Hậu Thượng đỉnh Mỹ - Triều Tiên: Ngáng trở bởi những nguyên tắc

• Nguy cơ chiến tranh hạt nhân Mỹ-Triều vẫn chưa được loại bỏ
• Cuộc gặp của lãnh đạo Mỹ-Triều là "mốc lịch sử hòa giải mới"

Tuy nhiên, hiện thực cho thấy rõ rằng chẳng có khung cảnh hào nhoáng nào giữa ông Trump và ông Kim có thể cứu vãn tiến trình này nếu các nguyên tắc cơ bản không được cải thiện.

Có thể nói cuộc gặp thượng đỉnh giữa hai nhà lãnh đạo Mỹ - Triều mang một mục đích quan trọng: nó cho phép cả hai nhà lãnh đạo thay thế dư vị cay đắng của Hội nghị Thượng đỉnh Mỹ - Triều gần đây nhất tại Hà Nội hồi tháng 2 bằng một điều gì đó ngọt ngào hơn. Trên thực tế, ông Trump và ông Kim Jong-un đã đồng ý thiết lập lại các cuộc đàm phán ở cấp độ làm việc giữa những quan chức cấp chuyên viên của cả hai nước.

Mặc dù báo giới đều bày tỏ sự lạc quan rằng các cuộc đàm phán hạt nhân đang “bế tắc” sẽ được khai thông, vấn đề là những nguyên tắc cơ bản cần được cải thiện. Chính những nguyên tắc cơ bản rắc rối và không phù hợp này - được thể hiện trong quan điểm đàm phán của mỗi bên - đã khiến hội nghị thượng đỉnh tại Hà Nội không đạt được kết quả như mong muốn. Nói ngắn gọn, CHDCND Triều Tiên chưa sẵn sàng từ bỏ vũ khí hạt nhân và Mỹ cũng chưa sẵn sàng giảm nhẹ các biện pháp trừng phạt nếu Bình Nhưỡng không chấp nhận giải trừ vũ khí hoàn toàn.

Thực tế cơ bản này đã tồn tại trước khi Hội nghị Thượng đỉnh Mỹ-Triều lần đầu tiên diễn ra hồi tháng 6-2018, khi ông Trump và ông Kim có cuộc gặp lịch sử tại Singapore. Hiện giờ, cho dù ông Trump đã trở thành Tổng thống Mỹ đương nhiệm đầu tiên đặt chân đến CHDCND Triều Tiên, song những nguyên tắc cơ bản này vẫn chưa hề thay đổi.

Chủ tịch Triều Tiên Kim Jong-un gặp Tổng thống Mỹ Donald Trump tại DMZ, ngày 30-6.

Những cuộc đàm phán ở cấp độ làm việc giữa hai bên, nếu chúng được tiếp tục theo kế hoạch, có lẽ sẽ không khác trước là mấy. Đặc phái viên của Mỹ về các vấn đề Triều Tiên, ông Stephen Biegun, than thở rằng các đối tác Triều Tiên trước kia của ông dường như không được trao quyền để thảo luận các vấn đề giải trừ hạt nhân ở bất kỳ mức độ cụ thể nào. Và, có lẽ điều đó khó có khả năng thay đổi.

Trên thực tế, những gì ông Biegun có thể nghe được từ đối tác phía Triều Tiên sẽ là một thông điệp quen thuộc - một thông điệp mà ông Kim Jong-un từng công khai đưa ra trong bài phát biểu Năm mới 2019. Để giải quyết quan hệ ngoại giao đang bị đình trệ khi đó giữa hai nước, ông Kim Jong-un đã nhấn mạnh quan điểm rằng Triều Tiên đã thực hiện các bước đi mang tính biểu tượng để “đóng băng” nhiều hoạt động khiêu khích và giờ đây, đến lượt Mỹ đưa ra những bước đi “tương ứng” bằng hình thức giảm nhẹ các biện pháp trừng phạt.

Nếu các nhà đàm phán phía Mỹ hy vọng nhận được một thứ gì đó từ Triều Tiên nhưng lại không muốn hy sinh điều gì, họ sẽ chỉ nhận được sự thất vọng. Phía Triều Tiên coi việc họ tự ngừng thử tên lửa đạn đạo xuyên lục địa và phá hủy căn cứ thử hạt nhân là một bước đi mà cho đến nay vẫn chưa được đền đáp.

Dù cho cuộc gặp mới nhất giữa ông Trump và ông Kim Jong-un đã thổi một làn gió lạc quan vào tiến trình này, song thế giới vẫn nên ghi nhớ lời cảnh báo của ông Kim Jong-un hồi tháng 4 trong bài phát biểu công khai đầu tiên của ông sau khi hội nghị thượng đỉnh tại Hà Nội kết thúc. Trước Hội đồng Nhân dân Tối cao, ông Kim Jong-un cảnh báo rằng Mỹ, cho đến cuối năm 2019, về cơ bản nên thay đổi quan điểm liên quan đến việc giảm nhẹ các biện pháp trừng phạt (đối với CHDCND Triều Tiên).

Sau 3 hội nghị thượng đỉnh Mỹ-Triều, rõ ràng kênh ngoại giao giữa hai ông Trump-Kim trong mối quan hệ Mỹ-Triều vẫn chưa mang lại nhiều ảnh hưởng để có thể làm thay đổi chính sách của cả hai bên. Đặc biệt, tại Washington, những nhân vật cứng rắn như Ngoại trưởng Mike Pompeo và Cố vấn An ninh quốc gia John Bolton vẫn tiếp tục phản đối việc xem xét lại chính sách đối với CHDCND Triều Tiên của chính quyền Mỹ, vốn vẫn duy trì cam kết “gây áp lực tối đa” được đưa ra hồi tháng 4-2017.

Chắc chắn, Tổng thống Trump và Chủ tịch Kim Jong-un đã giúp thế giới ấn tượng bằng một màn phô diễn mang tính lịch sử tại biên giới liên Triều. Tuy nhiên, để quan hệ của họ đi đúng hướng, các nhà đàm phán Mỹ cần đánh giá lại cách tiếp cận cơ bản của mình.

Giới phân tích cho rằng hai nhà lãnh đạo dường như đều có chung sở thích và tài năng thể hiện những động thái mang tính biểu tượng to lớn, khả năng ứng khẩu và diễn xuất.

Cuộc gặp mang tính tích cực này với ông Trump, trên thực tế quan hệ Mỹ-Triều chưa tạo được tiến bộ rõ nét, những cam kết của ông Trump về sự thịnh vượng kinh tế cho người dân Triều Tiên cho đến nay cũng chưa thành hiện thực. Hãng Thông tấn Trung ương Triều Tiên tung hô “sự kiện gây ngạc nhiên này” khi chính quyền của Chủ tịch Kim phát đi hình ảnh của sự kiện trên cho người dân trong nước.

Về phần mình, ông Trump cũng được dịp tiếp tục tung hô mối quan hệ tích cực của mình với nhà lãnh đạo Kim, khẳng định mối quan hệ của họ “có ý nghĩa rất to lớn với nhiều người”, đồng thời nhấn mạnh mối quan hệ gần gũi này đã dẫn đến cái mà ông gọi là một “ngày lịch sử và huyền thoại”.

Hôm gặp gỡ đó, ông Trump cũng than phiền báo chí đã không dành đủ thời gian để ông thể hiện vai trò là người đem lại hòa bình cho Bán đảo Triều Tiên, chỉ trích rằng “chỉ có tin tức giả mạo” mới gièm pha cách tiếp cận của ông đối với CHDCND Triều Tiên.