Trung tâm phát hiện rò rỉ phóng xạ châu Âu

Thứ Bảy, 27/09/2008, 09:00
Sau thảm họa Chernobyl - tai nạn trầm trọng nhất trong lịch sử năng lượng hạt nhân - xảy ra vào ngày 26/4/1986, Ủy ban châu Âu đã tiến hành một loạt biện pháp nhằm cảnh báo sớm và tổng hợp thông tin liên quan đến các thành viên của Liên minh châu Âu (EU). Vụ việc Chernobyl nhắc nhở rằng cần phải có hệ thống dự phòng và trao đổi thông tin quốc tế.

Trung tâm Nghiên cứu (JRC-Joint Research Centre) có trụ sở tại thành phố Ispra (phía bắc Italia) gồm 7 viện. Một trong số đó là Viện Môi trường (IES). Nhóm REM thuộc IES có hơn 10 năm kinh nghiệm phát triển hệ thống dự báo sớm về các thông tin liên quan đến hiện tượng rò rỉ phóng xạ cho châu Âu.

REM được giao nhiệm vụ phát triển khoa học và kỹ thuật cho 3 hệ thống lớn là ECURIE, EURDEP và ENSEMBLE. 3 hệ thống này được coi như nguồn thông tin đáng tin cậy chính thức nhằm trợ giúp cho các quyết sách chiến lược tại châu Âu trong những thảm họa liên quan đến chất phóng xạ.

ECURIE (viết tắt của European Community Urgent Radiological Information Exchange) gửi thông báo liên tục về hiện trạng và hậu quả tai nạn đến các nhà lãnh đạo có thẩm quyền đồng thời lên các phương án đối phó.

Còn EURDEP (European Radiological Data Exchange Platform) tiến hành thu thập mọi dữ liệu từ các quốc gia châu Âu liên đới. Hiện tất cả các quốc gia thành viên của EU đều trao đổi thông tin về tỉ lệ nhiễm bức xạ gamma hàng ngày. Mọi tin tức đều được đăng tải trên Internet.

Trong trường hợp xảy ra biến cố phóng xạ khẩn cấp, EURDEP đưa ra báo cáo tổng hợp 2 giờ/lần. Trong khi đó, ENSEMBLE lại tiến hành tổng hợp, so sánh và dự báo các mức độ lây nhiễm do phát tán phóng xạ.

Về lâu dài, 3 hệ thống này được JRC-IES/REM thiết kế sao cho có thể tự động hoạt động ăn khớp nhằm đưa ra cảnh báo, dự báo sớm trước các nguy cơ xảy ra tai nạn hạt nhân nghiêm trọng.

JRC luôn muốn nâng cao hệ thống ECURIE. Cùng với Bộ phận Bảo vệ cộng đồng chung châu Âu (EC Radiation Protection Unit hay còn gọi là DG TREN H.4), JRC quyết định thành lập EURDEP (European Radiological Data Exchange Platform) vào năm 1994. Mục đích ban đầu là: "Các quốc gia châu Âu thể hiện tình nguyện tham gia bằng cách tiết lộ thông tin nhanh và chính xác để trợ giúp đắc lực trong trường hợp tai biến phóng xạ".

Về sau này, EURDEP còn mang mục đích khác nữa là một định dạng trao đổi dữ liệu và là một mạng lưới trao đổi dữ liệu. EURDEP được quốc tế công nhận và trở thành một hệ thống mẫu mực trên toàn cầu.

Từ năm 2003, EURDEP đã nhận đều đặn dữ liệu từ 3.000 máy đo tỉ lệ nhiễm tia gamma đặt tại 23 quốc gia thành viên EU. Tại trang web của EURDEP, mỗi thành viên đều có tài khoản đăng nhập riêng.

Trên đó, dữ liệu được thể hiện bằng hình ảnh và dễ dàng tải xuống. Trong điều kiện bình thường, dữ liệu được gửi đi hàng ngày. Với trường hợp đặc biệt, thời gian rút ngắn xuống còn khoảng 2 giờ/lần.

Nhằm tăng khả năng kết nối của mạng EURDEP, ban lãnh đạo bộ phận này đang chuyển hướng sang sử dụng công nghệ tiên tiến phản chiếu dữ liệu thay cho việc chuyển thông tin bằng FTP và e-mail như từ trước tới nay. 4 quốc gia thành viên EURDEP đã ứng dụng kỹ thuật truyền dữ liệu mới này và đã công nhận kết quả khả quan hơn. Tất nhiên, các thành viên còn lại sẽ sớm chuyển sang dùng kỹ thuật mới trong vài năm tới.

Sự kết hợp của 3 hệ thống này hiển nhiên là một đảm bảo cho các quốc gia thành viên có thể vững tin và an toàn hơn trong trường hợp xảy ra biến cố hạt nhân nghiêm trọng mà sự cố vừa qua tại Slovenia là một ví dụ điển hình cho tính hiệu quả của các hệ thống cảnh báo rò rỉ phóng xạ

Quốc Hùng (tổng hợp)
.
.