Tiến trình đàm phán về hạt nhân trên bán đảo Triều Tiên: Những tín hiệu khả quan
Chuyến thăm bất ngờ của ông Christopher Hill – trợ lý Ngoại trưởng Mỹ chuyên trách khu vực Đông Á và là đặc sứ Mỹ về vấn đề hạt nhân bán đảo Triều Tiên – trong 2 ngày 21 và 22/6 được các phương tiện truyền thông phương Tây mô tả là một tín hiệu khả quan trong việc tháo gỡ các vướng mắc còn lại xung quanh việc thực thi các thỏa thuận đã ký tại hội nghị 6 bên ngày 13/2/2007.
Chuyến thăm bất ngờ của ông Christopher Hill – trợ lý Ngoại trưởng Mỹ chuyên trách khu vực Đông Á và là đặc sứ Mỹ về vấn đề hạt nhân bán đảo Triều Tiên – diễn ra trong 2 ngày 21 và 22/6 được các phương tiện truyền thông phương Tây mô tả là một tín hiệu khả quan trong việc tháo gỡ các vướng mắc còn lại xung quanh việc thực thi các thỏa thuận đã ký tại hội nghị 6 bên ngày 13/2/2007.
Tại Bình Nhưỡng, ông C.Hill đã tiếp xúc và nói chuyện trực tiếp với Kim Gye Gwan Trợ lý Ngoại trưởng (Trưởng đoàn đàm phán hạt nhân CHDCND Triều Tiên) và Ngoại trưởng Pak Ui Chun.
Ngày 23/6, ông C.Hill tiết lộ rằng, Bình Nhưỡng đã đồng ý đóng cửa Nhà máy hạt nhân Yongbyon trong vòng 3 tuần lễ (tính từ thứ sáu ngày 22/6).
Cho đến thời điểm hiện nay, Bình Nhưỡng đã tỏ dấu hiệu sẵn sàng thực thi thỏa thuận đạt được tại hội nghị 6 bên ngày 13/2. Các thỏa thuận đó bao gồm việc CHDCND Triều Tiên phải đóng cửa lò phản ứng chính tại Nhà máy hạt nhân Yongbyon trong vòng 60 ngày (tức khoảng giữa tháng 4/2007).
Tiếp đến, Bình Nhưỡng sẽ phải đóng cửa toàn bộ các cơ sở hạt nhân hiện có, đồng thời cho phép các thanh sát viên của Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA) trở lại để giám sát việc thực thi các cam kết, và nước này phải quay trở lại Hiệp ước Không phổ biến vũ khí hạt nhân (NPT).
Để đổi lại các nhượng bộ trên, Mỹ phải dỡ bỏ lệnh phong tỏa khoản tiền 25 triệu USD của CHDCND Triều Tiên trong các tài khoản tại Ngân hàng Banco Delta Asia (BDA) ở Macau. CHDCND Triều Tiên sẽ nhận được 1 triệu tấn dầu nhiên liệu nặng từ các đối tác hội nghị 6 bên. Ngay sau hội nghị 13/2, Hàn Quốc đã nối lại chương trình viện trợ nhân đạo cho CHDCND Triều Tiên (khoảng 500.000 tấn lương thực và phân bón mỗi năm).
Ngoài ra, các đại biểu tham dự đàm phán 6 bên còn hứa sẽ xem xét yêu cầu trợ giúp xây dựng lò phản ứng hạt nhân nước nhẹ cho CHDCND Triều Tiên. Tuy nhiên, thời hạn 60 ngày đã trôi qua mà việc đóng cửa Nhà máy Yongbyon vẫn chưa được thực thi, khiến cho việc thực thi các cam kết khác cũng bị trì hoãn theo.
Vướng mắc lớn nhất chính là khoản tiền 25 triệu USD trong các tài khoản BDA vẫn chưa được chuyển về cho CHDCND Triều Tiên, do trở ngại từ các thủ tục giao dịch giữa ngân hàng BDA với hệ thống ngân hàng toàn cầu. Cần khẳng định là các tài khoản tại BDA được các bộ ngành của CHDCND Triều Tiên mở để phục vụ cho việc trao đổi mua bán với các nước khu vực châu Á.
Năm 2005, Mỹ tung ra chiến dịch cáo buộc CHDCND Triều Tiên làm giả đồng USD và các hoạt động kinh tế bất hợp pháp khác. Tháng 9-2005, Bộ Tài chính Mỹ phát hiện các tài khoản nói trên trong Ngân hàng BDA và cáo buộc ngân hàng này đã “rửa tiền” cho CHDCND Triều Tiên, vì vậy đã ra lệnh phong tỏa các tài khoản đồng thời cấm BDA giao dịch với hệ thống ngân hàng Mỹ.
Chưa hết, theo khoản 311 trong Đạo Luật Yêu nước của Mỹ ban hành sau sự kiện 11/9, bất cứ ngân hàng nào trên thế giới cũng không được giao dịch với BDA. Chính vì khoản 311 này mà không một ngân hàng nào tại Mỹ và trên thế giới chịu đứng ra chuyển khoản tiền 25 triệu USD cho CHDCND Triều Tiên.
May mắn là nước Nga đã đứng ra can thiệp. Moskva ra điều kiện:
Cuối cùng, trung tuần tháng 6/2007, 23 triệu USD đã được chuyển vào một tài khoản của CHDCND Triều Tiên mở sẵn tại Ngân hàng Thương mại Viễn Đông (số tiền 2 triệu USD còn lại cho đến sáng ngày 25-6-2007 cũng đã được giải ngân, sau khi phía CHDCND Triều Tiên đã cung cấp thông tin đầy đủ về tài khoản này).
Ngay sau khi số tiền đó được xác nhận đã chuyển vào tài khoản tại Ngân hàng Thương mại Viễn Đông, Bình Nhưỡng đã phát thông điệp mời ông C.Hill trong khi ông này còn đang công du các nước Nhật, Hàn Quốc và Trung Quốc để bàn việc nối lại đàm phán 6 bên sắp tới nhằm thảo luận các bước tiếp theo trong tiến trình phi hạt nhân hóa bán đảo Triều Tiên.
Lâu nay, Washington khăng khăng bác bỏ đề nghị đối thoại song phương với Bình Nhưỡng, và luôn đặt ra yêu cầu Bình Nhưỡng phải ngưng chương trình hạt nhân như một điều kiện tiên quyết. Vì vậy, việc ông C.Hill là quan chức cao cấp đầu tiên của Mỹ đến thăm Bình Nhưỡng kể từ năm 2002 và thảo luận trực tiếp với Bộ trưởng Ngoại giao Pak Ui Chun mà không đặt ra điều kiện nào còn cho thấy một thái độ mới của Washington đối với CHDCND Triều Tiên.
Dù sao vẫn còn quá sớm khi nói rằng, mọi vướng mắc xung quanh vấn đề hạt nhân trên bán đảo Triều Tiên đã được tháo gỡ sau chuyến đi của ông C. Hill. Trong chuyến đi vừa qua, ngoài thảo luận giải quyết vướng mắc xung quanh số tiền 25 triệu USD, ông C.Hill còn thảo luận với Ngoại trưởng Pak Ui Chun một vấn đề khác nữa: Liệu CHDCND Triều Tiên có triển khai một chương trình hạt nhân thứ hai sử dụng nhiên liệu uranium nước nặng hay không?
Vấn đề này từng là ngòi nổ cho cuộc đối đầu căng thẳng giữa hai nước Mỹ - CHDCND Triều Tiên dẫn đến việc Bình Nhưỡng trục xuất các thanh sát viên IAEA và tuyên bố rút khỏi NPT vào năm 2002.
rước sau, Bình Nhưỡng chỉ nhận triển khai chương trình hạt nhân sử dụng plutonium tại Yongbyon, trong khi phái "diều hâu" ở Washington vẫn không từ bỏ mối nghi ngờ về chương trình thứ hai này. Vì vậy, chỉ có thể xem việc tháo gỡ các vướng mắc hiện tại và việc Bình Nhưỡng niêm phong Nhà máy hạt nhân Yongbyon là những bước đi đầu tiên của một tiến trình dài
