Đâu sẽ là hướng đi cho Ba Lan?

Kết quả của cuộc đua song mã giữa hai ứng cử viên, Bronislaw Komorowski, quyền Tổng thống và Chủ tịch đảng Cương lĩnh Công dân, Chủ trương thân châu Âu, với Jaroslaw Kaczynski, thủ lĩnh phe bảo thủ đối lập và là Chủ tịch đảng Luật pháp và Công lý, người theo chủ nghĩa dân tộc sẽ quyết định hướng đi, cũng như thái độ trong nghị trình kinh tế và chính trị của Ba Lan, liên quan tới quan hệ với Liên minh châu Âu và Nga.

Sau vụ tai nạn thảm khốc đối với chuyên cơ chở phái đoàn cấp cao Nhà nước Ba Lan hôm 10/4 tại thành phố Smolensk, Nga, cướp  đi những thành phần tinh hoa nhất của Ba Lan, trong đó có Tổng thống Lech Kaczynski, ngày 21/4, Ba Lan thông báo tổ chức vòng một cuộc bầu cử tổng thống vào ngày 20/6 thay vì là tháng 10/2010 như dự định ban đầu.

Theo nhật báo bảo thủ Rzeczpospolita, thì đây là cuộc bầu cử của những kỷ lục: cuộc bầu cử diễn ra trong thời gian ngắn nhất, có nhiều ứng cử viên tham gia tranh cử nhất (10 ứng cử viên), cuộc bầu cử diễn ra bình yên nhất (theo nhận xét của nhiều nhà quan sát) và buồn thảm nhất vì nó diễn ra trong bối cảnh cả nước Ba Lan để tang phái đoàn chính trị cấp cao tử nạn.

Đúng theo các kết quả thăm dò dư luận trước bầu cử, hai ứng cử viên là Bronislaw Komorowski và Jaroslaw Kaczynski (là anh em song sinh của cố Tổng thống Lech Kaczynski), đã đạt được nhiều phiếu bầu hơn 8 ứng viên còn lại, nhưng lại không đủ tỉ lệ quá bán. Cụ thể, ông Bronislaw Komorowski, 58 tuổi, một người thân cận với Thủ tướng thân châu Âu Donald Tusk, đã đạt được 41,7% số phiếu bầu. Theo sát nút là Jaroslaw Kaczynski, 61 tuổi, thủ lĩnh phe bảo thủ đối lập, được 36,2% số phiếu. Do vậy, theo Hiến pháp Ba Lan, ông Komorowski và ông Kaczynski được quyền tham gia tranh cử vòng hai sẽ diễn ra vào ngày 4/7 tới. Đây là hai ứng cử viên đại diện cho hai chính đảng lớn nhất hiện nay tại Ba Lan.

Mặc dù cùng xuất thân từ Công đoàn Đoàn kết nhưng quan điểm và đường lối chính trị của hai ứng cử viên này, mặc dù có khá nhiều tương đồng, lại có không ít sự khác biệt mà theo đó nếu ai giành chiến thắng trong vòng hai cuộc bầu cử tổng thống thì tương lai chính trị của Ba Lan sẽ hoàn toàn khác so với khả năng người kia đắc cử. Trong khi ông Kaczynski nhấn mạnh hơn tính dân tộc của mình, còn ông Komorowski nhấn mạnh tới tinh thần hòa giải, trước hết là với Nga và sau đó là sự cầu tiến của ông với châu Âu. Như người anh em quá cố, ông Jaroslaw Kaczynski lâu nay tỏ ra không thân thiện với Liên minh châu Âu. Ông công khai bày tỏ thái độ hoài nghi với những kẻ thù lịch sử của Ba Lan, nhất là với Đức và Nga. Khẩu hiệu tranh cử của ông Jaroslaw Kaczynski là "Ba Lan mới là quan trọng nhất".

Trong khi đó, Chủ tịch Quốc hội Bronislaw Komorowski được biết đến là một nhân vật thân Liên minh châu Âu. Khẩu hiệu của ứng cử viên này là "Cảm thông và xây dựng". Ông được hưởng lợi từ kết quả kinh tế tích cực của Thủ tướng Donald Tusk, vốn luôn nhắc nhở rằng Ba Lan là nước duy nhất trong 27 quốc gia thành viên Liên minh châu Âu duy trì được tăng trưởng trong bối cảnh khủng hoảng kinh tế thế giới.

Ông Komorowski.

Tuy nhiên, sự khác biệt trên sẽ rõ ràng hơn nếu chúng ta nhìn thái độ của hai ứng viên đối với vấn đề của Đông Âu, ví dụ như là thái độ với Nga. Trong vấn đề này, ứng cử viên Jaroslaw Kaczynski đã thể hiện một sự dè dặt nhất định với Nga bởi vì chuỗi lịch sử giữa Nga với Ba Lan từ trước đến nay vẫn rất nặng nề, khó có được hòa giải. Do vậy, ông Jaroslaw Kaczynski vẫn sẽ giữ sự dè dặt với Nga trong các giao lưu.

Liên quan tới khác biệt cá nhân giữa hai ứng cử viên tranh cử vòng hai cuộc bầu cử tổng thống Ba Lan lần này, có thể nói ông Komorowski là người toàn diện hơn vì ông luôn trình bày cá nhân mình như một người tài ba. Trong cuộc sống riêng tư, ông Komorowski có vợ là một người Ba Lan sống ở miền quê và có một ngôi nhà ở vùng quê, những đứa con của ông đã trưởng thành và thành đạt.

Còn ông Kaczynski, nếu đắc cử sẽ là một vị tổng thống rất đặc biệt của Ba Lan vì ông chưa bao giờ có vợ nên Ba Lan sẽ không có một vị đệ nhất phu nhân theo ông trong những chuyến công tác ngoại giao. Đây có thể là một trong những thiệt thòi của ông khi tranh cử tổng thống vì Ba Lan vẫn là một đất nước rất truyền thống. Ứng viên nào nhấn mạnh giá trị gia đình, tôn giáo là những người dễ lấy được cảm tình của người Ba Lan.

Theo nhiều nhà quan sát, ứng viên Kaczynski là một người khắc khổ trong khi đối thủ của ông lại là một người bình thường. Nhưng có lẽ vì thế mà ông Kaczynski có thể có điều kiện cống hiến cả cuộc đời cho đất nước. Ông không có nhu cầu nào khác ngoài việc hy sinh cho đất nước. Người ta nói nhiều về số tài sản rất nhỏ bé của ông Kaczynski, như việc ông chỉ có một căn hộ và ông cũng là ứng cử viên duy nhất không có xe hơi.

Khả năng ứng cử viên Komorowski giành chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống Ba Lan lần này đang làm nhiều nhà phân tích lo ngại. Vì hiện nay đảng Cương lĩnh Công dân đã chiếm đa số tại Quốc hội và chính phủ, nếu đảng này nắm nốt chức vụ tổng thống sẽ tạo ra tình trạng bá quyền lãnh đạo trên sân khấu chính trị.

Năm 1994, cuộc tổng tuyển cử đầu tiên đã đem lại chiến thắng tuyệt đối cho đảng Luật pháp và Công lý. Trong suốt 4 năm cầm quyền của cánh tả, Ba Lan đã xảy ra rất nhiều vụ bê bối về tham nhũng, khiến sân khấu chính trị Ba Lan rơi vào hỗn loạn, và đến khi bầu lại, liên minh cánh tả đã bị sa sút một cách nghiêm trọng, cho đến giờ vẫn chưa vớt vát lại được uy tín. Do vậy, nếu ứng viên Komorowski trúng cử lần này thì đảng Cương lĩnh Công nhân rất có thể sẽ lặp lại đúng bi kịch như trên