Người Kurd ở Syria sau khi bị “bán rẻ”

Thứ Tư, 02/01/2019, 14:57

Lực lượng dân quân người Kurd (YPG) là đồng minh chính của Mỹ trong cuộc chiến tại Syria. Sau quyết định rút quân khỏi Syria của Tổng thống Donald Trump, YPG và người Kurd ở phía bắc Syria đứng trước nguy cơ bị xóa sổ bởi quân đội Thổ Nhĩ Kỳ. Hết nơi để bấu víu, những đồng minh “cũ” của Mỹ ở Syria quay sang cầu cứu Nga và chính quyền Damascus.

Việc Mỹ rút quân khỏi Syria là kết quả thỏa thuận giữa Washington và Ankara. Theo đó, Mỹ “nhờ cậy” Thổ Nhĩ Kỳ tiêu diệt những thành phần còn lại của nhóm khủng bố Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng ở Syria và đổi lại nhắm mắt làm ngơ cho Ankara “xử” lực lượng dân quân người Kurd ở Syria (YPG), vốn là đồng minh của Mỹ.

Ankara lo ngại sắc tộc Kurd ở Syria nối kết hình thành một lãnh thổ rộng lớn sát biên giới phía nam và hậu thuẫn cho phong trào cánh tả PKK của người Kurd ở Thổ Nhĩ Kỳ, bị xem là khủng bố.

Ngay sau khi Mỹ tuyên bố rút đi, Thổ Nhĩ Kỳ đã nhanh chóng điều quân tới biên giới, chuẩn bị tiến vào miền bắc Syria. Tối 22-12-2018, Thổ Nhĩ Kỳ đã bắt đầu điều quân tăng viện đến phía bắc Syria, bên ngoài thành phố Manbij do YPG kiểm soát, nhằm xóa sổ lực lượng này.

Biết rơi vào tình thế khó khăn, lực lượng YPG khẩn cấp gửi thỉnh cầu lên Nga và Chính phủ Syria yêu cầu thiết lập quyền kiểm soát với các khu vực mà các nhóm quân này sẽ rời bỏ, cụ thể là kiểm soát Manbij, để bảo vệ cư dân khỏi cuộc xâm nhập của binh sĩ Thổ Nhĩ Kỳ. Họ cũng cố gắng tìm cách thuyết phục các quốc gia phương Tây khác lấp vào khoảng trống quân sự do Mỹ để lại.

Hình ảnh do đài truyền hình quốc gia Syria công bố cho thấy quân đội Damascus đã tiến vào Manbij ngày 28-12.

Khu vực do người Kurd kiểm soát hiện chiếm khoảng 1/4 lãnh thổ Syria, phần lớn nằm về phía Đông sông Euphrates. Đây cũng là nơi có nhiều trữ lượng dầu mỏ của Syria. Ngày 28-12, Bộ Tổng tham mưu Syria tuyên bố rằng quân đội Syria đã tiến vào Manbij và cắm lá cờ của Cộng hòa Syria trên thành phố này.

Tuy nhiên, ngay sau đó, Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ, Tayyip Erdogan, đã gọi đây là hoạt động tâm lý, lưu ý rằng tình hình tại Manbij vẫn chưa có gì thay đổi. "Đây là một đòn tâm lý. Họ đã cắm cờ, một giờ trước tôi đã nói chuyện với bên tình báo, vẫn chưa có gì rõ ràng. Thổ Nhĩ Kỳ chống lại sự phân chia Syria, mục tiêu của chúng tôi là đưa những kẻ khủng bố ra khỏi đó. Khi đó công việc sẽ kết thúc", ông Edorgan nói với các nhà báo tại Ankara.

Theo tổ chức Đài Quan sát nhân quyền Syria (OSDH), quân đội Syria với sự trợ giúp của Nga dàn binh ở phía bắc Manbij nơi mà chiến binh Syria do Thổ Nhĩ Kỳ yểm trợ và lực lượng YPG (đơn độc từ khi Donald Trump thông báo rút quân), đang đối mặt nhau. Tổ chức OSDH khẳng định quân đội Syria chưa vào Manbij, một thành phố lớn của tỉnh Alepo.

Nguồn tin quân sự ở Damascus cũng xác nhận thông tin này và cho biết thêm là quân đội Syria còn chờ lực lượng đặc biệt Mỹ, 2.000 quân, triệt thoái ra khỏi thành phố trước khi tiếp nhận theo một thỏa thuận với YPG. Hiện nay chưa có sự thay đổi nào ở vùng biên giới giữa Syria và Thổ Nhĩ Kỳ, do quân đội Mỹ còn đóng nơi này và ông Trump nói việc rút quân sẽ diễn ra từ từ.

Ngày 29-12, Nga và Thổ Nhĩ Kỳ đồng ý điều hợp hoạt động trên thực địa Syria trong bối cảnh Mỹ rút quân làm đảo lộn tình thế. Diễn biến này được Ngoại trưởng Nga Sergey Lavrov thông báo sau cuộc đàm phán cấp bộ trưởng quốc phòng và ngoại giao hai nước tại Moscow cùng ngày. Ông Lavrov cho biết thêm, các cuộc đàm phán ở Moscow không chỉ nói về Manbij.

Thứ trưởng Ngoại giao Nga Mikhail Bogdanov trước đó đã nói rằng hội nghị thượng đỉnh Nga-Thổ Nhĩ Kỳ-Iran-Syria nên được tổ chức tại Nga vào khoảng tuần đầu tiên của năm tới, điều này phụ thuộc vào lịch làm việc của các tổng thống.

Nhà khoa học chính trị Musa Ozuðurlu, thuộc Trung tâm Nghiên cứu chiến lược Trung Đông (ORSAM) của Thổ Nhĩ Kỳ cho rằng, số phận của các đơn vị tự vệ người Kurd ở Syria phụ thuộc vào lập trường của các quốc gia trong khu vực, vào những thỏa thuận giữa Hoa Kỳ và Thổ Nhĩ Kỳ về vấn đề người Kurd.

Syria sẽ không cho phép người Kurd giành quyền tự trị về mặt chính trị hoặc thành lập khu tự trị. Trong một thời gian dài, Hoa Kỳ đã cản trở quá trình đàm phán giữa người Kurd và Damascus. Kết quả là người Kurd đã tin tưởng vào Hoa Kỳ và từ chối các đề xuất của chính quyền Syria. Bây giờ, nếu người Kurd đồng ý tổ chức một cuộc đối thoại với Damascus, thì Chính phủ Syria có thể ngăn chặn chiến dịch quân sự của Thổ Nhĩ Kỳ. Ông Ozuðurlu hy vọng với sự điều đình của Nga, rất có thể trận đánh giữa Thổ Nhĩ Kỳ và YPG tại Manbij sẽ không xảy ra.

Bình luận về quyết định “bán rẻ” người Kurd cho Thổ Nhĩ Kỳ, báo Le Monde của Pháp cho rằng quyết định của ông Donald Trump thật đáng xấu hổ. Lực lượng YPG từng là đồng minh tốt nhất của liên quân quốc tế chống IS ở Syria. Dân quân Kurd vẫn ngày ngày chống phiến quân Hồi giáo cực đoan, giữ không cho hàng nghìn chiến binh IS tỏa ra khắp thế giới, nhất là không để họ thâm nhập vào châu Âu. Bị Mỹ bỏ rơi, dân quân người Kurd sẽ rơi vòng kìm kẹp của Ankara và Damascus.

Bài xã luận của Le Monde kết luận là giờ đây, ai cũng lường trước một điều: lời nói của Tổng thống Mỹ không có nghĩa lý gì. Quý vị có thể tham gia vào một cuộc chiến mà cả thế giới nhìn nhận là chính đáng, mất hàng ngàn chiến binh, rồi sau đó bị bỏ rơi, chỉ đơn giản bằng một tin Twitter.

Nhận thấy tình hình có vẻ “không ổn” và trước sức ép của nhiều nghị sĩ phe Cộng hòa cũng như các cố vấn quân sự thân cận, ngày 30-12, một thượng nghị sĩ Cộng hòa cho biết Tổng thống Mỹ có thể giảm nhịp độ rút quân khỏi Syria, thậm chí thay đổi quyết định.

Tuyên bố trong cuộc họp báo sau khi hội đàm với người đồng cấp Jordan Ayman al-Safadi ngày 28-12, Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov nói: "Khó nhận xét về hành động mà người Mỹ lựa chọn bây giờ ở Syria, bởi cần phải chờ xem sau lời nói thì việc làm sẽ thế nào, ai cũng rõ là người Mỹ không luôn thực hiện những gì chính họ hứa hẹn".

Mộc Thạch (tổng hợp)