Hậu thượng đỉnh Mỹ - Nga: Người xây, kẻ phá

Thứ Hai, 23/07/2018, 15:07
Sau cuộc gặp thượng đỉnh Nga - Mỹ, hai nhà lãnh đạo, nhiều quan chức Nga và các nước trên thế giới thừa nhận đã xuất hiện những tín hiệu tích cực và hướng giải quyết quan hệ song phương cũng như các điểm nóng trên thế giới. Tuy nhiên, vì những mục đích chính trị khác nhau, một số nghị sĩ và truyền thông Mỹ tiếp tục thổi phồng “nguy cơ” Nga cũng như phủ nhận kết quả tích cực từ cuộc gặp giữa Tổng thống Donald Trump và Tổng thống Nga Vladimir Putin.

Cơ hội cho cuộc gặp thượng đỉnh Nga - Mỹ lần thứ hai

Theo ghi nhận của nhiều hãng tin thế giới, trên phương diện cá nhân, cả hai lãnh đạo Mỹ và Nga đều đã nhiều lần tỏ ý muốn xích lại gần nhau hơn để cải thiện bang giao giữa hai nước, bất chấp nhiều căng thẳng chính trị, ngoại giao và việc nhiều thành viên của Quốc hội Mỹ bắt tay với giới truyền thông phương Tây cố gắng khắc họa hội nghị thượng đỉnh giữa hai nhà lãnh đạo Mỹ và Nga là một vụ bê bối nhằm ngăn cản sự hợp tác giữa Washington và Moskva.

Họ cho rằng, Tổng thống Donald Trump đã đưa ra những quan điểm hết sức đặc biệt mà bấy lâu nay các đời Tổng thống Mỹ chưa bao giờ có, khiến dư luận vô cùng sửng sốt.

Bất chấp chỉ trích từ các nghị sĩ, Tổng thống Trump vừa khẳng định, ông trông đợi vào cuộc gặp thứ hai với người đồng cấp Nga Vladimir Putin, đồng thời nhấn mạnh rằng cuộc gặp thượng đỉnh đầu tiên giữa hai nhà lãnh đạo đã thành công.

Chia sẻ trên mạng xã hội Twitter ngày 19-7 (giờ Mỹ), Tổng thống Trump khẳng định cuộc gặp thượng đỉnh với Tổng thống Nga là “một thành công to lớn”. Ông kỳ vọng vào cuộc gặp thứ hai với nhà lãnh đạo Putin để hai bên có thể bắt đầu thực hiện một số điều trong những nội dung đã được thảo luận từ cuộc gặp đầu tiên, trong đó có việc ngăn chặn chủ nghĩa khủng bố, vấn đề an ninh đối với Israel, vấn đề phổ biến hạt nhân, các vụ tấn công mạng, các vấn đề thương mại, xung đột tại miền Đông Ukraine, hòa bình Trung Đông, Triều Tiên...

Trước đó, ngày 18-7, Tổng thống Mỹ Donald Trump cho biết Washington đang hợp tác tốt với Moskva, đồng thời ngụ ý rằng Nga không còn là mối đe dọa đối với Mỹ nữa. Phát biểu trong cuộc họp nội các ở Nhà Trắng, Tổng thống Trump cho rằng Mỹ vẫn “đang làm rất tốt” khi áp đặt các biện pháp trừng phạt nhằm vào Nga, và Tổng thống Nga Vladimir Putin “hiểu rõ điều này hơn bất cứ ai”.

Tổng thống Mỹ và Tổng thống Nga họp báo sau hội nghị thượng đỉnh vừa diễn ra tại Phần Lan. Ảnh: Usatoday.com.

Khi được hỏi liệu Nga có tiếp tục nhằm mục tiêu vào Mỹ nữa hay không, Tổng thống Trump đã đáp lại rõ ràng: “Không”, và nói rằng chính quyền của ông đang hợp tác tốt với Nga. Tuy nhiên, ông chủ Nhà Trắng cũng lưu ý rằng chưa có Tổng thống Mỹ nào cứng rắn với Điện Kremlin như ông.

Trong một cuộc trả lời phỏng vấn với hãng CBS sau đó, Tổng thống Trump cho biết trong cuộc gặp thượng đỉnh với người đồng cấp Nga Putin tại thủ đô Helsinki (Phần Lan) vừa qua, ông đã khẳng định rằng Mỹ sẽ “không dung thứ” cho hành động can thiệp vào các cuộc bầu cử của nước này và khẳng định Washington sẽ làm mọi cách để bảo vệ cuộc bầu cử quốc hội giữa nhiệm kỳ sắp tới.

Sẽ có cuộc điều trần với phiên dịch viên của hội nghị thượng đỉnh?

Tổng thống Trump đang đối mặt với sự chỉ trích của chính giới Mỹ khi các nghị sĩ thuộc cả 2 đảng Cộng hòa và Dân chủ đều bày tỏ sự không hài lòng về kết quả cuộc gặp thượng đỉnh Mỹ - Nga vừa qua, cho rằng đây là “cơ hội bị bỏ lỡ” để quy trách nhiệm cho Nga can thiệp vào bầu cử Tổng thống Mỹ năm 2016.

Chỉ vài giờ sau tuyên bố của Tổng thống Trump, người phát ngôn Nhà Trắng Sarah Sanders tuyên bố Mỹ vẫn tin rằng mối đe dọa từ Nga đối với hệ thống bầu cử Mỹ đang tồn tại, đồng thời khẳng định Washington đang tiến hành các bước đi để ngăn chặn mối đe dọa này.

Trong khi đó, phát biểu cùng ngày tại Diễn đàn An ninh Aspen ở Colorado, Giám đốc Cục Điều tra liên bang Mỹ (FBI) Christopher Wray cho biết cộng đồng tình báo nước này vẫn bảo vệ quan điểm Nga can thiệp bầu cử Mỹ năm 2016 và “tiếp tục thực hiện các chiến dịch gây ảnh hưởng cho tới tận ngày nay”.

Quan chức FBI nêu rõ hiện FBI chưa nhận thấy bất kỳ hành động cụ thể nào nhằm vào cơ sở hạ tầng bầu cử của Mỹ trước cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ tới, song nhấn mạnh đây vẫn là mối đe dọa mà Washington cần xem xét nghiêm túc và đối phó với sự quyết tâm và tập trung cao độ.

Trong bối cảnh đó, giới nghị sĩ Mỹ đang ngày càng quan tâm tới vai trò của phiên dịch viên của Tổng thống Trump trong cuộc họp kín kéo dài 2 giờ đồng hồ với người đồng cấp Putin hôm 16-7 vừa qua. Một số nghị sĩ đảng Dân chủ đã hối thúc Quốc hội yêu cầu phiên dịch viên của tổng thống điều trần trước Ủy ban Đối ngoại Thượng viện Mỹ.

Theo các nghị sĩ này, việc điều trần có thể giúp các nghị sĩ và người dân Mỹ “xác định cụ thể những gì đã được Tổng thống Trump thảo luận và nhất trí với tư cách là đại diện của nước Mỹ”.

Nhiều nghị sĩ Mỹ phản đối kết quả hội nghị thượng đỉnh giữa Tổng thống Nga và Tổng thống Mỹ. Ảnh: Sputnik International.

Đồng minh EU, NATO đã bớt lo ngại

Dư luận quốc tế tiếp tục bày tỏ hoan nghênh cuộc gặp thượng đỉnh Nga-Mỹ. Sau hội nghị, người phát ngôn Liên Hiệp Quốc - ông Farhan Haq đã hoan nghênh cuộc gặp và cho biết Liên Hiệp Quốc đang đánh giá những kết quả cụ thể mà cuộc gặp này đem lại. Trung Quốc hoan nghênh Nga-Mỹ cải thiện quan hệ, mong muốn hai nước tăng cường kết nối, đối thoại và mở rộng hợp tác. Điều đó có lợi cho hòa bình và sự phát triển của thế giới, góp phần đối phó với những thách thức mang tính toàn cầu.

Phó Chủ tịch nhóm nghị sĩ của đảng Sự lựa chọn vì nước Đức (AfD) tại Quốc hội Đức Roland Hartwig cho rằng, cuộc họp giữa Tổng thống Trump và Tổng thống Putin là bước đầu hướng tới bình thường hóa quan hệ giữa hai nước này. Còn người phát ngôn của Thủ tướng Anh Theresa May thì khẳng định, kết quả cuộc gặp thượng đỉnh giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump và người đồng cấp Nga Vladimir Putin tại Helsinki (Phần Lan) không làm suy yếu sức mạnh của Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương.

Nhiều đồng minh của Mỹ ở châu Âu và NATO đang “thở phào”. Một quan chức cấp cao EU cho biết: “Thông tin phản hồi mà chúng tôi nhận được từ phía châu Âu đó là họ cảm thấy nhẹ nhõm. Họ đã lo ngại rằng ông Trump sẽ đưa ra thỏa thuận bất lợi cho EU hay NATO nhưng ông ta đã không làm vậy”. Vài ngày sau hội nghị, có vẻ như mức độ lo sợ đã giảm đi ít nhiều.

Tại Brussels hôm 17-7, Đại sứ Mỹ tại NATO Kay Bailey Hutchinson và Đại sứ Mỹ tại Nga John Huntsman đã có cuộc họp với các đại sứ NATO tại Hội đồng Bắc Đại Tây Dương - cơ quan hoạch định chính sách của NATO - về hội nghị tại Helsinki. Ngoài ra, Bộ Ngoại giao Mỹ cho biết chưa có cuộc tiếp xúc cấp cao nào về vấn đề này được diễn ra.

Sự cường điệu của truyền thông phương Tây hay lợi ích nhóm đã xuất hiện?

Trong khi truyền thông Nga và nhiều nước phản ứng tích cực ngay sau khi cuộc gặp thượng đỉnh Nga-Mỹ tại Helsinki kết thúc, cho rằng cuộc gặp này không chỉ đóng vai trò vô cùng to lớn trong việc thiết lập đối thoại chính trị mà còn có vai trò vô cùng to lớn đối với sự ổn định trên thế giới.

Truyền thông phương Tây và Mỹ lại đưa ra những chỉ trích, điều này đã một lần nữa bộc lộ sự chia rẽ gay gắt trên chính trường Mỹ trong các vấn đề liên quan tới Nga. Và đây chắc chắn là rào cản cho mọi nỗ lực của Tổng thống Trump nếu ông muốn cải thiện quan hệ với Nga. Nhất là trong bối cảnh cuộc bầu cử quốc hội giữa nhiệm kỳ của Mỹ đang tới gần (dự kiến vào tháng 11-2018), những phản ứng trên có thể gây xáo trộn thêm chính trường Mỹ và có thể ảnh hưởng tới những nỗ lực của đảng Cộng hòa trong cuộc bầu cử sắp tới.

Đáp lại những chỉ trích từ nội bộ Mỹ, ngày 19-7 (giờ Nga), Tổng thống Nga Vladimir Putin đã chỉ trích những “thế lực” tại Mỹ muốn phá hoại quan hệ Moskva-Washington để phục vụ tham vọng chính trị của mình. Tổng thống Nga Vladimir Putin cáo buộc các thế lực ở Mỹ đang cố gắng làm suy yếu sự thành công của hội nghị thượng đỉnh đầu tiên của ông với Tổng thống Donald Trump.

Phát biểu trong buổi gặp với các đại sứ và đại diện ngoại giao Nga diễn ra ở Moskva, ông Putin nhấn mạnh: “Chúng ta thấy có những thế lực tại Mỹ sẵn sàng hy sinh quan hệ Moskva-Washington để phục vụ tham vọng chính trị của bản thân”. Tổng thống Putin khẳng định hai nước đã khởi đầu tiến trình hướng tới những thay đổi tích cực trong quan hệ song phương.

Ông Putin cảnh báo về những nguy hiểm nếu Nga và Mỹ không tiếp tục sửa đổi các mối quan hệ song phương, đồng thời lưu ý rằng Hiệp ước Cắt giảm vũ khí tấn công chiến lược mới (START mới), một thỏa thuận hạn chế số lượng các vũ khí hạt nhân được triển khai và thiết lập cơ chế thanh tra mới, sắp hết hạn. Hiệp ước Cắt giảm vũ khí tấn công chiến lược mới sẽ hết hạn vào năm 2021. Chúng ta đã có bước đi đúng đắn khi bước vào thỏa thuận này. Và nếu hôm nay, ngay bây giờ công việc gia hạn hiệp ước không được bắt đầu thì sau khi hết hạn, nó sẽ không tồn tại nữa”, Tổng thống Putin nhấn mạnh.

Truyền thông phương Tây đã không nắm bắt chi tiết và xu hướng quan trọng chứa đựng động lực và xu hướng hòa dịu hơn trong quan hệ Nga-Mỹ. Họ phủ nhận ý định tốt đẹp của Tổng thống Trump từ trong chiến dịch tranh cử cho đến sau khi lên cầm quyền, ông Trump luôn tỏ thiện chí và hy vọng tái khởi động quan hệ Nga-Mỹ, đặc biệt là sau khi lên cầm quyền có ý định tạo ra sự khác biệt trong chính sách đối với Nga so với người tiền nhiệm Obama, ông Trump cho rằng sự hợp tác giữa Mỹ và Nga có thể giải quyết nhiều vấn đề quan trọng và cấp bách của thế giới.

Quan sát cuộc gặp giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump và Tổng thống Nga Vladimir Putin thấy rõ, Tổng thống Mỹ muốn đi ngược những phán xét từ truyền thông nước này được “mớm lời” bởi một vài quan chức cho rằng: quan hệ Nga-Mỹ không những không thể tái khởi động mà còn xuống cấp hơn nữa, thậm chí có người còn cho rằng quan hệ Nga-Mỹ hiện đang ở trong một cuộc Chiến tranh Lạnh mới.

Tổng thống Mỹ trong “vòng vây” báo chí. Ảnh: Washington Times.

Do sự tuyên truyền quá cường điệu của truyền thông phương Tây và Mỹ, mâu thuẫn giữa Nga và Mỹ đã bị phóng đại một cách trắng trợn, mặt hợp tác tích cực lại ít được dư luận quan tâm, thậm chí cho dù có thì cũng nhanh chóng bị che mờ bởi các thông tin tiêu cực. Điều quan trọng nhất là trong thời gian ông Trump nắm quyền, quan hệ Nga-Mỹ không xảy ra cuộc khủng hoảng địa chính trị lớn nào.

So với thời kỳ Bush và Obama, quan hệ Nga-Mỹ kể từ năm 2017 tới nay dường như chứa đầy mâu thuẫn, nhưng phần nhiều dừng ở lời nói hoặc cấp độ ngoại giao, chưa xuất hiện các cuộc khủng hoảng địa chính trị thực sự. Mặc dù chính quyền Trump từng tấn công quân sự Syria 2 lần, nhưng Nga đều giữ thái độ khá bình tĩnh và có lý trí, không vì vậy mà đi tới đối đầu quân sự trực tiếp với Mỹ.

Trước cuộc gặp thượng đỉnh lần này, hai nhà lãnh đạo dường như đã đảm nhận một sứ mệnh lịch sử nặng nề, giống như “đêm trước” của một cuộc chiến tranh lạnh mới có thể bùng phát bất cứ lúc nào, hai người phải ngồi lại với nhau để tránh sự bùng phát của chiến tranh.

Trên thực tế, quan hệ Nga-Mỹ không tồi tệ đến vậy, đúng như lời của ông Trump, cuộc gặp với ông Putin có lẽ là điểm dừng chân thoải mái nhất trong chuyến công du châu Âu lần này. Nhưng đối với ông Trump và ông Putin, điều này ngược lại một lần nữa chứng minh họ có thể thực hiện được cơ hội tuyệt vời “đột phá nghịch cảnh”, bởi vì trong mọi tình huống, hai người đều có thể được coi là người chiến thắng ngẩng cao đầu bước ra khỏi cuộc gặp.

Nếu ông Donald Trump không làm tốt như vậy, làm sao có một tỷ lệ ủng hộ như mơ. Theo số liệu thống kê của Viện Gallup, tỷ lệ ủng hộ ông Trump trong nội bộ đảng Cộng hòa lên tới trên 80%, vượt xa các tổng thống từng cầm quyền trong cùng khoảng thời gian đó như Eisenhower, Bush (cha), Nixon, Ford...

Cùng với sự tự tin hơn trong việc điều hành đất nước, ông Trump sẽ càng quyết tâm tạo bước đột phá trên mặt trận ngoại giao, điều này sẽ cung cấp sức mạnh cần thiết nhất để ông từng bước tạo đột phá trong quan hệ Nga-Mỹ.

Nguyễn Hòa
.
.