Hồng Công trước nỗi lo tuyệt diệt trầm hương
Các gói nhang màu vàng và đỏ tươi xếp dọc theo tường, nhưng để riêng trong tủ kính là thứ hương đắt giá hơn hết thảy: gỗ trầm hương.
Ở tuổi 84, Yuen Wah làm việc trong ngành kinh doanh hương trầm trong hơn 70 năm. Con trai ông, Kenny, điều hành cửa hàng Wing Lee và còn mở rộng kinh doanh sang Trung Quốc đại lục. Mặc dù nghỉ hưu, Wah vẫn thường xuyên đến thăm cửa hàng cũ của mình. Wah nhớ lại thời gian khi bắt đầu làm việc trong ngành này lúc 13 tuổi: "Gỗ trầm luôn là một loại gỗ đắt tiền. Trong quá khứ, nó được sử dụng trong y học vì là loại thuốc giảm đau rất tốt. Nhưng hiện nay nó đã chuyển từ thuốc sang thành hương đốt".
 |
| Dầu Oul thường được coi là "vàng lỏng". |
Trầm hương được tạo ra khi cây Aquilaria bị hư hại tạo cơ hội cho một loại mốc tấn công vào gỗ. Khi thu hoạch, nhựa được tách khỏi gỗ lành (không mùi, màu kem). Và chính loại nhựa quý giá này là thứ mà người ta tìm kiếm từ lâu.
Được gọi là "vua hương thơm", trầm hương được buôn bán rộng rãi ở Trung Đông và Châu Á. Ngày nay, các mảnh vụn của nhựa trầm hương được thu hoạch làm bột hương và bán trên thị trường với giá khoảng 58,000 HKD (Đô la Hồng Công) một ký lô vào năm 2014. Các thân gỗ lớn tới vài mét, được bán để tạc tác phẩm điêu khắc bằng tay. Nhựa cây đặc biệt được ưa chuộng để làm nước hoa và hương thơm.
Nhựa gỗ trầm được chưng cất để tạo ra dầu Oud, một thành phần thiết yếu trong các loại nước hoa cao cấp như Oud Royal của hãng Armani Privé và M7 Oud Absolu của hãng Yves Saint Laurent. Oud được bán với giá gần 300.000 HKD/kg - đắt đến mức nó thường được coi là "vàng lỏng". Nhu cầu quá lớn đối với gỗ trầm trong vài thập niên qua đã khiến giống cây Aquilaria của Hồng Công bị đe dọa tuyệt chủng.
Công ty Asia Plantation Capital (APC) - một trong những nhà trồng cây Aquilaria thương mại lớn nhất Châu Á - đang cố gắng cứu cây bằng cách khuyến khích trồng trầm hương bền vững ở Hồng Công và khắp Châu Á. Họ tin rằng chỉ có vài trăm mẫu cây hoang dã còn lại ở Hồng Công, mặc dù chính quyền tuyên bố đã trồng khoảng 10.000 cây con mỗi năm kể từ năm 2009.
Nhưng chỉ đơn giản trồng cây non là không đảm bảo sự sống còn vì chúng phải mất nhiều năm để trưởng thành. Trong khi đó, số lượng cây trưởng thành hiện nay đang bị đe dọa nhiều hơn nữa do những tên kẻ trộm.
Gerard McGuirk, giám đốc bán hàng của APC tại Hồng Công, tiết lộ: "Bọn trộm cây tìm kiếm các cây già bị nhiễm bệnh tự nhiên, vì chúng có giá trị cao hơn, do vậy những cây này sẽ ngày càng bị đe dọa. Hiện nay ở Hồng Công, bạn sẽ rất may mắn nếu thấy được một cây 30 năm tuổi". Trong khi số lượng chính xác cây còn lại trong tự nhiên còn là vấn đề tranh cãi, nhưng rõ ràng việc trộm cây nghiêm trọng đang diễn ra.
Gần ngôi làng nhỏ Shing Ping, sát với Thâm Quyến, người trồng trầm hương thế hệ thứ ba Koon Wing Chan đang chỉ đạo một đồn điền nhỏ khoảng 6.000 cây. Ông là người trồng trầm hương duy nhất ở Hồng Công. Trong nỗ lực bảo tồn và đưa vào thị trường loài cây đang bị đe dọa này, Chan liên doanh với APC. Ngoài ra, APC còn cung cấp các tour du lịch đến trang trại của Chan cũng như một số khu bảo tồn công cộng có các cụm cây Aquilaria.
Gần với trang trại của Chan, ở khu bảo tồn quốc gia Pat Sin Len, không khí ngào ngạt mùi hương trầm phát ra từ những thân cây đã bị lột trần. Việc làm này gây hư hại cây hơn là giết cây. Wah giải thích: "Không phải mọi cây đều sẽ có nhựa, vì vậy kẻ trộm luôn trông chờ vào sự may rủi". Trong tự nhiên, chỉ có 7% cây tạo ra nhựa. Nếu tìm thấy loại nhựa quý, kẻ trộm có thể kiếm được khoản tiền đáng kể khi bán ở chợ đen.
Trong 2 năm qua, cảnh sát và nhân viên của Cục Nông Nghiệp, Thủy sản và Bảo Tồn (AFCD) đã tiến hành 35 chiến dịch chống trộm ở các điểm nóng như Sai Kung, Đảo Lantau và các khu phía Bắc của vùng lãnh thổ mới.
Hiện nay, AFCD lên kế hoạch thử nghiệm giám sát điện tử từ xa các cây và mạng lưới camera an ninh trong khu bảo tồn thiên nhiên Tai PO Kau ở bờ biển phía Tây, cũng như trồng thêm cây con tại vườn ươm Tai Tong gần Yuen Long. Trồng thêm nhiều cây con ở các công viên quốc gia của Hồng Công dường như không thể ngăn chặn việc ăn trộm khi có cơ hội, nhưng việc tăng cường sự quan tâm của các nhà đầu tư vào các đồn điền gỗ trầm bền vững về môi trường có thể cứu vãn được những cây hương còn lại của Hồng Công khỏi tuyệt chủng.
Watts tuyên bố: "Chúng tôi có các đồn điền trầm hương ở 5 quốc gia và tin tưởng chắc chắn vào tính bền vững toàn diện qua việc đầu tư vào cộng đồng để tạo ra tác động xã hội tích cực. Quan hệ đối tác chiến lược của chúng tôi với Chan sẽ giúp cung cấp sự hỗ trợ và chuyên môn cần thiết để phát triển các cơ hội thương mại lâu dài ở Hồng Công một cách bền vững, đồng thời cũng giúp Chan sản xuất dầu Oud tại địa phương.
