Thế giới lo ngại khủng hoảng xử lý rác thải y tế
Đại dịch COVID-19 còn kéo dài và khó lường, vì thế nếu không xử lý tốt vấn đề rác thải y tế, một làn sóng khủng hoảng mới có thể kéo đến với sức khỏe cộng đồng và tác động rất lớn đến môi trường về lâu dài.
Trung Quốc bị quá tải chất thải y tế
Hơn 20 thành phố trên khắp Trung Quốc đang bị quá tải chất thải y tế, đặc biệt là Vũ Hán, nơi sản xuất chất thải y tế nhiều gấp 6 lần so với thông thường. Trong cuộc họp báo mới đây, ông Zhao Qunying, Bộ Sinh thái và Môi trường Trung Quốc cho biết, các cơ sở xử lý chất thải y tế ở 28 thành phố của Trung Quốc đang hoạt động hết công suất.
Các bệnh viện tại Vũ Hán, nơi có 11 triệu dân và 80% người chết vì COVID-19 ở quốc gia này, đã thải ra hơn 240 tấn chất thải y tế mỗi ngày, tăng gấp 6 lần trước khi dịch bệnh bùng phát.
Bên cạnh đó, khi nhu cầu khẩu trang y tế tăng cao, các công ty Trung Quốc đã sản xuất khoảng 116 triệu chiếc/ngày từ cuối tháng 2, tăng gấp 12 lần so với hồi đầu tháng 2, theo Ủy ban Cải cách và Phát triển Quốc gia Trung Quốc (NDRC).
 |
| Rác thải y tế trở thành vấn đề mới cần giải quyết ở Trung Quốc. |
Trước tình trạng này, chính phủ trung ương đã triển khai 46 cơ sở xử lý chất thải y tế tạm thời, tạo điều kiện thuận lợi cho thành phố và xây dựng một nhà máy mới với công suất 30 tấn trong vòng 15 ngày. “Chúng tôi đã nâng cấp các cơ sở xử lý chất thải nguy hại để xử lý chất thải y tế“, ông Zhao cho biết. Các cơ sở được thiết kế để tăng công suất xử lý chất thải của thành phố, từ 50 tấn mỗi ngày lên đến 263 tấn.
Nỗi lo tuồn ra ngoài
Theo số liệu của Liên minh châu Âu (EU), Bồ Đào Nha, nơi tái chế khoảng 28% lượng rác thải đô thị, dưới mức trung bình 46% của châu Âu. Nước này đã bắt đầu cải thiện “thông tin xanh” trong nước.
Tuy nhiên, lệnh phong tỏa vào giữa tháng 3 để ngăn chặn virus corona chủng mới đưa ra các biện pháp làm tạm dừng hoạt động tái chế trong khi tăng cường sử dụng các vật liệu như nhựa. Bộ Môi trường Bồ Đào Nha thừa nhận việc giảm thu gom rác thải nhựa có thể tái chế tại nước này nhưng không đưa ra số liệu cụ thể.
Trong khi đó, lệnh phong tỏa đã là tác nhân khiến rác thải gia tăng. Chẳng hạn, các nhà hàng Bồ Đào Nha chỉ được phép bán hàng mang đi và chủ yếu sử dụng các sản phẩm dùng một lần để giao đồ ăn. Carmen Lima, điều phối viên của nhóm môi trường Quercus, cho biết nhiều khách hàng có thể tiếp tục đặt đồ ăn và đồ uống của họ được đựng trong đĩa và cốc dùng một lần ngay cả sau khi các nhà hàng và quán cà phê mở cửa trở lại vào ngày 18/5.
Tại Thái Lan, lượng rác thải nhựa đã tăng gấp 4 lần trong thời gian giãn cách xã hội, do nhu cầu giao thức ăn, đồ dùng đến tận nhà tăng vọt. Rác thải nhựa của nước này hiện đang ở mức khoảng 6.500 tấn/ngày so với mức khoảng 1.500 tấn/ngày trước khi dịch COVID-19 bùng phát.
AFP dẫn lời ông Keller, giám đốc một nhà máy xử lý rác thải y tế ở miền đông Pháp, cho hay mọi thứ đều phải tăng gấp đôi, gấp ba từ năng lực xử lý, số nhân viên cho đến máy móc. “Chúng tôi phải làm việc 24/7 vẫn không xuể”, ông Keller nói. Không chỉ rác thải từ bệnh viện, khi dịch bệnh đã lây nhiễm trong cộng đồng thì rác do người dân thải ra cũng có thể trở thành chất thải y tế lây nhiễm. Công việc xử lý sẽ còn gian nan hơn vì rác từ nhiều nguồn và những người tiếp xúc cũng tăng lên.
Đơn cử tại Ấn Độ, khoảng 1,5 - 4 triệu người thu gom rác khắp nước này và nhiều người trong số họ có thể đứng trước nguy cơ lây nhiễm, theo tờ South China Morning Post. Khi họ trở về nhà và mang mầm bệnh mà không hay biết, không loại trừ khả năng họ cũng có thể lây nhiễm cho những người tiếp xúc, dẫn đến nhiều lo ngại hơn.
Bên cạnh đó, việc xử lý thiếu triệt để rác thải y tế liên quan đến COVID-19 cũng rất đáng báo động.
Đã có những ghi nhận về việc nhân viên y tế tại các bệnh viện ở New York (Mỹ) bỏ trang thiết bị bảo hộ vừa sử dụng xong vào thùng rác công cộng sau khi vận chuyển thi thể nạn nhân tử vong vì COVID-19, theo Đài France 24. Ngoài ra, rác từ các cá nhân, gia đình như đã nêu trên dù có thể mang mầm bệnh nhưng nếu chỉ được xem là rác thải thông thường mà không được xử lý như chất thải y tế cũng sẽ rất đáng lo.
Chung tay khắc phục
Nhiều quốc gia, tổ chức đã đánh giá được tình trạng nguy hại rác thải và đưa ra các giải pháp đối phó. Ví dụ, các cơ quan của Liên minh Châu Âu (EU) hồi tháng 4 đã ban hành hướng dẫn quản lý rác thải trong khủng hoảng COVID-19.
Theo đó, EU nêu rõ cách xử lý rác thải y tế cũng như yêu cầu biện pháp đảm bảo an toàn cho nhân lực làm việc trong lĩnh vực liên quan. Tại Ấn Độ, các hướng dẫn về việc xử lý rác thải trong quá trình điều trị cách ly những bệnh nhân dương tính và các ca nghi nhiễm virus SARS-CoV-2 gây bệnh COVID-19 cũng được triển khai. Trung tâm kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh cùng chính quyền các tiểu bang Mỹ cũng đưa ra những quy định về tiêu hủy rác thải y tế.
Tuy vậy, để giải quyết được bài toán này không phải chuyện dễ dàng. Không phải ở đâu cũng đáp ứng được những yêu cầu nghiêm ngặt ấy.
Trước hết, giới chức và các cơ sở liên quan cần tính toán được khả năng cung ứng, kịp thời triển khai thêm và không để rác y tế, đặc biệt là chất thải lây nhiễm tồn tại lâu mà không được xử lý. Tiếp đến, phải có quy trình đầy đủ và phù hợp để có thể xử lý đúng cách, triển khai tới nhân viên lẫn mọi người dân để cùng gìn giữ cho nhau.
Điều quan trọng nữa là cần nâng cao nhận thức cho các nhân viên môi trường, những người trực tiếp tham gia quá trình thu gom, xử lý rác thải, không chỉ từ bệnh viện mà ở cả cộng đồng dân cư, tránh nguy cơ đối với sức khỏe của họ và những người xung quanh.
