Nga: Về 4 đời giám đốc “tân KGB”
Ông Yevgeni Primakov
Ngoại trưởng Yevgeni Primakov đã được Tổng thống Boris Yeltsin cất nhắc làm người thay thế Thủ tướng Chernomydin vào ngày 10/9/1998. Khi đó ông Primakov được tất cả các phe phái, nhất trí ủng hộ làm tân Thủ tướng. Sự tín nhiệm này bắt nguồn từ việc gây dựng tên tuổi kể từ khi ông Primakov được cử đứng đầu Tổng cục I của KGB, tiền thân của Cơ quan Tình báo ở nước ngoài.
Điều đáng nói là ông Primakov không phải là “con nhà nòi”, nhưng vẫn được đồng nghiệp tín nhiệm. Tuy tốt nghiệp Học viện Nghiên cứu phương Đông, lấy bằng cao học tại Trường đại học Tổng hợp quốc gia Moskva và học vị Tiến sĩ kinh tế, Viện sĩ Hàn lâm Khoa học Liên Xô, nhưng ông Primakov lại trưởng thành và phát triển từ nghề phóng viên.
Sau khi làm Phó giám đốc Học viện Kinh tế thế giới và Giám đốc Học viện Nghiên cứu phương Đông, ông Primakov được cử làm thư ký hàn lâm của Đoàn chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học, ủy viên dự khuyết Trung ương và Ủy viên dự khuyết Bộ Chính trị (không qua bầu cử tháng 9/1989).
Đến tháng 9/1991, Tổng thống Gorbachev đã bổ nhiệm ông Primakov giữ chức Phó chủ tịch thứ nhất Ủy ban An ninh quốc gia và Chủ tịch Hội đồng Giám đốc thứ nhất của KGB (Hội đồng phụ trách về tình báo đối ngoại).
Ngày 10/10/1996, Tổng thống Yeltsin bổ nhiệm ông Primakov làm Ngoại trưởng thay thế người tiền nhiệm Andrei Kozyrev. Trong thời gian làm Giám đốc tại Cơ quan Tình báo ở nước ngoài (từ tháng 12/1991 đến tháng 10/1996), ông Primakov đã làm được một điều khiến giới chuyên môn rất coi trọng – báo cáo hàng tuần lên Tổng thống Yeltsin và khẳng định vị trí chính trị độc lập của cơ quan này trước những cơ quan chức năng khác bởi khi đó Liên Xô cũng như KGB bị tan rã, giải thể, mất uy tín trong dư luận.
Ông Vyacheslav Trubnikov
 |
Sau khi tiếp quản chiếc ghế Giám đốc SVR từ người tiền nhiệm, ông Vyacheslav Trubnikov (1996-2000) đứng trước một thách thức lớn - cải cách công tác tình báo trong giai đoạn mới. Mặc dù xuất thân từ một sĩ quan kỹ thuật nghiệp vụ, nhưng ông Trubnikov luôn khẳng định, phải duy trì tính kế thừa mà người tiền nhiệm để lại.
Ông không tiến hành cải cách bộ máy và phương thức hoạt động một cách ồ ạt, mà đã thực hiện những bước đi thận trọng, nhất là việc thay đổi nội bộ. Bởi thời gian đó tình hình Quốc nội của Nga có một số thay đổi nhạy cảm.
“Di sản” được coi là có giá trị nhất mà ông Trubnikov để lại cho người kế nhiệm chính là bộ hồ sơ nghiên cứu mà SVR thực hiện đối với Mỹ, nhất là với các cơ quan tình báo của nước này. Ông Trubnikov từng hoạt động tại Ấn Độ dưới vai phóng viên của Hãng RIA Novosti (1971-1977).
Ông Sergei Lebedev
Từ một chuyên viên, sau khi trở thành Giám đốc SVR, ông Sergei Lebedev (từ 20/5/2000 đến 5/10/2007) đã yêu cầu các nhân viên dưới quyền tái khẳng định thân phận đặc biệt của sĩ quan tình báo.
Một trong những cơ hội để ông Sergei Lebedev thực hiện được ý tưởng kể trên chính là cuộc bàn giao thế kỷ giữa Tổng thống Yeltsin với người kế nhiệm Putin. Giới chuyên môn đặc biệt quan tâm tới ông Lebedev bởi tân Giám đốc SVR là người được cựu Giám đốc Yevgeni Primakov đánh giá cao, từng có thời gian làm việc dưới quyền tân Tổng thống Putin và có “cùng ngôn ngữ” với người tiền nhiệm Vyacheslav Trubnikov.
Để triển khai ý tưởng “tái khẳng định thân phận đặc biệt của nhân viên SVR”, ông Sergei Lebedev đã phái người của mình tới tất cả những điểm nóng trên thế giới như
Mọi nhân viên của SVR đều phải thấm nhuần chỉ thị, theo đó lên đường tới bất cứ nơi nào mỗi khi có lệnh. Giám đốc SVR cũng muốn mọi nhân viên thực hiện đúng những gì mình từng làm – (Bố đẻ ông Sergei Lebedev đến khi chết cũng không biết con trai của mình là điệp viên). Ông Lebedev rất giỏi tiếng Đức và tiếng Anh. Ông mới được bổ nhiệm làm Chủ tịch Ủy ban Điều hành cộng đồng các quốc gia độc lập.
Ông Mikhail Yefimovich Fradkov
Việc Tổng thống Putin bổ nhiệm cựu Thủ tướng Mikhail Yefimovich Fradkov làm người đứng đầu Cơ quan Tình báo ở nước ngoài (6/10/2007) đã gây bất ngờ khá lớn đối với dư luận. Tuy nhiên, giới chuyên môn lại không cảm thấy bị “sốc” như nhiều người khác bởi ông Fradkov mặc dù là “kẻ ngoại đạo”, không xuất thân từ “lò đào tạo” KGB, không đảng phái, nhưng cựu Thủ tướng từng là Phó thư ký thứ nhất Ủy ban An ninh Liên bang. Nhiều người cho rằng, Tổng thống Putin muốn ông Fradkov sẽ tiếp tục phát huy những thành tựu rực rỡ mà SVR từng tạo dựng. Nhiều người hy vọng ông Mikhail Yefimovich Fradkov sẽ tiếp tục làm rạng danh SVR sau khi bắt tay điều hành cơ quan này. Trước và sau khi chính thức được thành lập, SVR đã thực hiện được nhiều điệp vụ kinh điển khiến giới chuyên môn ngưỡng mộ.
Theo thống kê, hiện SVR có từ 10.000 đến 15.000 nhân viên. Trong con mắt của nhiều người, ông Fradkov là một nhà quản lý có kinh nghiệm và cẩn trọng. Ông từng là chuyên gia trong Cơ quan Thương vụ của Nga tại Ấn Độ. Sau đó, ông Fradkov được điều về làm việc tại Ủy ban Quan hệ Ngoại thương Liên Xô và là Thứ trưởng Ngoại thương trong chính phủ của Thủ tướng Yegor Gaidar (năm 1992).
Năm 1997, ông Fradkov được cử giữ chức Bộ trưởng Thương mại trong gần 1 năm và tiếp tục cương vị này 2 năm sau đó. Sau khi Tổng thống Putin làm chủ Điện Kremlin, ông Fradkov được bổ nhiệm là thành viên của Ủy ban An ninh Quốc gia, đại diện của Nga tại Liên minh châu Âu và Tổ chức Thương mại thế giới trước khi trở thành Thủ tướng
