Bao giờ mới dẹp được hết những website phim lậu?
Phim có đường lưỡi bò ngang nhiên chiếu mạng
Xem phim “chùa” trên mạng có lẽ đã thành thói quen của nhiều người dân Việt Nam. Truy cập một số website, người xem có thể thoải mái xem phim Việt hay phim nước ngoài mà không phải trả phí. Website phim lậu ngang nhiên tồn tại đã dẫn đến nhiều hậu quả khôn lường. Mới đây, trên một web phim lậu chiếu phim “Em là thành trì doanh lũy của anh”.
Trong tập 15, ở phút 29 trở đi, xuất hiện hình ảnh bản đồ có đường lưỡi bò. Trên ứng dụng của FPT, đơn vị mua bản quyền phát sóng phim này, những cảnh quay trên đã được cắt bỏ. Trong khi đó, ở các web phim lậu, chúng vẫn được giữ nguyên. Và những hình ảnh đó lan tràn trên mạng xã hội khiến dư luận phẫn nộ. “Không thể chấp nhận những bộ phim có nội dung xâm phạm chủ quyền của Việt Nam được phát tán trên mạng. Đây là hành vi xâm phạm chủ quyền cần phải tẩy chay và lên án”, nhiều khán giả bức xúc. Rõ ràng, website phim lậu không được kiểm duyệt về nội dung nên chắc chắn, những sự việc như thế sẽ còn xảy ra nếu không được xử lý triệt để.
 |
| Đường lưỡi bò xuất hiện trong “Em là thành lũy của anh” chiếu trên một số trang phim lậu. |
Đây không phải lần đầu đường lưỡi bò trong phim được “vô tư” chiếu trên mạng mà năm ngoái, trong tập 18 của phim “Lấy danh nghĩa là người nhà” cũng phát hiện một cảnh quay có sự xuất hiện của bản đồ Trung Quốc kèm theo đường lưỡi bò. Nếu như bản phát trên các ứng dụng chính thống cảnh này đã bị cắt đi thì trên những website phim lậu vẫn được giữ nguyên.
Từ hai trường hợp trên có thể thấy bên cạnh vấn đề về vi phạm bản quyền, còn có một nguy cơ nghiêm trọng là những hình ảnh, thông tin, luận điệu gây hại cho đất nước đang được tiếp cận nhiều khán giả trẻ mỗi ngày từ các website phim lậu. Ngoài ra, với các website phim lậu thả nổi, các cảnh quay bạo lực, khiêu dâm vẫn vô tư chiếu trôi nổi trên mạng vi phạm thuần phong mỹ tực của Việt Nam.
 |
| Các website phim lậu vẫn vô tư hoạt động. |
Những nguy cơ từ các văn hóa phẩm độc hại rõ ràng sẽ đầu độc cả một thế hệ trẻ. Ai cũng hiểu, phim ảnh có tác động trực tiếp bằng hình ảnh và cảm xúc, nên tác động của nó sẽ rất mạnh mẽ và nguy hiểm hơn các loại hình nghệ thuật khác. Điều lạ là, hàng chục năm nay phim lậu vẫn ngang nhiên tồn tại mà chúng ta chưa đưa ra một chế tài xử phạt hay quản lý như thế nào cho đúng. Và các website phim lậu vẫn tồn tại thì không biết chuyện gì sẽ còn xảy ra trong tương lai.
Vòi bạch tuộc chặt rồi lại mọc
Theo thống kê của Cục Điện ảnh, hiện có hơn 400 website phim tiếng Việt đang công khai chiếu hàng chục nghìn bộ phim trên Internet trong khi các tác phẩm chưa được chủ các website này mua bản quyền. Vậy vì sao khán giả vẫn bị thu hút bởi website phim lậu này? Đơn giản, vì nó được miễn phí và cập nhật các bộ phim mới rất nhanh, nó cũng biết chiều lòng khán giả khi đăng tải đầy đủ nội dung mà có thể khi ra rạp hoặc xuất hiện trên các kênh chính phim đã bị cắt bỏ do khâu kiểm duyệt. Văn hóa miễn phí đã trở nên phổ biến ở Việt Nam, thói quen xem phim, nghe nhạc “chùa” của không ít người là mảnh đất màu mỡ cho các website phim lậu phát triển.
Vậy muốn dẹp nạn website phim lậu, trước hết phải thay đổi từ chính thói quen xem “chùa” của công chúng. Công chúng nói không với web phim lậu, chắc chắn nó sẽ không có cơ hội tồn tại. Còn một khi công chúng vẫn còn thói quen xem phim miễn phí thì dù chúng ta dẹp trang này sẽ mọc ra trang khác, như vòi bạch tuộc, chặt rồi lại mọc.
 |
| “Phimm...” là một trang phim lậu, trên đó có quảng cáo những trò cờ bạc. |
Giữa năm 2020, một website phim lậu bị chặn tên miền và nhiều website khác cũng rơi vào tình trạng chập chờn. Đây là lần đầu tiên, chúng ta có một động thái mạnh mẽ đánh vào các web phim lậu. Nhưng, nhiều người cho rằng, đó chỉ mới giải quyết được phần ngọn vì dẹp trang này lại có trang khác mọc lên. Không tốn nhiều chi phí đầu tư mua bản quyền, lại thu lợi từ quảng cáo rất lớn, từ vài trăm triệu đến hàng tỷ đồng mỗi tháng, đó là những món hời béo bở khiến một bộ phận ngang nhiên vi phạm bản quyền.
Trong khi đó, chi phí làm một trang website lậu thấp, chi phí duy trì không đáng là bao nhưng họ lại có lượng khán giả mơ ước đối với dịch vụ quảng cáo. Họ không chỉ chiếu phim lậu từ nước ngoài mà còn dùng “chùa” các chương trình hot của đài truyền hình và các đơn vị sản xuất trong nước. Việc xử lý các web phim lậu không dễ dàng, vì chúng đăng ký tên miền và dịch vụ ở nước ngoài. Ngoài ra, một trang phim lậu như phimmoi sẽ có ít nhất vài web dự phòng. Do vậy, việc chặn IP của một trang chuyên phim lậu cũng chỉ giải quyết được phần ngọn của vấn đề vì ngay lập tức có một web khác mọc lên rất dễ dàng. Như phimmoi vừa bị chặn thì đã có ngay những trang khác như phimmoiz, với giao diện và nội dung y chang. Hiện trang phimmoiz này chưa bị chặn.
Một trong những lý do khiến các website phim lậu ngang nhiên tồn tại đó là cơ chế xử phạt vi phạm bản quyền ở Việt Nam quá nhẹ so với lợi ích mà các web phim lậu thu được, không khác gì như muối bỏ biển Đây là một vấn đề mấu chốt khiến không chỉ website phim lậu mà cả sách lậu, nhạc lậu đang là bài toán đau đầu của các nhà quản lý vì chưa tìm ra phương án giải quyết. Cứ đà này, website phim lậu sẽ bóp chết các trang website xem phim trực tuyến trả phí và bóp chết cả những bộ phim đang ra rạp. Điều này ảnh hưởng đến sự phát triển của một nền điện ảnh minh bạch và lành mạnh.
Cần thay đổi ý thức xem phim của công chúng
Đạo diễn, NSND Thanh Vân cho rằng, muốn xóa bỏ vấn nạn website phim lậu cần phải có sự phối hợp của nhiều bên liên quan, các doanh nghiệp đừng ham giá rẻ mà quảng cáo trên website phim lậu, ngoài ra cần sự liên kết của các quốc gia, tổ chức để ngăn chặn tình trạng vi phạm bản quyền, báo cáo vi phạm bản quyền để Google gỡ nội dung theo Đạo luật Bản quyền thiên niên kỷ kỹ thuật số... Trong nước, chúng ta cần tăng chế tài xử phạt nặng hơn, thậm chí, có nhiều trường hợp phải xử lý với khung hình cao vì có những sản phẩm phát tán văn hóa phẩm đồi trụy, vi phạm thuần phong mỹ tục của Việt Nam, nặng hơn là vi phạm an ninh quốc gia như bộ phim “Em là thành trì doanh lũy của anh”.
 |
| Website phim lậu này đã bị ngừng hoạt động. |
Còn đạo diễn Bùi Tuấn Dũng cho rằng: “Chúng ta cần nâng cao ý thức của người dân trước khi chờ những cơ chế xử phạt từ phía Nhà nước. Nâng cao văn hóa, nhận thức của người dân về vấn đề bản quyền và việc trả phí xem phim là điều tất yếu vì đó là sản phẩm sáng tạo. Chúng ta đã tham gia Công ước Bern về bản quyền từ năm 2004 mà đến nay, người dân vẫn chưa nhận thức đúng về vấn đề bản quyền. Điều đó thật đáng tiếc. Ở một số nước, người dân xem phim lậu, đọc sách lậu nếu bị phát hiện sẽ bị xử phạt. Xem phim lậu cũng là một hành vi thiếu văn hóa. Cần có chiến lược truyền thông để người dân nói không với phim lậu, sách lậu, lúc đó các website phim lậu, sách lậu sẽ hết đường sống”.
Thực tế, ở Việt Nam có nhiều website xem phim bản quyền với giá không hề đắt. Chi phí hằng tháng để xem phim bản quyền chất lượng cao ở FPT Play là 100.000 đồng/tháng, còn các trang khác dao động trong khoảng 50.000 đồng/tháng. Hiện, một bộ phận khán giả đã có ý thức trả phí xem phim nhưng rất tiếc số lượng đó vẫn còn quá ít ỏi. Và phần lớn, khán giả Việt vẫn giữ thói quen xem “chùa”.
Nó trở thành “văn hóa” của một bộ phận người Việt và họ xem việc trả tiền trở nên xa lạ. Nó dẫn đến việc các website phim có nguồn doanh thu khổng lồ từ quảng cáo bởi lượng người xem vô cùng lớn ở một đất nước đông dân như Việt Nam. Đơn cử như phimmoi trước khi bị chặn là một website có khán giả đông khủng khiếp với ước tính 60 triệu lượt truy cập trong tháng 5-2020, điều này khiến giá quảng cáo của phimmoi khá cao. Và rất tiếc, đây cũng là cơ hội để quảng cáo cho rất nhiều thông tin cờ bạc, lừa đảo, vi phạm pháp luật Việt Nam.
Việc xử lý vi phạm bản quyền trên Internet là bài toán muôn thuở. Dù đã có những động thái tích cực từ phía cơ quan quản lý nhưng chủ yếu hiện nay chúng ta mới chỉ chạy theo sự vụ để giải quyết từng việc cụ thể, tức là mới chỉ chặn ở phần ngọn của các website phim lậu. Trước khi chờ những chế tài hữu hiệu hơn, chúng ta cần thay đổi thói quen xem miễn phí của người Việt. Ý thức tôn trọng bản quyền và sử dụng internet một cách thông minh, có hiểu biết đóng vai trò mấu chốt.
