Cái chết của một tỷ phú và kẻ sát nhân bí ẩn
Trong khi đó, cổ tay Richard Oland vẫn đeo đồng hồ Rolex, nhưng điện thoại di động cũng như hung khí đã biến mất. Hai năm sau, con trai ông là Dennis Oland, 51 tuổi, bị buộc tội giết người cấp độ 2. Năm 2015, Dennis bị kết án bởi 12 bồi thẩm vì đã giết cha mình.
Gia tộc giàu có và danh vọng ở New Brunswick
Dòng họ Oland không chỉ giàu có mà còn là một trong số ít các “triều đại” trong thế kỷ qua kiểm soát nền kinh tế trong tỉnh New Brunswick của Canada giống như 2 dòng họ Rockefeller và Vanderbilt đã từng kiểm soát thành phố New York nước Mỹ. Trong đó, gia tộc Rockefeller là Đế chế dầu mỏ khét tiếng từng khiến cả nước Mỹ khiếp sợ và gia tộc Vanderbilt giàu có và danh giá nhất nước Mỹ nhờ kinh doanh trong ngành đường sắt phát đạt.
Đứng đầu hệ thống gia tộc Oland là Irving – gia đình sở hữu một mạng lưới rộng lớn các trạm xăng, nhà máy lọc dầu, bến tàu và nhà máy giấy trong tỉnh và hơn thế nữa.
Tiếp theo là McCain – gia đình điều hành công ty thực phẩm đông lạnh có mặt khắp nơi. Đứng hàng thứ 3 hoặc thứ 4 trong danh sách “các triều đại New Brunswick” là gia đình Oland. Susannah Oland là người phụ nữ đứng đầu gia đình Oland và là người thành lập Nhà máy bia Moosehead ở Saint John năm 1867.
 |
| Richard Oland. |
Saint John là thành phố cảng trên Vịnh Fundy thuộc tỉnh New Brunswick của Canada. Ngày nay, Moosehead là nhà máy bia lớn nhất của Canada và gia đình Oland đã liên tục từ chối bán nó cho các công ty quốc tế.
Cam kết giữ lại Moosehead cho địa phương đã mang lại sự trọng vọng cho gia đình Oland từ người dân thành phố Saint John - nơi đã thu hẹp dân số từ khoảng 90.000 người trong thập niên 1970 xuống dưới 70.000 người theo sự suy giảm của các ngành công nghiệp chính như vận chuyển và đóng tàu.
Nhưng hồ sơ địa phương về gia đình Oland cũng khiến họ trở thành mục tiêu dễ dàng để bàn tán, đặc biệt là khi phiên tòa xét xử vụ án mạng của Richard Oland tiết lộ chi tiết về hoạt động bên trong, mối thù và tài chính của của gia đình .
Vào thời điểm bị sát hại bởi kẻ giết người bí ẩn, Richard Oland sở hữu số tài sản trị giá khoảng 37 triệu CAD (khoảng 28 triệu USD) và ông đã không muốn che giấu điều đó. Richard Oland tham gia vào những cuộc đua du thuyền, tích cực hỗ trợ tài chính vào các dự án từ thiện địa phương công khai nhưng lại sống trong một khu đất hẻo lánh không xa con trai ông là Dennis Oland.
Trong khi hai cha con sống gần gũi nhau và Dennis thực sự được coi là một trong những người thực thi di chúc theo ý muốn của người cha, họ vẫn thường xung khắc với nhau một cách quyết liệt. “Ông ấy chỉ biết la mắng”, Dennis nói về người cha trong một cuộc phỏng vấn của cảnh sát ngay sau khi cha anh bị sát hại.
 |
| Tòa án ở Saint John, tỉnh New Brunswick. |
Dennis nhớ lại trong một dịp Giáng sinh đặc biệt, người cha đã hét vào mặt anh vì để cho ngọn lửa trên chiếc bánh ngọt bị tắt trước khi món tráng miệng dọn ra bàn. “Ông ấy thường làm những điều có thể gây tổn thương”.
Những cuộc xung đột giữa cha và con trai dường như là vấn đề thường xuyên trong gia đình Oland. Cha của Richard Oland là một người kỷ luật nghiêm khắc, coi trọng di sản của gia đình về sự hòa hợp bên trong của nó.
Khi ông chọn anh trai của Richard là Derek tiếp quản vị trí chủ tịch của nhà máy bia vào năm 1981, nó đã để lại một vết rạn nứt không thể khắc phục giữa hai anh em. Richard đã dành hầu hết thập niên 1990 để chiến đấu với anh trai của mình tại tòa án để kiểm soát công ty, và hai người đã có những điều khoản tuyệt vời vào thời điểm người cha của họ qua đời.
Bất chấp sự giàu có cá nhân của mình, Richard có thể keo kiệt với những người thân cận với ông - các công tố viên cho biết người vợ là Connie chỉ được giữ khoản trợ cấp 2.000 USD mỗi tháng.
Trong khi đó, Richard sở hữu một chiếc du thuyền mới được chế tạo ở Tây Ban Nha. Tuy nhiên, Richard sẵn sàng bỏ tiền ra để gìn giữ mọi thứ trong gia đình. Khi con trai Dennis suýt mất nhà trong vụ ly hôn, Richard đã cho anh vay 538.000 USD. Khoản vay đó đã trở thành một bằng chứng quan trọng cho việc truy tố Dennis tội đã giết cha mình vì tiền.
Sự thật là Dennis, một cố vấn tài chính, chìm sâu trong nợ nần. Nhưng Dennis nói với tòa án những rắc rối về tiền bạc đã không làm anh lo lắng. Lutz, cựu Phó chủ tịch Hội đồng Luật sư bào chữa hình sự Canada (CCCDL), ước tính chi phí cho việc bảo vệ pháp lý của Dennis trong vụ án mạng là đắt nhất trong lịch sử Canada.
Chỉ vài ngày trước khi thẩm phán Terrence Morrison chuẩn bị tuyên án, Dennis vẫn bình tĩnh cắt cỏ trước khu bất động sản của mình cho nên người ta nghĩ rằng anh quan tâm đến chiều cao của cỏ hơn là quyết định của tòa án sắp được tuyên!
Phiên tòa gây chấn động
Sau một cuộc điều tra hơn 2 năm, Dennis Oland bị buộc tội giết người cấp độ 2 vào tháng 11-2013. Cáo trạng này đã làm sống lại nỗi ám ảnh của người dân địa phương đối với vụ án. Moosehead từ lâu đã là một nhà tuyển dụng lao động lớn ở Saint John, và là nguồn tự hào của thành phố bởi vì là nhà máy bia quốc gia thuộc sở hữu độc lập cuối cùng ở Canada.
 |
| Chiếc xe cảnh sát đỗ bên ngoài tòa nhà nơi phát hiện thi thể của Richard Oland. |
Đồng thời, sự giàu có của gia đình Richard Oland, đã kích thích sự thèm muốn và ganh tị trong một thành phố đã mất nhiều cơ sở sản xuất và thời hoàng kim kinh tế đã trôi qua nhiều thập niên.
Cả hai yếu tố này đã mang lại cho gia đình một hào quang của người nổi tiếng, ngay cả ở một tỉnh nhà của các triều đại kinh doanh lớn hơn như 2 gia đình Irving và McCain. Sự nổi tiếng và nguồn gốc địa phương sâu sắc của gia đình Richard Oland khiến cho việc lựa chọn bồi thẩm đoàn trở thành một thách thức, khi vụ án cuối cùng đã được đưa ra xét xử vào năm 2015.
5.000 thẩm phán tiềm năng được triệu tập - được cho là nhóm bồi thẩm đoàn lớn nhất trong lịch sử New Brunswick - và 1.000 người cuối cùng xuất hiện tại… sân vận động khúc côn cầu Saint John để sàng lọc.
Thời hạn của phiên tòa đã buộc thẩm phán Jack Walsh phải đưa ra quyết định hiếm hoi về việc lựa chọn 14 bồi thẩm (chứ không phải 12), cộng với hai phương án bổ sung trong trường hợp cần phải giảm số người.
Giới truyền thông Canada đưa tin rất căng thẳng trong suốt phiên tòa gây chấn động tỉnh New Brunswick nói riêng và cả nước Canada, nhưng đặc biệt là lời khai của các nhân chứng quan trọng như là Sedlacek - tình nhân công khai của Richard Oland.
Nhóm luật sư của Dennis Oland chính là những người làm việc căng thẳng nhất. Alan Gold, một cố vấn quốc phòng hàng đầu đến từ thành phố Toronto và Gary Miller - một người có tư duy pháp lý tương tự từ New Brunswick, đã góp phần vào nhận thức rằng Dennis Oland có thể sẽ được tha bổng. Cuộc chạy đua marathon các thủ tục tố tụng tại tòa đã kết thúc một tuần trước Giáng sinh năm 2015 để chuẩn bị cho sự bắt đầu của phiên tòa chính thức vào giữa tháng 9-2015.
Bồi thẩm đoàn, sàng lọc được 12 người bằng cách bốc thăm ngẫu nhiên, đã thảo luận kỹ về vụ án trong tiến trình 4 ngày. Phán quyết phạm tội của họ được đưa ra vào sáng ngày 19-12-2015 đã gây ra sự phẫn nộ và những giọt nước mắt phản đối từ các thành viên của gia đình Oland trong phòng xử án. Dennis ngã gục trong khu vực bị cáo. Phán quyết giết người cấp độ 2 đi kèm với bản án chung thân mặc dù bồi thẩm đoàn đề nghị tạm tha sau 10 năm tối thiểu.
Bản án đã gây sốc cho người dân Saint John. Nhiều người trong cộng đồng Saint John cảm thấy Dennis Oland có tội, nhưng cũng tin rằng anh ta nên được tha bổng vì sự bất tài của cảnh sát và sự cẩu thả của công tố đã để lại những khoảng trống trong vụ kiện chống lại Dennis.
Gia đình Oland đã tuyên bố Dennis vô tội , kể từ khi anh bị tòa án buộc tội vào năm 2013. Derek Oland - chú của Dennis và là Chủ tịch điều hành của Moosehead - đã tuyên bố bảo lãnh Dennis sau khi anh bị bắt giữ lần đầu.
Constance Oland, mẹ của Dennis và là góa phụ Richard, mô tả tâm trạng đau khổ của một gia đình tan vỡ trong một lá thư gửi cho thẩm phán Walsh sau khi bản án được tuyên. Bà nói rằng kể từ sau vụ Richard bị sát hại, gia đình Oland đã bị mắc kẹt trong một “cơn ác mộng” và trải nghiệm “cuộc sống như địa ngục”. Trong quyết định tuyên án của mình, thẩm phán Walsh mô tả vụ án là “một bi kịch gia đình theo kiểu Shakespeare”.
Lật ngược bản án
Nhóm luật sư của Dennis Oland tuyên bố quyết định kháng cáo bản án có tội ngay lập tức. Nhóm luật sư lập luận rằng chiếc áo khoác dính máu không nên được thừa nhận là bằng chứng, bởi vì các nhà điều tra thiếu lệnh bảo đảm xét nghiệm ADN.
 |
| Cảnh sát lục soát nhà riêng của Dennis Oland ở Rothesay, tỉnh New Brunswick, ngày 14-7-2011. |
Và họ cũng phản đối nhận định đưa ra bởi công tố viên chính P.J. Veniot rằng động cơ giết người có thể xuất phát từ cuộc đối đầu nảy lửa giữa cha và con trai. Dennis Oland cũng đã thực hiện bước hiếm hoi để được bảo lãnh tại ngoại trong thời gian kháng cáo sự buộc tội giết người.
Dennis bị tòa án New Brunswick từ chối 2 lần với lý do cho phép đóng tiền bảo lãnh tại ngoại cho một kẻ giết người bị kết án sẽ làm suy yếu niềm tin của công chúng vào hệ thống tư pháp. Điều đó đã thúc đẩy Dennis tìm cách xem xét lại quyết định bảo lãnh từ Tòa án Tối cao Canada.
Vào tháng 3-2017, Tòa án Tối cao Canada nhất trí với phán quyết rằng tòa án ở New Brunswick đã sai khi từ chối cho phép Dennis đóng tiền bảo lãnh tại ngoại trong khi kháng cáo bản án - và nói chung, ngay cả những người bị kết án giết người cũng có quyền tự bảo vệ mình trong các điều kiện bảo lãnh.
Tòa án phúc thẩm ở New Brunswick xem xét kháng cáo của Dennis. Căn cứ vào các lỗi mà thẩm phán trước đây cung cấp cho bồi thẩm đoàn, Tòa án phúc thẩm quyết định lật lại bản án và ra lệnh mở phiên tòa xét xử mới. Dennis Oland được tại ngoại vào thời điểm này - mặc dù nhóm luật sư của anh vẫn tiếp tục kháng cáo lên Tòa án Tối cao Canada về việc từ chối bảo lãnh trước đó của anh. Vào tháng 7-2017, Tòa án Tối cao Canada bác bỏ các yêu cầu xem xét lại vụ án và giữ nguyên lệnh cho một phiên tòa mới diễn ra vào năm 2018.
Phiên tòa mới của Dennis Oland bắt đầu vào tháng 11-2018. Nó được tổ chức với duy nhất một thẩm phán hơn là một bồi thẩm đoàn. Trong suốt 44 ngày, tòa án lắng nghe lời khai từ 61 nhân chứng. Hơn 300 mẩu bằng chứng được lập.
Ngày 19-7-2019, thẩm phán Terrence Morrison của Tòa Nữ hoàng New Brunswick (tòa án cấp cao nhất của tỉnh) tuyên bố Dennis Oland không phạm tội giết người cấp độ 2. Thẩm phán Terrence Morrison đã viện dẫn mối nghi ngờ về thời gian tử vong của Richard Oland, và tuyên bố rằng các công tố viên đã không thể thiết lập được một động cơ nào cho vụ giết người.
Vụ án gây chấn động Canada đã thúc đẩy Greg Marquis, Giáo sư khoa tội phạm học Đại học Saint John ở New Brunswick, viết cuốn sách “Truth & Honour: The Death of Richard Oland and The Trial of Dennis Oland” (tạm dịch: Sự thật và Danh dự: Cái chết của Richard Oland và Phiên tòa xét xử Dennis Oland). Và, cho đến nay, kẻ sát hại Richard Oland vẫn nằm trong bí ẩn.
