vụ cựu sĩ quan lực lượng đặc nhiệm Hải quân SEAL Matt Bissonnette đã qua mặt CIA và Lầu Năm Góc để xuất bản cuốn sách “Ngày không dễ dàng” mô tả trực tiếp về sứ mạng tiêu diệt Osama bin Laden với bút danh Mark Owen vào năm 2012 (ANTG đã có bài trích đăng).

Khi còn giữ chức Bộ trưởng Quốc phòng, Panetta từng lớn tiếng chỉ trích Bissonnette đồng thời còn kiện người này ra tòa và cuộc chiến pháp lý kéo dài đến 2 năm sau vẫn chưa giải quyết được.

Việc vi phạm thỏa thuận giữ bí mật của CIA đã có “tiền sử” khá lâu mà người vi phạm phần lớn là những quan chức cao cấp nhất. Cựu Giám đốc CIA William E. Colby bị buộc nộp phạt 10.000 USD trong cuộc chiến pháp lý năm 1981 khi ông này cho xuất bản cuốn hồi ký "Honorable men: My life in the CIA" (Những người chính trực: Đời tôi trong CIA) tại Pháp năm 1978 mà không có sự phê chuẩn của cơ quan tình báo.

Mới đây nhất, một thẩm phán liên bang ủng hộ CIA chống lại một cựu sĩ quan mật - với bút danh Ishmael Jones - đã xuất bản cuốn sách “Yếu tố Con người: Bên trong văn hóa tình báo bất thường của CIA” vào năm 2008 với nội dung chỉ trích CIA. Jones xuất bản cuốn sách mà không có sự cho phép của CIA sau khi bản thảo bị bác bỏ.

Trường hợp của ông Panetta được cho là được trả 3 triệu USD cho cuốn sách "Những cuộc chiến xứng đáng" khi nó được in vào tháng 8/2014 trong khi cuộc tranh cãi giữa Leon Penetta và CIA vẫn chưa ngã ngũ.

Đối với một số người, xung đột về cuốn sách của Leon Panetta là có thể dự đoán được. PRB của CIA cũng dò xét cả những bài diễn văn và kịch bản phim điện ảnh. Nhưng các ý kiến cá nhân - như là sự chỉ trích Tổng thống Obama của Panetta - không nằm trong điều khoản của thỏa thuận giữ bí mật.

Cuốn “No easy day” của Matt Bissonnette với bút danh Mark Owen.

PRB luôn chủ trương cấm những tiết lộ liên quan đến các chiến dịch của CIA, bao gồm những cuộc tấn công bằng máy bay vũ trang không người lái (drone), cho dù chúng được tổng thống đề cập đến và được thông tin rộng rãi trên các phương tiện truyền thông. PRB cũng cấm sử dụng trong sách những từ “dễ suy diễn” như là "trưởng trạm" với lý do là từ "trạm" cho thấy rằng CIA có những căn cứ thường trực ở hải ngoại!

Panetta cũng tạo sự chú ý đến các chiến dịch của CIA theo cách khác, như là đề cập đến nhóm làm phim "Zero dark thirty" - bộ phim kịch tính hóa cuộc săn lùng Bin Laden. Thỏa thuận giữ bí mật đòi hỏi mọi nhân viên đương chức hay về hưu đều phải đệ trình lên PRB bất cứ tài liệu nào liên quan đến CIA. Các tác giả cũng bị cấm đưa cho bất cứ ai xem tác phẩm của họ khi mà PRB chưa chính thức phê chuẩn.

Các cựu sĩ quan tình báo cho biết, gần như mỗi quan chức CIA - những người có hồi ký đệ trình đến PRB sau vụ tấn công khủng bố nước Mỹ ngày 11/9/2001 - đều không hài lòng với những quy định của ban kiểm duyệt - trong đó bao gồm Phó giám đốc CIA Michael Morell thời Panetta lãnh đạo CIA.

Morell là người đã trải qua 33 năm phục vụ CIA từ sau ngày 11/9/2001, cũng có cuốn hồi ký tựa đề “Cuộc chiến tranh vĩ đại ngày nay: Mô tả của người trong cuộc về cuộc chiến của CIA chống Al-Qaeda” dự kiến sẽ được nhà xuất bản Hachette Book Group in và phát hành vào mùa xuân năm 2015