Hứa hẹn với Thượng đỉnh Mỹ - Triều lần hai

• Tổng thống Moon hy vọng Thượng đỉnh Mỹ - Triều lần 2 tạo bước ngoặt quan trọng trong quá trình phi hạt nhân hóa
• Ba bước đi cho thượng đỉnh Mỹ - Triều lần hai
• Thượng đỉnh Mỹ - Triều sẽ diễn ra ở Hà Nội: Hứa hẹn sự đột phá

Giới phân tích cho rằng cuộc gặp giữa hai nhà lãnh đạo Mỹ - CHDCND Triều Tiên có thể mở đường cho chuyến thăm như đã hứa hẹn của ông Kim Jong-un tới Seoul trong tương lai gần, chuyến thăm sẽ dẫn tới sự hòa giải sâu sắc hơn và thúc đẩy hợp tác liên Triều.

Hẳn nhiều người còn nhớ cuộc gặp lịch sử lần đầu tiên giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump và nhà lãnh đạo CHDCND Triều Tiên Kim Jong-un diễn ra tại Singapore tháng 6-2018 với kết quả là CHDCND Triều Tiên nhất trí phi hạt nhân hóa để đổi lấy sự đảm bảo an ninh cho Bình Nhưỡng. Tuy nhiên, tiến trình này đã bị chậm lại do nước này tìm kiếm sự nới lỏng các biện pháp trừng phạt với một số động thái như phá dỡ một bãi thử hạt nhân và tên lửa tầm xa, trong khi Washington yêu cầu Bình Nhưỡng có các hành động phi hạt nhân hóa cụ thể hơn.

Động thái này khiến giới phân tích dự đoán rằng hội nghị thượng đỉnh lần thứ hai có thể sẽ tập trung vào các nội dung chi tiết mà Bình Nhưỡng có thể thực hiện và các hành động tương ứng mà Washington có thể đáp lại trong quá trình phi hạt nhân hóa lâu dài.

Trong khi đó, các cuộc trao đổi “thoải mái” giữa hai miền Triều Tiên lại bị cản trở do có những mối lo ngại về tiến trình phi hạt nhân hóa chậm hơn dự kiến và lập trường kiên quyết của Mỹ trong việc duy trì các lệnh trừng phạt cho đến khi CHDCND Triều Tiên hoàn toàn từ bỏ tham vọng hạt nhân và tên lửa. Thận trọng trước việc  có thể vi phạm các lệnh trừng phạt đan xen đối với Bình Nhưỡng, Seoul miễn cưỡng tiến hành hợp tác liên Triều cho dù các nhà lãnh đạo hai miền đã cam kết tăng cường hợp tác trong 3 hội nghị thượng đỉnh năm ngoái.

Dự án kết nối đường sắt và đường bộ qua biên giới có thể là ví dụ điển hình khi nó đã ở trong tình trạng bế tắc, chỉ có một lễ khởi công mang tính biểu tượng được tổ chức vào cuối năm ngoái và không có hạng mục thực tế nào được triển khai. Không có bước tiến nào được thực hiện trong việc nối lại hoạt động của khu công nghiệp chung Kaesong và tuyến du lịch tới núi Kumgang - 2 chương trình hợp tác liên Triều lớn đã bị đình chỉ trong nhiều năm.

Một quân nhân đứng gác bên ngoài cổng vào khu công nghiệp Kaesong, đầu phía Hàn Quốc.

Hoạt động của khu công nghiệp Kaesong đã dừng lại vào tháng 2-2016 sau khi CHDCND Triều Tiên thực hiện các vụ thử hạt nhân và tên lửa. Chương trình du lịch tới núi Kumgang đã bị đình chỉ vào năm 2008 sau khi một du khách Hàn Quốc bị một người bảo vệ CHDCND Triều Tiên sát hại. Việc Hàn Quốc cung cấp thuốc kháng virus cúm cho CHDCND Triều Tiên đã không được thực hiện trong nhiều tháng và kế hoạch hỗ trợ nhân đạo trị giá 8 triệu USD cho nước láng giềng phía Bắc đã bị trì hoãn hơn một năm.

Giới phân tích hy vọng rằng 2 dự án hợp tác liên Triều lớn bị đình chỉ này có thể được Washington coi là ngoại lệ. Có thể không có nhiều sự nới lỏng các lệnh trừng phạt như những gì CHDCND Triều Tiên yêu cầu, song có khả năng Washington miễn trừ trừng phạt đối với khu công nghiệp chung Kaesong và chương trình du lịch núi Kumgang.

Có nhiều người suy đoán nhà lãnh đạo Kim Jong-un sẽ đến thăm thủ đô của Hàn Quốc trước cuối năm 2018 nhưng chuyến đi đã không diễn ra. Thay vào đó, ông Kim Jong-un đã gửi thư tay cho Tổng thống Moon Jae-in hồi tháng 12-2018, trong đó ông bày tỏ sự thất vọng vì đã không thực hiện chuyến đi tới Seoul như đã hứa vào cuối năm ngoái, song nhấn mạnh sự sẵn sàng quyết tâm thực hiện lời hứa trong khi theo dõi chặt chẽ các sự việc liên quan.

Về phần mình, ông Moon Jae-in cho rằng chuyến thăm của ông Kim Jong-un đến Seoul sẽ có ý nghĩa quan trọng đối với quan hệ liên Triều và đây sẽ là lần đầu tiên một nhà lãnh đạo CHDCND Triều Tiên tới thăm Hàn Quốc. Tuy nhiên, một số người vẫn thận trọng, chống lại việc vẽ một bức tranh màu hồng. Họ cho rằng các lệnh trừng phạt khó có thể được dỡ bỏ sớm vì Washington vẫn kiên quyết chống lại điều này và không có dấu hiệu rõ ràng nào cho thấy Bình Nhưỡng sẵn sàng thực hiện các bước phi hạt nhân hóa chủ động hơn.

Ông Woo Jung-yeop, một nhà nghiên cứu tại Viện Sejong, một tổ chức tư vấn tư nhân, nhận định: “Điều quan trọng ở đây là liệu Mỹ có thể hiện sự linh hoạt trong các lệnh trừng phạt hay không. Có vẻ như Mỹ đã sẵn sàng chấp nhận tuyên bố kết thúc chiến tranh nhưng vẫn nghi ngờ liệu Triều Tiên có thực hiện các bước đi thỏa mãn những gì Mỹ muốn hay không”.

Theo ông, nếu Mỹ không thể hiện sự linh hoạt trong các lệnh trừng phạt thì đây sẽ là điềm xấu cho quan hệ liên Triều và cuối cùng khiến nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un khó quyết định tới thăm Hàn Quốc, một “quân bài quý giá” mà ông ta muốn sử dụng vào thời điểm tốt hơn.

Rõ ràng, sự nghi kỵ lẫn lẫn nhau giữa hai bên vẫn đang là những yếu tố cản trở trong suốt 8 tháng kể từ khi diễn ra cuộc gặp lịch sử Mỹ - Triều. Quan hệ liên Triều cũng vì thế mà khó lòng “xuôi  chèo mát mái”, bởi lẽ mọi nỗ lực của Bình Nhưỡng vẫn bị Washington đánh giá là chưa đủ, thậm chí là có ít bước tiến trong phi hạt nhân hóa.

Bằng chứng là hơn 400 ngày trôi qua kể từ khi CHDCND Triều Tiên thử hạt nhân hay phóng tên lửa tầm xa;  Mỹ cũng đã nhận được hài cốt của những người lính chết trận trong Chiến tranh Triều Tiên khoảng 70 năm trước cũng như đưa một số người Mỹ bị giam giữ ở CHDCND Triều Tiên về nước; CHDCND Triều Tiên cũng đã đóng cửa một cơ sở thử hạt nhân và một căn cứ phóng tên lửa, trong khi những gì Mỹ đã làm trong suốt thời gian qua chỉ là ngừng hoặc giảm quy mô các cuộc tập trận quân sự chung với Hàn Quốc.