Đằng sau những chiếc máy bay bí ẩn trên bầu trời nước Mỹ

Điều tra của Hãng tin AP cho biết tháng vừa qua FBI đã triển khai những chuyến bay gián điệp trên bầu trời của hơn 30 thành phố thuộc 11 bang nước Mỹ.

Chương trình gián điệp trên không là một "điệp vụ" khác của lực lượng hành pháp Mỹ, được coi là công cụ quan trọng của chính quyền liên bang trong điều tra chống tội phạm, khủng bố và tình báo. Chương trình của FBI khiến các chuyên gia nhân quyền đặt vấn đề về việc liệu nó có vi phạm quyền riêng tư công dân hay không.

Chiếc máy bay FBI bay gần sân bay khu vực Manassas, bang Virginia, được chụp hôm 26/5.

Giới chức hành pháp Mỹ thừa nhận đây là lần đầu tiên một số lượng đông đảo máy bay cỡ nhỏ được sử dụng với quy mô rộng và được che giấu dưới tên của ít nhất 13 công ty "ma" như: FVX Research, KQM Aviation, NBR Aviation và PXW Services. Trong khi đó, chương trình gián điệp trên không của FBI mặc dù không được coi là "tuyệt mật" nhưng vẫn được "biên tập" rất cẩn thận trong các báo cáo chính thức của Văn phòng Tổng thanh tra Bộ Tư pháp Mỹ.

Người phát ngôn của FBI Christopher nói rằng, đội ngũ máy bay của FBI "không được trang bị, thiết kế để sử dụng vào mục đích thu thập thông tin hay giám sát hàng loạt". Tuy nhiên, những chiếc máy bay này có thể quay video hoạt động liên quan đến tội phạm để phục vụ cho công việc điều tra. Một số máy bay cũng có thể được trang bị công nghệ tiên tiến giúp xác định hàng ngàn người trên mặt đất cho dù họ không mang theo điện thoại di động hay thậm chí không thực hiện cuộc gọi.

Theo  AP, ít nhất 50 chiếc máy bay được FBI sử dụng để thực hiện 100 chuyến bay trong thời gian gần đây tại các thành phố lớn cũng như vùng nông thôn của ít nhất 11 bang - bao gồm Houston, Phoenix, Seattle, Chicago, Noston, Minneapolis và miền Nam California. Một chiếc máy bay mà phóng viên AP chụp được ở bầu trời miền Bắc bang Virginia cho thấy rõ những chiếc ăngten bên dưới thân và một camera nằm bên sườn trái.

Thiết bị Srtingray giám sát điện thoại di động được FBI sử dụng trên máy bay.

Một tài liệu ngân sách liên bang năm 2010 tiết lộ ít nhất 115 chiếc máy bay, bao gồm 90 chiếc Cessna 182T Skylane, nằm trong phi đội gián điệp của FBI. Những chuyến bay của FBI cũng hỗ trợ cảnh sát địa phương, như là theo dõi vụ án liên quan đến cái chết của thanh niên Freddie Gray 25 tuổi ở Baltimore thời gian gần đây. Công nghệ gián điệp được FBI sử dụng có thể quay video chất lượng cao từ khoảng cách xa, thậm chí vào ban đêm, và có khả năng thu thập thông tin từ điện thoại di động bằng công cụ gọi là "Stingray".

Sau khi tờ Washington Post tiết lộ những chuyến bay của 2 chiếc máy bay trên bầu trời Baltimore vào đầu tháng 5 vừa qua, Hãng tin AP bắt đầu tiến hành phân tích dữ liệu bay và số hiệu đăng ký cơ quan sở hữu máy bay của FBI. Theo AP, ít nhất 40.000 cư dân được "sứ mạng của FBI" dõi theo từ bầu trời thành phố Anaheim bang California vào cuối tháng 5 vừa qua.

Phần lớn những chuyến bay theo quỹ đạo ngược chiều kim đồng hồ và với tốc độ thấp. Năm 2009, giới chức FBI đề nghị Quốc hội phê chuẩn 5,1 triệu USD cho chương trình gián điệp trên không đồng thời khẳng định "giám sát trên không đang là kỹ thuật thu thập thông tin tình báo và điều tra cần thiết, phục vụ cho lực lượng hành pháp trên mặt đất".

FBI yêu cầu Hãng tin AP không tiết lộ tên của các công ty do lo ngại gây nguy hiểm cho phi đội máy bay cũng như các sứ mạng gián điệp của họ. Tuy nhiên, AP từ chối yêu cầu trên với lý do tên của các công ty được nêu trong các tài liệu công khai và cơ sở dữ liệu của chính quyền. Mới đây, các nhà báo và trang web độc lập tìm thấy một số hộp thư công ty ma ở Virginia, trong số đó có một hộp thư được chia sẻ với Bộ Tư pháp Mỹ.

FBI cho biết Bộ Tư pháp Mỹ đã phê chuẩn quyết định tạo ra mạng lưới công ty "ma" nhằm mục đích bảo vệ an ninh chiến dịch của những chuyến bay và Cục Hàng không Liên bang (FAA) cũng được thông báo về điều này. Tổng thống Barack Obama cũng cho biết ông hoan nghênh cuộc tranh luận về hoạt động gián điệp của chính quyền, đồng thời kêu gọi sự minh bạch hơn nữa về hoạt động này sau những tiết lộ về các chương trình tình báo mật của Cơ quan An ninh Quốc gia trong thời gian qua.