Hòa bình Trung Đông trước ngã rẽ mới

Ông cũng bị chính người trong đảng phái của mình chỉ trích là người nhu nhược khi mãi nghe theo yêu cầu của Washington mà không bao giờ biết đòi hỏi ngược trở lại, ông Abbas mới đây đe dọa sẽ từ bỏ tất cả, kể cả việc tham gia tranh cử tổng thống vào tháng 1/2010. Hòa bình Trung Đông lại đang đứng trước một thách thức mới.

Tình hình Trung Đông đã trở nên rối rắm hơn kể từ khi phong trào Hamas, khiến cả thế giới kinh ngạc, giành chiến thắng bất ngờ trong cuộc bầu cử Quốc hội Palestines tháng 6/2007. Với kết quả này, một trong những nhà lãnh đạo của Hamas là Ismail Haniya trở thành Thủ tướng của Palestines.

Cuộc “hôn nhân” giữa Hamas và phong trào Fatah tại Quốc hội đã tan vỡ tháng 6/2007 dẫn đến việc Palestines bị chia làm đôi, Hamas kiểm soát Dải Gaza bằng sức mạnh quân sự, phong trào Fatah của ông Abbas kiểm soát Bờ Tây. Từ đó đến nay, hai bên đã nhiều lần tiến hành đàm phán thông qua trung gian nhiều nước nhưng Hamas và Fatah vẫn không thể đi tới chung sống hòa bình.

Mới đây nhất, tưởng chừng quá trình hòa hợp dân tộc Palestines đã được hoàn tất với bản hiệp ước hòa giải ký hôm 26/10 tại Cairo giữa hai thế lực đối đầu, Hamas và Fatah, do Ai Cập làm trung gian, nhưng đùng một cái xuất hiện báo cáo Goldstone của Liên Hiệp Quốc về tội ác chiến tranh tại Dải Gaza của Israel và Hamas. Ai Cập trong suốt hai năm ròng rã đã có nhiều cố gắng để hòa giải mối xung đột giữa Hamas và chính quyền Palestines. Ngay khi báo cáo này được thông báo, dự án hòa hợp dân tộc Palestines đã bị đe dọa.

Vẫn còn chưa ráo mực nhưng bản hiệp ước hòa giải dân tộc Palestines đã có nguy cơ bị biến thành mớ giấy lộn. Một trong những lãnh đạo của Hamas tại Dải Gaza, Mahmoud Zahar, ngày 28/10 tố cáo Tổng thống Abbas và người của ông đã chấp nhận nhượng bộ trước áp lực của Mỹ là đưa bản báo cáo Goldstone ra trước Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc vào đầu tháng 11 tới và từ chối thực thi cam kết trong bản hiệp ước.

Cần nhắc lại rằng báo cáo Goldstone chỉ rõ tổ chức Hamas cũng phạm phải những tội tương tự như quân đội Israel khi bắn đạn rốckét vào những phần đất phi quân sự của Israel. "Sự đồng tình của chính quyền Abbas khiến chúng tôi không coi họ là những người Palestines hay đại diện cho nhân dân Palestines" - ông Mahmoud Zahar nhấn mạnh.

Và việc làm trên của Tổng thống Abbas, cũng bị chính người trong hàng ngũ Fatah phản đối, đã giáng một đòn chí tử vào việc thực hiện những cam kết trong hiệp ước hòa giải giữa Hamas và Fatah.

Chưa dừng lại ở đó, Hamas còn tuyên bố cấm cả việc tổ chức bầu cử tổng thống và Quốc hội tại Dải Gaza vào đầu năm tới. Quyết định này đã đặt dấu chấm hết cho mọi nỗ lực tổ chức một cuộc bầu cử toàn quốc của Tổng thống Mahmoud Abbas.

Trong một thông báo chính thức, Hamas phản đối tính hợp pháp của Tổng thống Abbas và giải thích rằng, ông Abbas không có quyền triệu tập cuộc bầu cử như vậy. Phong trào này còn cho rằng các cuộc bầu cử Quốc hội và tổng thống không thể diễn ra nếu không có sự đồng thuận giữa các thế lực trong các phần đất của Palestines.

Khi đưa ra lời kêu gọi tổ chức bầu cử vào tuần trước, Tổng thống chính quyền Palestines muốn buộc Hamas phải chấp nhận ký vào bản hòa giải, theo đó hoãn lại 6 tháng thời hạn diễn ra các cuộc bầu cử kể trên. Nhưng thay vì mọi chuyện được diễn ra đúng cam kết thì cuộc khủng hoảng giữa các phe phái tại Palestines lại vừa xuất hiện một yếu tố nguy hiểm mới.

Tổng thống Abbas luôn bị Hamas và cả người trong phong trào Fatah chỉ trích là người chỉ biết nhượng bộ nhưng không bao giờ biết đòi hỏi quyền lợi cho Palestine. Chính sách của ông Abbas là nhằm xây dựng một Nhà nước Palestines ổn định và bền vững tại Bờ Tây khi tuân thủ tất cả những yêu sách của Washington, với hy vọng rằng Mỹ sẽ làm thay đổi lập trường cố hữu của Israel.

Người Israel luôn cho rằng chính quyền Palestines chưa đủ độ tin cậy để đàm phán cũng như sự thiếu năng lực của ông Abbas trong việc trấn áp các phần tử chống đối. Từ hai năm trở lại đây, ông Mahmoud Abbas đã ngăn chặn được chủ nghĩa khủng bố tại Bờ Tây và thiết lập được an ninh, trật tự tại những vùng đất do ông kiểm soát.

Về phần mình, Israel đã không nhượng bộ trong vấn đề định cư Do Thái. Ban đầu, ông Abbas đã đề nghị Israel ngưng xây dựng các khu định cư ở Bờ Tây như là điều kiện tiên quyết nối lại đàm phán với Tel-Aviv. Nhưng điều đáng nói là trong khi chưa đạt được việc phong tỏa xây dựng các khu định cư từ chính quyền Do Thái, ông Abbas lại chấp nhận, dưới sức ép của Mỹ, gặp gỡ Thủ tướng Nétanyahu tại New York vào tháng 9 vừa qua. Chính điều này đã khiến Hamas và Fatah phản đối kịch liệt và chỉ trích ông Abbas là người nhu nhược.

Và giờ ông Abbas lại lên tiếng trách chính quyền Obama đã nhượng bộ quá sớm trước sự từ chối của Israel về việc ngưng các dự án xây dựng khu định cư tại Bờ Tây. Sự mất uy tín của Tổng thống Abbas lại càng gia tăng khi phe Hamas lấy lại được sự coi trọng của Israel. Số là gần đây, Hamas đã buộc Israel trả khoảng 20 tù nhân Palestines để đổi lấy một đoạn băng về con tin Gilad Shalit bị Hamas bắt giữ.

Trong cuộc míttinh của Ủy ban Trung ương chính quyền Palestines hôm 24/10 tại Ramallah, Tổng thống Mahmoud Abbas đã thể hiện rõ sự chán chường của mình. Theo các nguồn tin của Palestines, trong mấy ngày qua, ông Abbas đã điện thoại cho Tổng thống Barack Obama để phàn nàn về việc chính quyền Mỹ không gây áp lực lên Israel và thông báo cho vị chủ nhân Nhà Trắng biết rằng ông sẽ không tham gia tranh cử tổng thống Palestines vào kỳ bầu cử tháng 1/2010.

Điều gì sẽ xảy ra khi ông Mahmoud Abbas không còn làm tổng thống Palestines? Câu trả lời sẽ có trong vài tháng tới