Vòng cung Al-Qaeda ở Yemen

Từ bóng tối bước ra ánh sáng

Al-Qaeda đang tận dụng tình trạng bất ổn tại Yemen để biến nhiều vùng của nước này thành căn cứ của chúng. Nhiều đô thị ở miền Nam Yemen đã trở thành môi trường màu mỡ để Al-Qaeda tuyển mộ và tập hợp lực lượng.

Al-Qaeda đã thay đổi cả chiến lược hoạt động, từ ẩn mình trong cái khung chiến tranh du kích, phục kích gây nổ và các vụ đánh bom tự sát, tiến đến làm chủ cả những đô thị hoàn chỉnh, như tại Zanjeba'r và Jaa'r.

Các đô thị này đã trở thành nơi hội tụ của các phần tử Al-Qaeda bên trong Yemen và thu hút cả các phần tử từ nước ngoài trở về. Thậm chí, thành phố Aden - thủ phủ của miền Nam cũng đang bị đe dọa biến thành một "Imara Islamiya" (tiểu vương Hồi giáo) của Al-Qaeda.

Nét mới của Al-Qaeda tại tỉnh Abeen là họ thu phục được nhiều thành viên trẻ tuổi và cả vị thành niên. Ví dụ một thiếu niên mới 15 tuổi, tên là N. al-Qolaysi, thuộc một gia đình cư trú tại khu đông thủ đô Sanaa tự nhiên "biến mất". Khoảng một tuần sau, gia đình tá hỏa khi nhận được tin con trai của họ báo về là "đã có mặt trên lãnh thổ của Thánh chiến cùng với các chiến binh và đạo quân Hồi giáo tại khu vực Abeen- Aden".

Một thiếu niên khác chưa quá 12 tuổi, mồ côi, "biến mất" khoảng 2 tuần; rồi người thân thấy hình cậu này trên báo thì mới biết cậu đã trở thành chiến binh Al-Qaeda.

Mohammed Seyief Hayda'r - một chuyên gia về vấn đề khủng bố cho rằng, địa bàn hoạt động của Al-Qaeda gọi là "vòng cung Al-Qaeda" khởi đầu từ biên giới với Arập Xêút, tiến về phía nam qua các tỉnh Saada, Al-Jawf, Maarab, Shabawwa và Abeen. Đó là "vòng cung" mà ban lãnh đạo Al-Qaeda tồn tại và triển khai hoạt động chính của tổ chức này tại Yemen.

Lực lượng Al-Qaeda ở Yemen vẫn đang kiểm soát tình hình tại một số khu vực.

Còn có những khu vực kế cận khác, như al-Bayda và một số sự trợ giúp tức thời của các nhóm ở một số thành phố, kể cả ở thủ đô Sanaa. Al-Qaeda còn thấy có điều kiện để chuẩn bị thành lập cái gọi là "đạo quân Hồi giáo Aden - Abeen" tương tự như kiểu Somali và Wazeerstan (giáp biên giới Pakistan - Iran).

Một vấn đề phức tạp cho Al-Qaeda Yemen là tổ chức này "lai căng, đa quốc tịch" trong khi môi trường xã hội Yemen không chấp nhận sự chỉ huy của người nước ngoài.

Chính quyền của Tổng thống Saleh "chơi con bài Al-Qaeda"?

Al-Qaeda cũng là một đề tài luôn được các bên tranh chấp tại Yemen tận dụng để tố cáo lẫn nhau. Đảng Đại hội Nhân dân cầm quyền thường tố cáo đảng Cải cách Hồi giáo và sư đoàn của thiếu tướng Ali Muhsein al-Ahma'r là "liên minh với Al-Qaeda để chiếm giữ các thành phố".

Ngược lại, các lực lượng vũ trang thân cận với Tổng thống Saleh cũng bị tố cáo như vậy. Tareq Zahab - thủ lĩnh nhóm Al-Qaeda đã đánh chiếm thành phố Radaa mới đây nói em trai của ông ta "có quan hệ trực tiếp với Cơ quan An ninh quốc gia và đã phối hợp với cơ quan này trước khi đánh chiếm thành phố".

Người phát ngôn chính thức của khối liên minh các đảng chính trị đối lập - tiến sĩ Abdah al-Odayni nói: "Al-Qaeda có thật, nhưng không mạnh như báo chí và chính quyền phóng đại lên". Ông này khẳng định: "Chế độ Saleh có quan hệ với lãnh đạo Al-Qaeda. Ai cũng biết có Al-Qaeda ngoài phạm vi của chính quyền và Al-Qaeda dưới sự điều hành của chính quyền. Saleh sử dụng nhóm Al-Qaeda mà chính quyền có thể điều hành được để hoạt động mỗi khi cần dọa dẫm".

Một trung tâm nghiên cứu chiến lược tại Sanaa đưa ra báo cáo cho rằng hoạt động của Al-Qaeda trong thời gian qua là "nguy hiểm". Tuy nhiên, báo cáo này nhận định Al-Qaeda không có khả năng chiếm hoàn toàn một thành phố nào nếu không được sự trợ giúp trực tiếp hoặc gián tiếp của các bên có quan hệ với tiến trình chuyển giao quyền lực hòa bình.

Ảnh Bin Laden được quảng bá công khai tại thành phố Rade'a thuộc đông  nam Yemen.

Báo cáo này, cũng như nhiều nhận định khác, đưa ra ví dụ về việc mới đây Al-Qaeda phải rút khỏi thành phố Radaa sau khi đã chiếm được thành phố này. Nguyên nhân chủ yếu là họ không đủ lực lượng để bảo vệ thành phố. Do đó, thủ lĩnh Al-Qaeda ở đây - Tareq Zahab đã không thể đạt được tham vọng của mình và phải rút khỏi thành phố.

Báo cáo này đưa ra dẫn chứng về việc có "dính líu trực tiếp hoặc gián tiếp" của một số nhân vật thuộc bộ máy an ninh quốc gia cho việc Al-Qaeda chiếm được tỉnh Abeen và thành phố Radaa. Báo cáo đưa ra dẫn chứng: "Khi Al-Qaeda vào thành phố Zanjeba'r hồi tháng 4/2011, họ chiếm được trụ sở của Cơ quan An ninh trung ương ở tỉnh Abeen mà không hề gặp kháng cự. Khi ấy, Tư lệnh an ninh Zanjeba'r là đại tá Adel Mohammed - con trai của em ruột Bộ trưởng Nội vụ - thiếu tướng Mutahhe'r Reshad al-Masri (đã bị mất chức khi lập chính phủ mới).

Nhưng ngày 25/11/2011, một ngày sau khi Tổng thống Saleh ký vào sáng kiến của GCC, ông Bộ trưởng Nội vụ này lại ký quyết định bổ nhiệm Mohammed làm giám đốc Cơ quan điều tra ở thành phố Radaa. Nghĩa là đại tá Adel Mohammed chịu trách nhiệm hàng đầu về bảo vệ Radaa trong khi Al-Qaeda tiến vào thành phố này mà không gặp một sự kháng cự nào"