Làm rõ trách nhiệm, xử lí nghiêm minh vụ gian lận xét nghiệm

• Cắt đôi que thử và xét nghiệm 4 trong 1 sẽ gây hậu quả nghiêm trọng
• BV Xanh Pôn trả lời về vụ cắt đôi que thử và xét nghiệm 4 trong 1

Sau vụ việc nhân bản kết quả xét nghiệm tại Bệnh viện Hoài Đức (Hà Nội) bị phát giác năm 2013, vấn đề gian lận trong công tác bệnh viện một lần nữa gây chấn động dư luận. Ngay trong ngày 9-12, 3 cán bộ, nhân viên của bệnh viện này đã bị tạm đình chỉ để xem xét, xác minh, giải quyết vụ việc liên quan đến gian lận này.

Nhân bản que thử HIV, viêm gan B

Sau một thời gian điều tra, ngày 9-12 các phóng viên của Truyền hình Việt Nam (VTV24) đã phát hiện việc gian lận kết quả, bớt xén vật tư y tế trong quá trình xét nghiệm HIV và viêm gan B. Sau khi phát sóng và đăng tải, Bệnh viện Xanh Pôn đã có động thái đầu tiên về vụ việc này.

Theo như báo chí phản ánh, đã có hàng nghìn que thử HIV, viêm gan B bị cắt đôi trước khi tiến hành xét nghiệm tại Bệnh viện Xanh Pôn. Cụ thể, bệnh nhân được y tá lấy mẫu máu để làm xét nghiệm nhanh HIV với viêm gan B. Khi đã có mẫu máu của nhiều bệnh nhân, một nhân viên y tế sẽ mang từ phòng lấy mẫu sang khu xét nghiệm tại tầng 2 nhà A3 để phân tích.

Khoa Vi sinh của Bệnh viện Xanh Pôn sử dụng bộ dụng cụ xét nghiệm nhanh HIV và viêm gan B do Nhật Bản sản xuất giống như nhiều cơ sở y tế khác. Tuy nhiên, quy trình thao tác của những kỹ thuật viên tại đây lại không tuân theo hướng dẫn sử dụng.

Sau khi bóc lớp giấy bảo vệ ra khỏi que thử, nhân viên dùng kéo cắt que thử ra làm đôi, cắt vào giữa vị trí của vạch hóa chất xét nghiệm. Với thao tác này, 1 que thử dành cho 1 bệnh nhân đã được tách làm 2. Hàng loạt que thử cả HIV và viêm gan B đã được nhân đôi. Tiếp theo, mẫu máu của bệnh nhân được nhỏ vào để làm xét nghiệm. Khoảng 4 tiếng sau, kết quả xét nghiệm được trả cho bệnh nhân.

Khu vực lấy máu xét nghiệm tại Bệnh viện Xanh Pôn sáng 10-12.

Cũng theo thông tin của VTV24, không chỉ gian lận trong phương pháp test nhanh HIV và viêm gan B mà một phương pháp phức tạp hơn, nhằm đem lại kết quả chính xác hơn cho bệnh nhân là xét nghiệm miễn dịch bán tự động (ELISA) cũng được các kỹ thuật viên tại phòng miễn dịch làm theo cách riêng là trộn nhiều mẫu máu của bệnh nhân làm một rồi mới tiến hành xét nghiệm.

Trong khi, giống như tất cả những phương pháp khác, xét nghiệm miễn dịch bán tự động HIV và viêm gan B cũng yêu cầu mỗi mẫu máu của bệnh nhân sử dụng riêng một dụng cụ xét nghiệm. Thế nhưng, tại phòng thí nghiệm này, 4 mẫu máu của 4 bệnh nhân khác nhau lại được kỹ thuật viên trộn chung vào một ống nghiệm thủy tinh.

4 mẫu máu sau khi trộn xong được kỹ thuật viên hút ra, cho vào từng giếng chứa hóa chất. Nguyên tắc là 1 giếng chứa 1 mẫu máu, nhưng ở đây, 1 giếng chứa tới 4 mẫu. Những giếng này sau đó được ủ trong máy và sẽ cho ra kết quả. Theo kỹ thuật viên, nếu kết quả âm tính sẽ là kết quả chung cho cả 4 bệnh nhân, còn nếu dương tính sẽ yêu cầu cả 4 bệnh nhân xét nghiệm lại.

Mặc dù kết quả xét nghiệm cần phải tuyệt đối chính xác, thế nhưng phương pháp xét nghiệm chung mẫu máu của các bệnh nhân vẫn được thực hiện trong thời gian dài. Một bộ kit xét nghiệm bán tự động ELISA có 96 giếng, tương ứng với khoảng gần 400 bệnh nhân được xét nghiệm. Vậy kết quả mà các bệnh nhân đã nhận được có chính xác hay không, có lẽ đến thời điểm này không ai dám chắc.

Cũng theo ghi nhận từ các đồng nghiệp của chúng tôi, ngày nào cũng diễn ra cảnh cắt đôi que thử tại Phòng Xét nghiệm miễn dịch của Khoa Vi sinh. Giá một bộ kít xét nghiệm HIV gồm 100 que thử là 3 triệu đồng. Điều đáng nói là kết quả xét nghiệm của bệnh nhân rất có thể không chính xác, nếu người có HIV bị chẩn đoán âm tính rất nguy hiểm cũng như ngược lại.

Công tác xét nghiệm máu luôn phải được thực hiện chính xác, đúng quy trình (ảnh minh họa).

Chiều 9-12, đại diện Bệnh viện Xanh Pôn cho phóng viên ANTG biết, Bệnh viện đã tạm đình chỉ công tác đối với 3 cán bộ, nhân viên y tế liên quan để điều tra làm rõ. Quan điểm của Bệnh viện là sẽ xử lý nghiêm nếu 3 người này có sai phạm. Cụ thể, Bệnh viện Xanh Pôn đã quyết định đình chỉ công tác đối với bà Chu Thị Loan, thạc sĩ, viên chức, Phó phụ trách Khoa Vi sinh y học để xem xét, xác minh giải quyết vụ việc liên quan đến công tác xét nghiệm.

Thời gian tạm đình chỉ công tác từ ngày 9 đến hết ngày 27-12. Tạm đình chỉ công tác đối với bà Trần Thanh Lam, cử nhân xét nghiệm, kỹ thuật viên Trưởng Khoa Vi sinh y học và bà Phạm Thị Thùy Linh, cử nhân xét nghiệm y học là lao động hợp đồng hiện đang công tác tại Khoa Vi y sinh.

Bệnh viện nhận lỗi

Sáng 10-12, phóng viên của nhiều tờ báo đã đến Bệnh viện Xanh Pôn đề nghị giải đáp các vấn đề liên quan đến vụ gian lận trong xét nghiệm tại đây. Gần trưa, lãnh đạo bệnh viện đã phát đi thông cáo báo chí, trong đó bệnh viện đã nhận lỗi vì để xảy ra sai sót và mong các cơ quan báo chí và người dân ủng hộ, chia sẻ và hợp tác, cung cấp và phản hồi kịp thời các thông tin liên quan để bệnh viện ngày càng nâng cao chất lượng công tác khám chữa bệnh.

Theo lý giải của Bệnh viện Xanh Pôn, trưa 9-12, bản tin Chuyển động 24h kênh VTV1 Đài Truyền hình Việt Nam phát phóng sự phản ánh gian lận trong xét nghiệm y tế tại Khoa Vi sinh y học, Bệnh viện Xanh Pôn “Hàng ngàn que thử HIV, viêm gan B bị cắt đôi trước khi được tiến hành xét nghiệm”.

Ngay sau đó, Ban lãnh đạo Bệnh viện đã tổ chức họp khẩn với Khoa Vi sinh y học và các khoa, phòng liên quan để làm rõ các nội dung do Đài Truyền hình Việt Nam phản ánh.

Bệnh viện khẳng định không có chủ trương, không chỉ đạo cắt đôi que thử nhanh HIV tại Khoa Vi sinh y học. Tại cuộc họp chiều tối ngày 9-12 để kiểm điểm làm rõ trách nhiệm, các cá nhân có liên quan đã thừa nhận trong thời gian từ tháng 9 đến tháng 11-2019, Khoa Vi sinh y học không báo cáo xin phép lãnh đạo, đã tự ý đưa vào sử dụng, cắt 40 Test Alere HIV Combo và thử nghiệm trên 80 mẫu máu của 80 bệnh nhân.

Việc test kiểm chứng này không phát sinh việc lấy thêm máu của bệnh nhân để xét nghiệm, không sử dụng kết quả của test này để trả kết quả cho bệnh nhân, không sử dụng những kết quả này để thu thêm tiền của người bệnh hoặc thanh toán bảo hiểm y tế. Khoa Vi sinh y học trả kết quả xét nghiệm test nhanh HIV cho 80 bệnh nhân này bằng kết quả sử dụng Test Alere HIV ½ theo quy định hiện hành tại Bệnh viện.

Cũng theo Bệnh viện Xanh Pôn, từ trước đến nay, bệnh viện sử dụng thường quy là Test Alere HIV ½ (test nhanh do Công ty Lê Lợi cung cấp cho Bệnh viện theo kết quả trúng thầu) để sử dụng cho xét nghiệm sàng lọc HIV tại Bệnh viện. Qua rà soát, Bệnh viện chưa phát hiện việc cắt đôi test nhanh viêm gan B; chưa phát hiện việc trộn 4 mẫu bệnh phẩm vào 1 ống xét nghiệm trong khi tiến hành xét nghiệm ELISA như phản ánh.

Đại diện Bệnh viện Xanh Pôn cho biết sẽ tiếp tục rà soát tất cả các quy trình chuyên môn của Khoa Vi sinh y học và toàn bộ Bệnh viện. Trong trường hợp phát hiện các vi phạm, Bệnh viện sẽ phối hợp với các cơ quan chức năng xử lý nghiêm mọi vi phạm theo đúng quy định của pháp luật.

Cần xem lại quy trình quản lý

Vụ việc xảy ra tại Bệnh viện Xanh Pôn không phải là vụ đầu tiên. Tiếc rằng, ngay tại Hà Nội, năm 2013 vụ nhân bản kết quả siêu âm tại Bệnh viện Hoài Đức đã được tiết lộ bởi chính các kỹ thuật viên trong Khoa Xét nghiệm. Đã có nhiều cán bộ, nhân viên của Bệnh viện Hoài Đức phải ra hầu tòa và lĩnh án vì thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng và “Lợi dụng chức vụ, quyền hạn khi thi hành công vụ”.

Một số nhân viên đã dùng một mẫu máu làm xét nghiệm, sau đó in thành nhiều kết quả xét nghiệm rồi tự ký vào các phiếu kết quả xét nghiệm trả cho bệnh nhân, nhằm hoàn thiện hồ sơ thanh toán bảo hiểm y tế với tổng số 789 kết quả xét nghiệm. Vụ việc này dù không gây thiệt hại lớn về kinh tế, qua điều tra cũng chưa phát hiện các kết quả xét nghiệm trên được dùng vào việc điều trị, chưa xác định có bệnh nhân nào tổn hại về sức khỏe do sử dụng các kết quả xét nghiệm trùng nhau nhưng hành vi gian lận đó đã gây ảnh hưởng rất lớn đến uy tín, đạo đức nghề nghiệp của ngành y tế, gây bất bình dư luận.

Trở lại vụ việc mới đây, cần sự vào cuộc của cơ quan thanh tra, thậm chí là cơ quan điều tra để làm rõ những dấu hiệu sai phạm xảy ra tại Khoa Vi sinh y học. Về vấn đề này, GS.TS Nguyễn Anh Trí, Đại biểu Quốc hội, nguyên Viện trưởng Viện Huyết học và Truyền máu Trung ương cho rằng, đây là lỗi do công tác quản lý chất lượng chưa tốt. Lỗi này hay xảy ra tại phòng xét nghiệm y khoa của nhiều cơ sở y tế. Điều đó cho thấy công tác quản lý chất lượng của các cơ sở còn bị buông lỏng.

Vụ việc xảy ra tại Bệnh viện Xanh Pôn cho thấy cán bộ nhân viên y tế của Khoa Vi sinh y học của Bệnh viện chưa ý thức sâu sắc được tầm quan trọng của công tác quản lý chất lượng. Bởi vậy, công tác kiểm tra, giám sát cần phải thực hiện thường xuyên.