Kyrgyzstan: Xung quanh vụ bắt giữ em trai cựu Tổng thống Bakiyev

Trong thông báo hôm 22/7, chính phủ lâm thời Kyrgyzstan cho biết, ông Akhmat Bakiyev bị bắt hồi 22h ngày 21/7 (theo giờ địa phương) tại thành phố Jalal-Abad (Jalalabad) thuộc miền Nam nước này. Sau khi thực hiện một số thủ tục cần thiết, người ta đã đưa ông Akhmat Bakiyev về thủ đô Bishkek để tiếp tục thẩm vấn. Cho tới nay, thông tin xung quanh những lời khai của ông Akhmat Bakiyev vẫn chưa được cơ quan có trách nhiệm Kyrgyzstan chính thức xác nhận.

Được biết, tại cuộc thẩm vấn đầu tiên, ông Akhmat Bakiyev đã thừa nhận có liên quan đến các hoạt động gây rối quy mô lớn ở thành phố Jalal-Abad và thành phố Osh ở miền Nam Kyrgyzstan. Việc này diễn ra đúng thời điểm Bộ Quốc phòng có tân Bộ trưởng sau khi ông Abibilla Kudaiberdiev được bổ nhiệm thay thế ông Ismail Isakov, người vừa từ chức hôm 20/7 để tranh cử vào Quốc hội. Trước đó (20/7), chính phủ lâm thời tuyên bố,  Kyrgyzstan đã sửa đổi luật bầu cử theo sắc lệnh vừa được Tổng thống lâm thời Roza Otunbayeva ký thông qua.

Giới truyền thông cho biết, khi bị bắt, ông Akhmat Bakiyev mang bộ tóc và ria mép giả. Chính phủ lâm thời Kyrgyzstan hy vọng, việc bắt giữ em trai cựu Tổng thống Kurmanbek Bakiyev có thể tạo điều kiện để nước này sớm khôi phục ổn định tại khu vực miền Nam đầy bất ổn. Vì ông Akhmat Bakiyev là chính trị gia có quyền lực và ảnh hưởng lớn tại thành phố Jalal-Abad nên sự thừa nhận kể trên sẽ giúp hàn gắn những xung đột sắc tộc giữa cộng đồng người Uzbekistan và người Kyrgyzstan tại khu vực này.

Nhiều người cho rằng, tuy đã làm chủ tình hình, nhưng chính phủ lâm thời vẫn chưa kiểm soát được hoàn toàn thành phố Osh và Jalal-Abad bởi đây là khu vực còn rất nhiều người ủng hộ cựu Tổng thống Kurmanbek Bakiyev. Giới chuyên môn cho biết, ông Akhmat Bakiyev là người từng đưa ra tuyên bố sau khi cựu Tổng thống Kurmanbek Bakyev ẩn cư tại làng Teyit thuộc thành phố Jalal-Abad hồi tháng 4: Chúng tôi sẵn sàng chiến đấu và nếu bị tấn công, tôi sẽ nổ súng.

Dư luận trước đó cho rằng, ông Akhmat Bakiyev là người kiểm soát khu vực miền Nam Kyrgyzstan dưới sự trợ giúp của một số tổ chức tội phạm, đặc biệt là của Aibek Mirsidikov, kẻ được biết tới với biệt danh "Aibek đen". Nếu không bị giết chết (không rõ nguyên nhân), Aibek Mirsidikov sẽ tổ chức nhiều cuộc bạo loạn mới tại 2 thành phố Osh và Jalal-Abad và khi đó hậu quả sẽ khôn lường.

Trước đó, các cơ quan đặc biệt của Kyrgyzstan đã bắt giữ hàng chục cộng sự thân tín của cựu Tổng thống Kurmanbek Bakiyev. Ngày 6/5, Giám đốc Cơ quan An ninh Quốc gia Keneshbek Dushebaev cho biết, trong số những quan chức bị bắt có cựu Bộ trưởng Quốc phòng Baktybek Kalyev và cựu Chánh văn phòng Tổng thống Kanybek Zhoroev. Nhưng cho đến nay việc truy bắt những em trai và 2 con trai của cựu Tổng thống Kurmanbek Bakiyev đang gặp rất nhiều khó khăn.

Những người thân của cựu Tổng thống Kurmanbek Bakiyev hoạt động tại nhiều nơi, không cố định để tránh bị bắt giữ - người ta nhìn thấy họ ở Kazakhstan, Uzbekistan, Thổ Nhĩ Kỳ và một số quốc gia châu Âu. Riêng ông Kurmanbek Bakiyev đang sống ở thủ đô Minsk của Belarus và được chính quyền sở tại bảo vệ cẩn mật.

Cựu Tổng thống Kurmanbek Bakiyev và ông Maxim Bakiyev.

Cách đây không lâu, chính phủ lâm thời từng tình nghi Maxim Bakiyev, con trai cựu Tổng thống Kurmanbek Bakiyev là người đứng sau, đồng thời cung cấp tài chính, tổ chức và xúi giục các phần tử gây bạo loạn sắc tộc ở 2 thành phố Osh và Jalal-Abad. Tuy nằm trong danh sách truy nã của Interpol và bị bắt từ hôm 14/6, nhưng Maxim Bakiyev đã được Anh chấp nhận cho tị nạn chính trị tạm thời. Việc này khiến chính phủ lâm thời Kyrgyzstan khó khăn trong việc bắt dẫn độ con trai cựu Tổng thống Kurmanbek Bakiyev bởi ông Maxim Bakiyev đang bị cáo buộc tội khủng bố và chống lại chính quyền, cũng như cung cấp hàng triệu USD cho những kẻ bạo động ở miền Nam nước này.

Trước đó, chính phủ lâm thời còn cáo buộc tất cả thành viên trong gia đình cựu Tổng thống Kurmanbek Bakiyev (đang tị nạn chính trị tại Belarus) có liên quan đến việc ra lệnh cho quân đội, cảnh sát bắn chết nhiều người biểu tình trong cuộc bạo động hồi tháng 4 vừa qua.

Tổng thống lâm thời Roza Otunbayeva đã có phản ứng tích cực sau khi biết tin ông Akhmat Bakiyev bị bắt bởi trước thềm cuộc bỏ phiếu trưng cầu ý dân về bản Hiến pháp mới hôm 27/6, bà Roza Otunbayeva từng tuyên bố một cách thận trọng. Nhưng với đa số cử tri ủng hộ bản Hiến pháp mới đã đặt dấu mốc quan trọng trong sự nghiệp chính trị của bà Roza Otunbayeva, cũng như tạo điều kiện cho những thay đổi trong đời sống chính trị của quốc gia Trung Á có vị trí địa - chính trị quan trọng như Kyrgyzstan