Chile: Bắt giữ các thành viên của gia đình độc tài Pinochet

Sau khi trát bắt giữ của quan tòa Carlos Cerda được đưa ra vào hôm 1-10, cảnh sát nước này khẳng định: bà Lucia Hiriart, vợ góa của Pinochet và 3 người con của ông ta - Augusto, Marko Antonio và Lucia - đã bị tạm giữ.

Tính tổng cộng, Tòa án Chile đã ký 27 lệnh bắt giữ, trong thời gian gần nhất sẽ bắt thêm 2 người con khác của nhà cựu độc tài, thư ký riêng Monica Ananias, luật sư riêng Ambrosio Rodriguez và tối thiểu là 4 cựu tướng lĩnh từng là tay chân thân cận nhất của Pinochet - Jorge Ballerino, Guillermo Garin, Juan Romero và Hector Letelier.

Đáng chú ý là trong khuôn khổ cuộc điều tra này, các quyết định bắt giữ không hề liên quan tới các tội danh như bắt cóc, tử hình, tra tấn hay thành lập các trại giam bí mật - những điều khoản mà Augusto Pinochet đã bị cáo buộc từ khi còn sống. Sau cái chết của nhà cựu độc tài này vào tháng 12/2006, nhiều phiên tòa xét xử chống lại ông ta đã được xếp lại.

Tuy nhiên, các thẩm phán Chile vẫn tiếp tục điều tra về nguồn gốc tài sản khổng lồ của Pinochet, theo nhiều dữ liệu khác nhau có thể từ 15 đến 30 triệu USD.

Mở đầu cho tiến trình điều tra này chính là vụ bê bối “Riggs”, khi Pinochet và vợ ông ta bị buộc tội chuyển tiền trái phép từ Ngân hàng Riggs của Mỹ về Ngân hàng Chile, nơi đã phát hiện ra nhiều tài khoản trị giá hàng triệu USD được đứng tên Pinochet và các thành viên trong gia đình ông ta.

Vụ việc này bước đầu được làm sáng tỏ, sau một cuộc điều tra của Ủy ban Thượng viện Mỹ về những bê bối trong Ngân hàng Riggs. Sau bước ngoặt này, lại có thêm hàng loạt đơn kiện nhằm vào Augusto Pinochet cũng như các thành viên trong gia đình ông ta với những lời buộc tội mới như trốn thuế, gian lận, rửa tiền và tham nhũng tài sản quốc gia.

Đương kim Tổng thống Chile, bà Michelle Bachelet, đã đánh giá những quyết định trên của tòa án là “hoàn toàn hợp pháp” và hy vọng sẽ có những phán quyết hợp lý.

Thời gian gần đây hàng loạt những vụ điều tra và khởi tố liên quan tới nhiều cựu tướng lĩnh từng là tay chân thân cận của Pinochet cũng được tiến hành. Chẳng hạn như ngày 24/9 vừa qua, Tòa án Chile đã ra lệnh bắt cựu tướng lĩnh 72 tuổi Luis Molina vì tội “cố tình che giấu những vụ tàn sát dưới thời chế độ độc tài”.

Trước đó, vào đầu tháng 8, Cảnh sát Chile đã bắt giữ tướng về hưu Raul Iturriag, được coi là chiến hữu thân cận nhất của nhà cựu độc tài. Vào năm 2006, Tòa án tối cao Chile cũng đã chuẩn y bản án tù chung thân đối với tướng Hugo Salas Wendzel, từng lãnh đạo Cơ quan Tình báo Chile dưới thời chế độ độc tài. Wendzel đã bị buộc tội sát hại dã man 12 thành viên trẻ tuổi của đảng Xã hội, từng tham gia vụ ám sát Augusto Pinochet không thành vào tháng 9/1986.

Vợ chồng Pinochet cùng 5 người con.

Liên quan đến bản thân Augusto Pinochet, cho đến trước khi qua đời cuối năm 2006, ông ta đã không ít lần bị bắt giữ. Tuy nhiên, do tuổi đã quá cao và yếu, Pinochet chỉ bị quản thúc tại nhà. Phiên tòa lớn nhất nhằm vào ông ta được bắt đầu vào năm 1998 tại Anh, nơi Pinochet khi đó đang có mặt để chữa bệnh.

Chính quyền Tây Ban Nha lúc đó đã chính thức yêu cầu Anh cho dẫn độ Pinochet sang nước họ để xét xử với lý do, đã có vài trăm công dân Tây Ban Nha “biến mất” trong những năm cầm quyền của nhà độc tài này.

Phía Anh đã phản đối đề xuất bắt giữ và dẫn độ của Madrid, cho đó là hành vi không hợp pháp. Bản thân Bộ trưởng Nội vụ Anh khi đó là Jack Straw cũng tuyên bố sẽ không cho phép dẫn độ.

Phán quyết cuối cùng đã được Thượng viện Anh thông qua, theo đó Pinochet không phải chịu trách nhiệm do những tội ác ông ta tiến hành trước năm 1988, nhưng đồng thời bị mất quyền miễn truy tố đối với những tội ác sau thời điểm này.

Thoát nạn, Pinochet quay trở lại quê hương và lập tức bị tước quyền miễn tố suốt đời của một nghị sĩ. Những nỗ lực xét xử Pinochet sau đó liên tiếp được triển khai, ông ta liên tục bị quản thúc tại nhà rồi lại được thả. Hàng loạt phiên tòa đã được khởi xướng rồi sau đó lại bị trì hoãn vì lý do “tuổi già sức yếu” của Pinochet.

Vòng xoáy pháp lý liên quan đến Pinochet cuối cùng đã chấm dứt với cái chết của viên tướng độc tài này sau một cơn đột quị tại Bệnh viện quân sự Santiago. Phán quyết cuối cùng của tòa án về những tội ác của Pinochet cũng bị gỡ bỏ.

Đáng chú ý là chỉ khoảng 1 tháng trước khi nhà độc tài này qua đời, bà vợ ông ta đã cho biết, Pinochet lần đầu tiên đã thừa nhận “trách nhiệm chính trị” của mình về những tội ác trong quá khứ.

Nhiều người vẫn nhớ về vụ đảo chính đẫm máu của giới quân sự do tướng Augusto Pinochet (khi đó đang là Tổng tư lệnh Quân đội Chile) đứng đầu vào ngày 11/9/1973. Hậu quả là Tổng thống được bầu hợp pháp Salvador Allende và hàng chục quan chức chính phủ của ông đã bị sát hại.

Ngay sau đảo chính, hàng ngàn người đã bị tống vào các nhà tù và trại tập trung, rất nhiều trong số này đã chết. Các số liệu ước tính cho thấy, trong thời gian chế độ độc tài của Augusto Pinochet đã có hơn 3.000 người bị sát hại cũng như mất tích.

Pinochet đã không ít lần bị Liên Hiệp Quốc và các tổ chức nhân quyền trên thế giới lên án vì các hành vi bắt giữ, tra tấn và sát hại những phần tử đối lập. Sau khi cầm quyền được tổng cộng 17 năm, Augusto Pinochet cuối cùng đã phải từ chức trước sức ép ngày càng tăng của làn sóng dân chủ trong nước