Triển vọng chính trị sau sự hợp tác năng lượng Nga - Uzbekistan

Sự kiện này được dư luận quan tâm không chỉ liên quan đến bình diện kinh tế đơn thuần. Trong cuộc khủng hoảng khí đốt Nga-Ukraina vừa qua, Gazprom đã được nhìn nhận chẳng khác gì một “công cụ chính trị” hiệu quả của Moskva. Nếu thỏa thuận trên đạt được, Tập đoàn Gazprom trên thực tế sẽ giữ vị trí độc quyền trong việc xuất khẩu gas từ Uzbekistan. Để đổi lại, Tashken chỉ yêu cầu Moskva hậu thuẫn trong cuộc đối đầu chính trị với phe đối lập, cũng như bảo vệ Uzbekistan trước những áp lực ngày càng tăng của phương Tây...

Nhiệm vụ chính trong chuyến đi này của Chủ tịch Gazprom là hoàn tất những thỏa thuận sơ bộ trước đó nhằm chuyển giao cho Gazprom quyền khai thác 3 mỏ khí đốt lớn nhất Uzbekistan - Urga, Kyanys và Akchalak - theo các quy định của một thỏa thuận phân chia sản phẩm. Gazprom dự tính sẽ nâng sản lượng khí nhập khẩu từ Uzbekistan từ con số 5-6 tỉ m³ hiện nay lên tới 17-18 tỉ m³ mỗi năm.

Nếu thỏa thuận trên được ký kết (dự tính vào Hội nghị thượng đỉnh sắp tới của EVRAZES - Viết tắt của Tổ chức Hiệp hội kinh tế đại lục Âu - Á - tại Saint-Petersburg hay cùng lắm là cuối tháng 3-2006), tập đoàn khổng lồ này của Nga sẽ trở thành đối tác hàng đầu có khả năng kiểm soát toàn bộ thị trường xuất khẩu gas của Uzbekistan.

Thỏa thuận kinh tế quan trọng về khí gas Nga-Uzbekistan diễn ra ngay trước thời điểm chuyến viếng thăm Nga của Tổng thống Islam Karimov. Ngày 25/1/2006, ông sẽ tham dự Hội nghị thượng đỉnh của EVRAZES tại Saint-Petersburg. Cần nói thêm, EVRAZES hiện đang là một tổ chức quốc tế có các quốc gia thành viên như Belarus, Kazakhstan, Kyrgyzstan, Nga, Tadjikistan (ngoài ra còn có một số quốc gia tham dự với tư cách quan sát viên như Armenia, Moldova và Ukraina). Chính tại đây, nguyên thủ Uzbekistan sẽ được chào đón nhiệt liệt trong lễ ký thỏa thuận gia nhập EVRAZES.

Khả năng gia nhập EVRAZES đối với Tổng thống Islam Karimov cũng có những ý nghĩa đặc biệt quan trọng. Bởi chính quyền của ông Karimov đang gặp rất nhiều khó khăn sau sự kiện Andijan, các lực lượng đối lập đang được sự hậu thuẫn của phương Tây ra sức gây áp lực lên chính phủ, do đó trong chuyến đi này Tổng thống Karimov muốn ký kết với Nga một thỏa thuận về an ninh.

Theo đó, Nga sẽ cam kết can thiệp khi xảy ra bất kỳ âm mưu bạo loạn lật đổ nào chống lại Islam Karimov. Ngay từ giai đoạn chuẩn bị gia nhập ODKB - một liên minh của các nước Trung Á, Uzbekistan đã soạn thảo sẵn một loạt đề xuất, kể cả việc thành lập các cơ quan tình báo và phản gián chung, cũng như soạn thảo một cơ cấu giúp ODKB có thể đảm bảo hữu hiệu về an ninh nội bộ cho các quốc gia vùng Trung Á. Triển vọng phát triển tiếp theo của tổ chức được coi là đối trọng của NATO này sẽ được nhìn nhận một cách rõ ràng hơn sau Hội nghị thượng đỉnh sắp tới tại Saint-Petersburg