 |
| Bệnh nhân Scott Routley. |
Các bệnh nhân sống thực vật qua khỏi trạng thái hôn mê với đôi mắt vẫn mở to song không có nhận thức về chính bản thân mình hay thế giới xung quanh họ. Do tổn thương não trầm trọng nên Scott Routley không nói chuyện được và phải sống đời thực vật trong 12 năm qua. Nhưng hiện nay các bác sĩ sử dụng kỹ thuật scan cộng hưởng từ chức năng (fMRI) để nhìn sâu vào não của Scott Routley và nhờ đó "thấy" được suy nghĩ của bệnh nhân khi các phần não sáng lên.
Năm nay 39 tuổi, Scott Routley là bệnh nhân đầu tiên sống thực vật có thể "trả lời" các câu hỏi của bác sĩ về sự chăm sóc anh để từ đó đưa ra cảnh báo về tình trạng bệnh tật của mình nhằm giúp bác sĩ cải thiện chất lượng cuộc sống của anh. Giáo sư Adrian Owen - nhà thần kinh học lãnh đạo nhóm các nhà nghiên cứu tại Viện Nghiên cứu não và thần kinh thuộc Đại học Western Ontario (Canada) - sử dụng kỹ thuật fMRI để dò tìm những thay đổi dòng chảy của máu xung quanh não của Scott Routley.
fMRI là kỹ thuật đánh giá hoạt động não bộ bằng cách theo dõi luồng máu giàu oxy trong não. Đầu tiên, Scott và một bệnh nhân người Anh tên là Alex Seaman được yêu cầu tưởng tượng họ đang chơi tennis để kích thích tăng luồng máu đến một khu vực phía trước não gọi là vỏ não tiền vận động và có thể dò thấy bằng scan. Kế đến, họ được yêu cầu hình dung đang bước đi lòng vòng trong nhà nhằm kích hoạt toàn bộ khu vực riêng biệt của não gọi là “nếp cuộn bán hải mã”. Cuối cùng, họ phải trả lời "đúng" hoặc "sai" trước câu hỏi của bác sĩ. Qua khảo sát sự thay đổi của luồng máu, các bác sĩ có thể dò ra câu trả lời của hai bệnh nhân.
Giáo sư Owen cho biết: "Khi chúng tôi nói ngừng tưởng tượng thì chúng tôi nhìn thấy đốm màu nhỏ sáng trong não Scott tắt phụt đi. Còn khi bảo tiếp tục sử dụng trí tưởng tượng thì đốm màu trong não sáng trở lại!".
Kỹ thuật fMRI được sử dụng thành công đối với nhiều bệnh nhân sống thực vật tại Trung tâm Chẩn đoán hình ảnh não thuộc Đại học Bệnh viện Addenbrookes ở Cambridge và bởi Giáo sư Adrian Owen tại Viện Nghiên cứu não và thần kinh ở Canada. Giáo sư Owen cho biết, sắp tới ông sẽ yêu cầu bệnh nhân "nói" ra những gì họ muốn để cải thiện chất lượng cuộc sống của chính họ. Scott là bệnh nhân đầu tiên có thể trả lời anh có bị đau hay không.
Các bác sĩ hy vọng sắp tới Scott có thể trả lời cho các câu hỏi như là: Anh thích được tắm hay cho ăn vào giờ nào? Gia đình của Scott cũng muốn biết anh có thích nghe radio hay không. Giáo sư Owen giải thích: “Scott có khả năng chứng tỏ anh có bộ não đang nhận thức và suy nghĩ. Chúng tôi tiến hành scan não Scott vài lần và phần não hoạt động của Scott cho thấy anh biết chọn câu trả lời trước câu hỏi của chúng tôi. Chúng tôi tin rằng Scott biết anh là ai và đang ở đâu".
 |
| Nhóm nhà khoa học làm việc dưới sự lãnh đạo của giáo sư Adrian Owen (ngồi giữa). |
Giáo sư Bryan Young, nhà thần kinh học ở Bệnh viện Đại học London ở Ontario (Canada) và người chăm sóc Scott trong suốt một thập niên, cho biết: "Scott là bệnh nhân sống thực vật kiểu mẫu - không có phản ứng cảm xúc, không biết từ chối hay tán thành bằng đôi mắt. Scott không có bất cứ cử động tự phát nào có ý nghĩa và tôi hoàn toàn ấn tượng cũng như thấy hết sức thú vị khi Scott có thể bộc lộ những phản ứng nhận thức qua scan fMRI".
Theo Giáo sư Bryan Young, không phải mọi bệnh nhân sống thực vật đều có khả năng trả lời câu hỏi qua kỹ thuật scan fMRI như thế, bởi vì điều đó đòi hỏi sự tập trung tinh thần cao độ. Giáo sư Owen cũng đã công bố kết quả nghiên cứu cho thấy 1 trong 5 bệnh nhân sống thực vật có thể trả lời được cho các câu hỏi khi sử dụng fMRI.
Giáo sư Adrian Owen nhận xét: Mặc dù các máy và hình ảnh fMRI là "tiêu chuẩn vàng" song chúng lại quá đắt tiền - một máy có thể có giá đến 2 triệu USD - đồng thời việc thường xuyên di chuyển bệnh nhân sống thực vật đến bệnh viện để scan não cũng tốn kém không ít. Do đó, Giáo sư Owen cho rằng, có thể sử dụng máy điện não đồ (EEG) di động - giá chỉ vào khoảng 75.000 USD - thay thế và có thể sử dụng dễ dàng ngay cạnh giường của bệnh nhân nằm ở nhà. EEG sử dụng các điện cực gắn trên lớp da đầu để đo các tín hiệu điện phát ra từ các tế bào thần kinh (neuron) trong não của bệnh nhân.
Nghiên cứu của giáo sư Adrian Owen cũng đặt ra một số vấn đề đạo đức như là các bệnh nhân sống thực vật - sau khi có khả năng giao tiếp qua não - có quyền "yêu cầu" được chăm sóc tiếp tục hay chấm dứt cuộc sống thực vật của họ - theo Kerry Bowman, nhà đạo đức sinh học ở Trung tâm liên kết về đạo đức sinh học thuộc Đại học Toronto (Canada)
Thục Miên (tổng hợp)