Tổng thống Nga thăm Serbia: Củng cố quan hệ giữa các đồng minh chính trị

Đúng 65 năm trước đây (ngày 20/10/1944), gần như toàn bộ người dân Belgrad đã đổ ra đường chào đón các chiến sĩ Hồng quân Liên Xô và Quân đội giải phóng nhân dân Nam Tư, những người đã trực tiếp giải phóng họ khỏi ách chiếm đóng của phát xít Đức.

Để có được niềm vui này, các chiến sĩ giải phóng đã phải trả một cái giá không nhỏ - tại khu nghĩa trang tưởng niệm những người giải phóng Belgrad hiện là nơi an nghỉ của 1.395 binh sĩ Nam Tư và 808 chiến sĩ Hồng quân đã hy sinh trên mặt trận này. Một năm hai lần - vào dịp ngày 9/5 và 20/10 - các nhà lãnh đạo Serbia, đại diện Đại sứ quán Nga cùng nhiều cơ quan ngoại giao các nước SNG đều có mặt tại đây đặt vòng hoa tưởng niệm các liệt sĩ.

Ngày 20/10 vừa qua, nghĩa trang liệt sĩ Belgrad lại có sự hiện diện trực tiếp của Tổng thống Nga Dmitri Medvedev, người đã cùng với đồng nghiệp Boris Tadic tới đặt vòng hoa tưởng niệm. Phát biểu trong sự chào đón của đông đảo cựu chiến binh tại đây, Tổng thống Medvedev ngoài việc bày tỏ sự tri ân đối với sự hy sinh của các thế hệ đi trước, cũng công khai lên án những âm mưu gần đây nhằm xuyên tạc lịch sử, bôi nhọ vai trò của Liên Xô trong Chiến tranh thế giới thứ hai.

Còn theo khẳng định của Tổng thống Serbia, sự tham gia của phái đoàn cao cấp nhất nước Nga trong lễ kỷ niệm 65 năm Ngày giải phóng Belgrad đã đánh dấu một bước ngoặt mới trong quan hệ hợp tác Nga - Serbia, cũng như là một sự kiện có ý nghĩa quan trọng đến quan hệ hợp tác của cả hai nước.

Chuyến thăm Belgrad lần này không chỉ đơn giản là chuyện hoài niệm về quá khứ, mà đó là cơ hội để hai bên gặp gỡ và xúc tiến hợp tác. Trong những cuộc gặp riêng trực tiếp và cả hội đàm với thành phần mở rộng sau đó, mối quan tâm hàng đầu được đặt vào việc hợp tác triển khai những dự án lớn trong lĩnh vực hợp tác thương mại - kinh tế. Hai Tổng thống đặc biệt nhấn mạnh đến tầm quan trọng của việc thực thi các thỏa thuận trong lĩnh vực dầu khí.

Với sự chứng kiến của hai nguyên thủ, các quan chức đại diện Tập đoàn Gazprom của Nga và Công ty quốc gia Serbiagaz cùng ký kết các văn kiện hợp tác xây dựng tại Serbia một đoạn của tuyến đường ống dẫn khí đốt phía nam, các công trình kho chứa khí đốt ngầm dưới mặt đất, cũng như hiện đại hóa các cơ sở của ngành công nghiệp dầu khí Serbia.

Hai bên cũng xem xét một loạt đề xuất hợp tác trong lĩnh vực năng lượng điện, năng lượng hạt nhân và phát triển cơ sở hạ tầng giao thông vận tải của Serbia. Nguyên thủ hai nước còn đặt bút ký kết thỏa thuận hợp tác trong lĩnh vực "phản ứng hỗ trợ nhân đạo đặc biệt, cảnh báo tai nạn kỹ thuật và khắc phục hậu quả".

Ngay từ năm 2008, Nga đã triển khai một chiến dịch quy mô nhằm tháo gỡ bom mìn trên lãnh thổ Serbia, trong đó có cả khu vực dự tính sẽ triển khai đường ống dẫn khí gas vừa được ký kết hợp tác xây dựng. Trong chương trình nghị sự của chuyến thăm, hai bên đã tập trung bàn về khoản tín dụng trị giá 1 tỉ euro mà Serbia đang đề nghị Nga cho vay.

Chính trị - đối ngoại như thường lệ vẫn là một chủ đề được đặc biệt quan tâm trong mỗi chuyến công du. Nguyên thủ hai nước đã tập trung bàn bạc về hàng loạt vấn đề, trong đó đáng chú ý có sáng kiến của Nga về việc soạn thảo một Hiệp ước an ninh chung cho toàn châu Âu, tình hình tại khu vực Balkan (trong đó có cả Kosovo) và cả những thỏa thuận phối hợp nỗ lực chung trên diễn đàn quốc tế.

Phát biểu trong cuộc họp báo sau khi hội đàm, Tổng thống Medvedev tuyên bố: cả Nga và Serbia về cơ bản đều có các quan điểm trùng hợp và gần gũi về việc giải quyết các vấn đề chủ chốt trên thế giới nói chung và châu Âu nói riêng.

Liên quan đến vấn đề nhạy cảm của Kosovo, Serbia vẫn sẽ nhận được sự ủng hộ của Nga để bảo vệ chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của mình trên cơ sở các tiêu chuẩn luật pháp quốc tế. Lập trường của Nga về cơ bản vẫn không thay đổi: đó là ủng hộ việc khôi phục chủ quyền của Serbia đối với Kosovo. Ngay trước khi đặt chân tới Belgrad, Tổng thống Nga còn tuyên bố: không ai có quyền được khẳng định vấn đề Kosovo đã được giải quyết nếu không có lời nói cuối cùng từ phía Serbia.

Ông Medvedev nhấn mạnh mong muốn của Nga về việc hợp tác chặt chẽ hơn nữa với các đồng nghiệp Serbia trong khuôn khổ của các tổ chức có uy tín trên thế giới như Liên Hiệp Quốc, Cơ quan An ninh và hợp tác châu Âu (OSCE), Hội đồng châu Âu nhằm giải quyết những vấn đề chung tại châu Âu và thế giới.

"Cuộc khủng hoảng tại Balkan và những sự kiện hồi tháng 8/2008 tại Kavkaz đã cho thấy sự kém hiệu quả của hệ thống an ninh hiện hữu cũng như nhu cầu phải hiện đại hóa nó - Tổng thống Medvedev giải thích về nhu cầu của một sáng kiến an ninh mới cho toàn châu Âu - Điều quan trọng là thông qua một bản hiệp ước phải ấn định những nguyên tắc rõ ràng cho việc cảnh báo và giải quyết các xung đột bằng con đường hòa bình. Giải pháp trên cần phải được thực thi theo từng giai đoạn: Ban đầu đưa ra các cam kết không sử dụng vũ lực. Tiếp đó là các biện pháp củng cố lòng tin. Cuối cùng là đối thoại có tính xây dựng giữa các bên có xung đột"