CHDCND Triều Tiên muốn đối thoại?

Ngày 12/2/2013, CHDCND Triều Tiên tuyên bố thử thành công hạt nhân lần thứ ba để phản đối nghị quyết của Hội đồng Bảo an LHQ, mở rộng trừng phạt Bình Nhưỡng vì việc họ đã cho phóng tên lửa tầm xa. Các lần thử hạt nhân trước đó của CHDCND Triều Tiên cũng được thực hiện trong những điều kiện tương tự vào năm 2006 và 2009. Theo Hãng tin Yonhap, Triều Tiên đã bắn tổng cộng 111 tên lửa, tất cả đều là tầm ngắn và tầm trung, trong 19 lần phóng trong năm nay. Những cuộc bắn thử tên lửa của Bình Nhưỡng thường đi sau các tập trận chung của quân đội Mỹ và Hàn Quốc. Đó là những gì Triều Tiên thường làm mỗi khi bị chỉ trích hoặc cảm thấy bị đe dọa.

Ngày 18/12 vừa qua, Đại hội đồng LHQ yêu cầu Hội đồng Bảo an đưa CHDCND Triều Tiên ra Tòa án hình sự Quốc tế vì tội ác chống nhân loại. Nghị quyết không có tính ràng buộc pháp lý được thông qua với 116 phiếu thuận, 20 phiếu chống, và 53 phiếu trắng tại Đại hội đồng LHQ.

Từ trước đến nay, LHQ đã ra nhiều nghị quyết lên án hoặc trừng phạt Bình Nhưỡng vì chương trình vũ trang hạt nhân. Nhưng những tháng gần đây, LHQ đã thay đổi chiến thuật và công kích CHDCND Triều Tiên trên lĩnh vực nhân quyền.

Ngay lập tức Triều Tiên đã có phản ứng nhưng rất khác xưa. Đại diện CHDCND Triều Tiên tại LHQ, An Myong-hun, mô tả nghị quyết này là “sản phẩm của một âm mưu chính trị và sự đối đầu”, đồng thời tuyên bố tẩy chay cuộc họp của Hội đồng Bảo an vào hôm 22/12. Đồng thời, ông An Myong-hun đã kêu gọi Đại hội đồng LHQ hãy xem xét một hồ sơ khác mà ông gọi là “nghiêm trọng hơn”. Đó là vấn đề CIA tra tấn hàng trăm tù nhân tại nhiều nhà tù bí mật của Mỹ trên thế giới.

Còn nhớ, ngay khi Thượng viện Mỹ công bố báo cáo về các hành vi tra tấn của CIA, CHDCND Triều Tiên là quốc gia đầu tiên lên tiếng. Bộ Ngoại giao Triều Tiên, ngày 10/12, ra thông điệp kêu gọi Hội đồng Bảo an LHQ lên án hành động vô nhân đạo của tình báo Mỹ. Trong thông điệp được hãng tin chính thức của Triều Tiên trích dẫn, có đoạn: “Nếu Hội đồng Bảo an muốn tiếp tục thảo luận về nhân quyền, thì cần (…) quan tâm đến nhiều vi phạm nhân quyền tại Mỹ”.

Poster phim “The interview”.

Chưa dừng lại ở đó. Ngày 14/12, Hãng tin KNCA tổ chức họp báo cho một công dân Mỹ 29 tuổi, xâm nhập bất hợp pháp, tố cáo chính sách nội trị và ngoại giao của Mỹ. Người Mỹ tự xưng là Arturo Pierre Martinez, gốc gác bang Texas, Mỹ, đã từ Trung Quốc sang CHDCND Triều Tiên vào tháng 11 vừa qua. Người thanh niên này nói rằng anh đã “thực hiện một cuộc hành trình đầy gian lao nguy hiểm để đến CHDCND Triều Tiên với mục đích chuyển tải một số thông tin có giá trị lớn và gây phiền toái”.

Đây là trường hợp chưa có tiền lệ trong đấu tranh ngoại giao giữa CHDCND Triều Tiên và Mỹ.

Trước đó, nhằm phản bác lại những cáo buộc vi phạm nhân quyền, ngày 11/12, CHDCND Triều Tiên đã công bố một đoạn video cho thấy hình ảnh 9 thanh thiếu niên từng trốn qua Lào nhưng sau đó đã bị cưỡng bức hồi hương. Mục đích của động thái này được cho là nhằm phản bác các thông tin theo đó những người này đã bị hành quyết hay giam cầm khi về nước như những gì truyền thông phương Tây lan truyền.

Và phản ứng mới nhất của Bình Nhưỡng về vụ tin tặc tấn công Hãng phim Sony Pictures cũng theo chiều hướng này. Ngày 19/12, đích thân Tổng thống Barack Obama cáo buộc Bình Nhưỡng đứng đằng sau các cuộc tin tặc nhắm vào Sony Pictures, buộc công ty điện ảnh này phải hủy bỏ việc cho ra rạp bộ phim hài có liên quan đến người đứng đầu CHDCND Triều Tiên. Hai ngày sau, trong cuộc phỏng vấn dành cho Đài CNN, ông Obama cho hay Chính phủ Mỹ hiện đang xem xét là có nên đưa CHDCND Triều Tiên trở lại danh sách các quốc gia hỗ trợ khủng bố hay không.

Triều Tiên lập tức nói lý với Mỹ. Hôm 20/12, CHDCND  Triều Tiên kêu gọi điều tra chung với Mỹ, nói rằng điều đó để chứng minh Bình Nhưỡng không liên quan vụ việc. Theo báo Guardian, Bộ Ngoại giao Triều Tiên khẳng định: "Không cần phải dùng đến biện pháp tra tấn giống như CIA, chúng tôi cũng có các biện pháp để chứng minh rằng Bình Nhưỡng hoàn toàn không liên quan đến cuộc tấn công vào Sony Pictures". Đề nghị này của Triều Tiên bị Mỹ khước từ. Thực tế cho thấy hiện Mỹ chưa có đủ bằng chứng xác thực để buộc tội Bình Nhưỡng đứng đằng sau vụ tấn công tin tặc này.

Mỹ nói rằng, CHDCND Triều Tiên từng nổi tiếng là có một đơn vị tin tặc rất tinh nhuệ, và từng có tiền án trong lĩnh vực này. Vào tháng 4/2013, máy chủ của nhiều ngân hàng và kênh truyền hình Hàn Quốc đã bị tấn công, thủ phạm bị nêu tên là Triều Tiên. Các cuộc tấn công vào máy chủ của Sony rất giống với đợt tấn công vào Hàn Quốc năm ngoái. Bên cạnh đó, một phần của mã virus đã được sử dụng để xâm nhập vào máy chủ của Sony lại được viết bằng tiếng Hàn. Các manh mối kể trên dĩ nhiên không phải là bằng chứng, mã tiếng Hàn hoàn toàn có thể được sử dụng để đánh lạc hướng điều tra. Các tin tặc tấn công vào máy chủ của Hãng Sony tự nhận là những người gìn giữ hòa bình. Trong những ngày qua, họ đã thường xuyên tung lên mạng dữ liệu mà họ đã đánh cắp được của Sony, từ những bộ phim chưa hề được công bố, cho đến những dữ liệu bí mật như kịch bản phim, hợp đồng, thông tin về các cuộc đàm phán đang diễn ra.

Công dân Mỹ Arturo Pierre Martinez trong buổi họp báo tại Bình Nhưỡng, ngày 14/12/2014.

Nếu đặt những phản ứng của Triều Tiên trong thời gian gần đây vào tổng thể những diễn biến ngoại giao chủ đạo của Bình Nhưỡng thì ta có thể thấy rằng chính sách đối ngoại của Triều Tiên đang thay đổi, theo hướng hòa giải hơn là đối đầu.

Trong suốt 20 năm qua, đối tác ngoại giao chính của Triều Tiên là 3 quốc gia: Hàn Quốc, Mỹ và Trung Quốc. Chính thức mà nói thì Hàn Quốc và Mỹ bị coi là kẻ thù, còn Trung Quốc là đồng minh. Chính sách của Bình Nhưỡng đối với cả ba nước trên đều phục vụ những nhiệm vụ giống nhau. Thứ nhất, đảm bảo an ninh của đất nước; thứ hai, tìm kiếm sự hỗ trợ về kinh tế. Tuy nhiên, gần đây ngoại giao Triều Tiên đã vấp phải những vấn đề nghiêm trọng với cả ba quốc gia này.

CHDCND Triều Tiên đang tìm cách cải thiện quan hệ với Mỹ, và bất kể những lời lẽ thù địch trên báo chí trong nước, Bình Nhưỡng tiếp tục duy trì liên hệ phi chính thức với Washington. Tuy nhiên, thực tế hầu như không có cơ may nào là Mỹ sẽ thay đổi thái độ hết sức tiêu cực đối với Triều Tiên. Lập trường của Washington rất dứt khoát: điều kiện tiên quyết để cải thiện quan hệ với Triều Tiên phải là Bình Nhưỡng không được phát triển vũ khí hạt nhân.

Đây là điều tuyệt đối không thể chấp nhận được với Bình Nhưỡng. Quan hệ với Hàn Quốc đã xấu đi ngay từ năm 2008, sau khi chính quyền Seoul thuộc về lực lượng cánh hữu bảo thủ do Tổng thống Lee Myung-bak đứng đầu. Đã từng có hy vọng rằng đến thời Tổng thống Park Geun-hye thì quan hệ giữa hai nước sẽ bình thường, nhưng có vẻ những mong đợi ấy không được đáp ứng. Bình Nhưỡng hoặc là không muốn, hoặc là không thể thiết lập liên hệ kinh tế tích cực với Hàn Quốc.

Quan hệ của Triều Tiên với Trung Quốc gần đây đã trở nên kém thân thiện hơn trước. Sự kiện đáng chú ý là Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình trong chuyến thăm chính thức đầu tiên tới bán đảo Triều Tiên, đã đến Seoul chứ không thăm Bình Nhưỡng.

Trong bối cảnh đó, điều hoàn toàn tự nhiên khi Bình Nhưỡng cố gắng tìm kiếm những đối tác và nhà tài trợ mới. Tháng trước, Bình Nhưỡng quyết định xây dựng cây cầu nối tới các nước châu Âu bằng chuyến thăm của Kang Sok-ju, Bí thư Ban Chấp hành Trung ương đảng Lao động Triều Tiên, chuyên trách các vấn đề đối ngoại, tới các nước Bỉ, Thụy Sĩ, Ý và Đức.

Ngày 17/11, Choe Ryong-hae, Đặc phái viên của nhà lãnh đạo CHDCND Triều Tiên, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Ban Chấp hành Trung ương đảng Lao động Triều Tiên, thăm Nga một tuần với mục đích thảo luận về gia tăng mức độ đối thoại chính trị và hợp tác kinh tế song phương.