Trung Quốc: Chiêu “Tằm ăn dâu” ở Biển Đông

Dụng mưu "dương đông kích tây"

Vào những ngày này, từ khu vực biển Đông đang phát đi những tin tức đáng lo ngại. Bắc Kinh đã chuyển sang giai đoạn tăng cường thực hiện chính sách bành trướng ở khu vực quan trọng đặc biệt này của thế giới. Theo khái niệm "đường 9 đoạn" hay còn gọi là đường “lưỡi bò” của nhà cầm quyền Trung Quốc, chủ quyền đối với tất cả các đảo và khu mặt nước của biển Đông đều thuộc về Trung Quốc. Khái niệm "đường 9 đoạn" do Trung Quốc đơn phương áp đặt bắt đầu có hình dạng ngày càng rõ  hơn trên những tấm bản đồ mà Trung Quốc xuất bản, trên các bức tranh đả kích đang lan tràn trên Internet.

Vào những ngày đầu tháng 5 vừa qua, khái niệm này được thể hiện trên thực tế với việc Trung Quốc đã hạ đặt giàn khoan tối tân trị giá gần 1 tỉ USD trên thềm lục địa trong Vùng Đặc quyền kinh tế 200 hải lý của Việt Nam. Để đáp lại sự phản đối và những nỗ lực ngăn chặn việc hạ đặt giàn khoan này, các tàu của Trung Quốc với sự hỗ trợ của máy bay, tàu hải quân, vòi rồng phun nước tấn công, đâm thẳng vào các tàu tuần tra và tàu đánh cá của Việt Nam.   

Tàu Trung Quốc dùng vòi rồng tấn công tàu Việt Nam

Liên quan đến lịch sử của vấn đề này, cần lưu ý rằng Bắc Kinh ấp ủ mưu đồ thiết lập quyền kiểm soát của mình đối với biển Đông từ lâu, không phải mới chỉ một thập niên. Một chiến thuật đặc biệt nhằm đạt được các lợi ích của Trung Quốc trong khu vực đã được xây dựng trong thời gian này, Trung Quốc dự kiến thiết lập dần dần và vững chắc quyền kiểm soát của mình đối với từng phần biển Đông có tính tới sự phản đối của các nước vừa và nhỏ mà họ có thể bỏ qua trong trường hợp không có sự hưởng ứng rộng rãi trên toàn cầu.

Bản chất của chính sách này được thể hiện theo mưu kế "Làm náo động ở phía đông, tấn công ở phía tây" (giương Đông kích tây) và bản chất của vấn đề là lợi dụng tình hình căng thẳng đang gia tăng ở một vài khu vực khác trên thế giới, Trung Quốc thực hiện bước đi "nhỏ" nhằm đạt tới các lợi ích của mình ở khu vực này, vì họ cho rằng so với những sự kiện mà cả thế giới đang quan tâm, lo lắng thì hành động của họ trong khu vực là hoàn toàn vô tội.

Biểu tình đòi Trung Quốc rút giàn khoan Hải Dương 981 ra khỏi Biển Đông.

Các hành động thực tế của Trung Quốc đã chứng minh cho những nhận định trên đây. Phần phía đông của quần đảo Hoàng Sa đã bị quân đội Trung Quốc đánh chiếm vào năm 1956 không lâu sau trận Điện Biên Phủ lịch sử, mà chiến thắng của nó đã đặt dấu chấm hết cho chế độ thực dân của Pháp ở Việt Nam.

Sau đó, vào thời điểm khi mà sự chú ý của cộng đồng thế giới tập trung vào việc phân chia Việt Nam ở vĩ tuyến 17 và việc thiết lập một chế độ thân Mỹ ở miền Nam Việt Nam, giai đoạn thứ 2 của việc xác lập quyền kiểm soát quần đảo Hoàng Sa được Trung Quốc thực hiện.

Vào năm 1974, Trung Quốc đã dùng lực lượng vũ trang đánh đuổi quân đội miền Nam Việt Nam ra khỏi những vị trí mà Việt Nam đang kiểm soát ở phần phía tây của quần đảo này. Còn giai đoạn 3 của việc mở rộng vùng kiểm soát của Trung Quốc đối với biển Đông đã được bắt đầu vào năm 1988. Khi đó, Trung Quốc cho quân đổ bộ và đánh chiếm một số đảo của quần đảo Trường Sa.

Hoạt động này của Trung Quốc diễn ra vào thời điểm khi mà Liên Xô, dưới thời của M. Gorbachev và E. Shevardnadze, đã đánh mất ảnh hưởng của một siêu cường trên thế giới và đang bận rộn với việc rút quân đội khỏi Afghanistan, còn Mỹ thì đang tập trung vào vấn đề "chuyển đổi hòa bình" ở Liên Xô và Trung Quốc.

Lại dùng chiêu "Tằm ăn dâu"

Hiện nay, khi tình hình tại Ukraina đang thu hút sự chú ý của các nước hàng đầu trên thế giới, Bắc Kinh quyết định thực hiện bước leo thang mới tại biển Đông. Khi phân tích chiến lược này của Trung Quốc, người ta lại nhắc tới một kế sách nổi tiếng từ thời cổ đại của Trung Quốc - "Qian shi" (chiếm đất của hàng xóm như tằm ăn dâu) được các Hoàng đế Trung Hoa của các triều đại khác nhau theo đuổi qua hàng nghìn năm.

Các nước châu Á láng giềng với Trung Quốc đều biết đến chiến lược "Tằm ăn dâu" này của Trung Quốc. Khi phân tích các nguyên nhân và hậu quả của việc Trung Quốc mở rộng vùng ảnh hưởng của mình một cách nghiêm trọng như vậy, cần phải lưu ý một vài khía cạnh. Đường lối cứng rắn của Trung Quốc xuất phát từ sự thay đổi cán cân quyền lực trong lĩnh vực kinh tế (Trung Quốc đã là nền kinh tế thứ 2 thế giới) và đang vấp phải sự mâu thuẫn với hệ thống an ninh khu vực đã hình thành từ thời kỳ Chiến tranh lạnh, trong đó Trung Quốc đóng vai trò thứ yếu.

Tàu Trung Quốc dùng vòi rồng tấn công tàu Việt Nam.

Các hoạt động gia tăng của Trung Quốc có thể được giải thích bởi sự khao khát áp đặt quy chế của mình "cho phù hợp" với các khả năng đã tăng lên của Bắc Kinh trong các vấn đề của khu vực. Hoạt động bành trướng lãnh thổ của Bắc Kinh sẽ diễn ra theo hướng dồn ép các đối thủ ở những vùng tranh chấp tới bờ vực của các hành động quân sự. Nhằm phục vụ cho các lợi ích của mình, Trung Quốc đang cố gắng tận dụng sự xói mòn của hệ thống luật pháp quốc tế do Mỹ gây ra sau khi Liên Xô tan rã, song khác với Washington, Trung Quốc không có sự hỗ trợ thông tin rộng rãi…

Rõ ràng, để chống lại chính sách bành trướng của Bắc Kinh ở biển Đông, cần có những phản ứng hợp nhất chống Trung Quốc rõ ràng của các nước ASEAN. Trong trường hợp này, không chỉ cần tới phản ứng của các nước vừa và nhỏ trong khu vực, mà còn phải tận dụng cả sự bất bình trước mối đe dọa tới các lợi ích thiết thực của những đối tác khác trên thế giới mà sự gia tăng vị thế của Bắc Kinh trong khu vực này cũng làm họ không hài lòng.

Trong giai đoạn đầu, sẽ không có một hành động cụ thể nào được thực hiện nhằm hạn chế việc mở rộng vùng ảnh hưởng của Trung Quốc. Mỹ chỉ dừng lại ở các tuyên bố của các cấp khác nhau về sự cần thiết phải tuân thủ nghiêm túc các nguyên tắc của luật pháp quốc tế, tự do hàng hải, bởi vì ở giai đoạn này, nhiệm vụ chính của Mỹ là muốn để Trung Quốc sa lầy vào cuộc xung đột ở biển Đông càng sâu càng tốt.

Trong tương lai, trên cơ sở đó, Mỹ sẽ hỗ trợ cho các trào lưu tư tưởng chống chính quyền Bắc Kinh ở Đông Bắc Á và Đông Nam Á do sự sợ hãi trước "mối đe dọa của Trung Quốc".

Tìm kiếm sự hỗ trợ từ bên ngoài?

Đây mới chỉ là sự khởi đầu một quá trình dài của cuộc đấu tranh địa chính trị căng thẳng nhằm giành giật quyền thống trị đối với khu vực đang phát triển năng động nhất thế giới. Việc thiết lập quyền kiểm soát của Bắc Kinh đối với khu vực biển Đông cũng có nghĩa là sự mở rộng hơn nữa ảnh hưởng của Trung Quốc về chính trị, kinh tế và tăng cường sự độc lập về năng lượng. Tất cả những điều đó sẽ giúp nâng cao ảnh hưởng của Trung Quốc với các nước láng giềng.

Giàn khoan Hải Dương 981 Trung Quốc hạ đặt trái phép trên Biển Đông.

Trong bối cảnh hiện nay, việc xem xét các sự kiện ở biển Đông nếu chỉ trong khuôn khổ khu vực sẽ không có lợi. Cần phải nhớ rằng tình trạng bất ổn dọc theo các khu vực khai thác và các tuyến đường vận chuyển dầu khí đến Trung Quốc được kiểm soát sẽ buộc Bắc Kinh phải xử sự tích cực hơn trong khu vực biển Đông.

Cuộc đấu tranh nhằm thay đổi diện mạo của khu vực đã được tiến hành trong suốt nửa sau của thế kỷ XX và, đến nay, nó đã đưa tới sự thống nhất đất nước Việt Nam trên đất liền, nhưng, nó cũng làm mất quyền kiểm soát đối với một phần lãnh thổ là hải đảo, cuộc đấu tranh căng thẳng để giành lại những phần lãnh thổ ấy của Việt Nam vẫn đang tiếp tục.

Việc thay đổi cán cân quyền lực trong khu vực có lợi cho Trung Quốc trong những năm cuối thế kỷ XX và thập niên đầu của thế kỷ XXI đã tạo ra một khu vực mậu dịch tự do giữa Trung Quốc và các nước ASEAN từ năm 2010 với tổng tiềm lực kinh tế đã vượt Mỹ và dân số đạt 2 tỉ người. Điều này làm tăng đáng kể các cơ hội của Trung Quốc trong việc tổ chức dự án địa chính trị trong khu vực để thay thế Mỹ.

Song, chính sách coi thường lợi ích và xâm phạm chủ quyền các quốc gia gần gũi nhất về mặt địa lý, văn hóa và chính trị đang đưa dự án địa chính trị này của Trung Quốc tới chỗ bị đổ vỡ bất cứ lúc nào.

Trung Quốc tích cực thực hiện chính sách bành trướng xuống phía Nam nhằm đảm bảo an ninh năng lượng và sự ổn định chiến lược của mình. Tuy nhiên, người ta không tin việc thực hiện chiến lược này sẽ giúp Bắc Kinh đạt được các kết quả mà họ mong muốn, bởi vì nó sẽ dẫn tới mâu thuẫn với những lợi ích quan trọng sống còn của các nước vừa và nhỏ trong khu vực, đồng thời, với những điều kiện thuận lợi của mình, Mỹ sẽ ủng hộ các nước này chống lại Trung Quốc.

Phân tích những hậu quả trung hạn có thể có về chính trị và địa chính trị của chính sách mở rộng sự bành trướng ở biển Đông xâm phạm lợi ích của các nước ASEAN cho thấy rằng xác suất hậu quả tiêu cực đối với Trung Quốc có lẽ sẽ vượt quá sự mong đợi của Bắc Kinh vì sự thiết lập quyền kiểm soát đơn phương rất có vấn đề đối với biển Đông của họ