Giải mã những bức thư bí ẩn của sát thủ Zodiac

Ra tay hơn 20 vụ giết người dã man, mỗi khi gây án xong Zodiac đều để lại một bức mật mã vô cùng bí hiểm, trong đó thuật lại tất cả quá trình gây án của mình. Y tuyên bố, chỉ cần cảnh sát hóa giải được những mật mã này thì có thể biết được thân phận của hắn.  Gần 40 năm trôi qua, giờ đây người ta hy vọng với những mật thư được giải mã thì  danh tính của tên sát thủ thuộc hàng bí ẩn nhất trong lịch sử nước Mỹ có thể được làm rõ.

Cái tên Zodiac đã trở thành "bóng ma" bao trùm toàn bộ thành phố San Francisco, bao gồm các hạt Napa, Solano và Vallejo giai đoạn cuối những năm 60, thế kỷ XX. Bản cáo trạng dày đặc tội danh của sát thủ Zodiac được "tô vẽ" bằng những bức thư chứa các đoạn mật mã vô cùng kì bí hắn gửi tới các tớ báo địa phương, mang nội dung đe dọa nhiều nạn nhân chưa được tìm thấy và nói rằng nếu những thông điệp mã hóa được giải thì sẽ tìm được đặc điểm nhận dạng của hắn.

Đoạn mật mã đầu tiên được chia làm 3 phần gửi tới 3 tờ báo Vallejo Times-Herald, The San Francisco Chronicle, The San Francisco Examiner vào ngày 31/7/1969 có 408 kí tự, và sau đó được đăng tải trên số báo phát hành ngày 2 và 3/8 theo yêu cầu của Zodiac. Dư luận nhanh chóng quay cuồng trước việc 3 phần mật mã được công khai. Hàng ngàn cuộc điện thoại gọi tới trụ sở cảnh sát thành phố San Francisco. Dường như Zodiac rất có hứng thú với chuyện này đến nỗi ít ngày sau, hắn gửi một lá thư khác đến thách thức cảnh sát và lần đầu tiên hắn tự gọi biệt danh của mình. Các tờ báo đã nhờ trợ giúp từ các chuyên gia tại Trung tâm Mare Island Naval Yard.

Mặc dù mọi người đều bị thuyết phục rằng mật mã chỉ là một dạng thay thế kí tự đơn giản, họ không thể nào tự giải mã được nó. Ít lâu sau bí ẩn được giải đáp bởi một giáo viên trung học địa phương Donald Hardin. Ông này đã tìm ra một nhóm kí tự đại diện cho từ KILL (giết).

Nguyên văn bức thư được dịch như sau: "Tao thích giết người bởi vì điều này thú vị hơn đánh trận giả trong rừng. Con người luôn là thứ nguy hiểm nhất trong tất cả mọi vật thể sống để tiêu diệt. Mọi thứ cho tao một thứ cảm giác đáng ghê tởm. Tuyệt vời hơn cả việc đùa giỡn với gái. Phần thú vị nhất của việc giết người là khi (kí tự khó hiểu). Tao sẽ sớm được hồi sinh nơi thiên đường và tất cả kẻ tao đã từng sát hại sẽ trở thành nô lệ phục tùng. Tao sẽ không tiết lộ danh tính bởi vì lũ chúng mày sẽ tìm mọi cách kìm chân tao và ngăn cản tao tiếp tục sưu tập (kí tự khó hiểu) những nô lệ cho cuộc sống của tao ở thế giới bên kia…". 

Ký hiệu Zodiac thường dùng trên mỗi bức thư.

Ngày 29/1/1974, tên sát thủ Zodiac lại gửi cho tờ San Francisco Chronicle một bức thư. Trong thư hắn bình luận về bộ phim kinh dị "Ác quỷ", và nói rằng đó là "bộ phim hài kịch châm biếm" hay nhất mà hắn từng xem. Sau này một vài cuộc kiểm tra được tiến hành và người ta biết rằng kí hiệu dấu thập lồng vào một vòng tròn tượng trưng cho ống ngắm của súng lại bắt nguồn từ một kí hiệu khác do những người điều khiển máy chiếu trong rạp sử dụng để ra tín hiệu. Đó có thể là năng lực sáng tạo tuyệt vời của tên sát thủ.

Đoạn mật mã nổi tiếng nhất sát thủ Zodiac gửi tới tờ San Francisco Chronicle vào ngày 8/11/1969 mà cơ quan chức năng vẫn tin rằng đây là điểm mấu chốt giúp phá án. Một đoạn mã gồm 340 kí tự, ngắn hơn 3 thông điệp đầu tiên, nhưng lại không dùng phương pháp mã hóa giống những thông điệp trước, được đính kèm trong một e-mail. Dan Olson, chuyên gia giải mã của FBI cho biết đoạn thông điệp (được đặt tên là Z340) này nằm trong top 10 thông điệp mã hóa hóc búa nhất mà cơ quan này chưa thể giải mã. Mỗi năm ông cũng nhận được 20-30 phương án giải mã từ những người giải mã nghiệp dư, nhưng chưa có lời giải nào tạo ra bước đột phá.

Năm 2009, Ryan Garlick, nhà khoa học máy tính ở Đại học Bắc Texas (Mỹ) và các sinh viên của ông thử giải những đoạn thông điệp bằng thuật toán phát sinh. Kỹ thuật này tạo ra các cặp ngẫu nhiên các chữ cái tiếng Anh với những biểu tượng trong thông điệp, rồi suy ra nghĩa có thể. Phương pháp này tìm ra thông tin trong những thông điệp đầu tiên của Zodiac, nhưng không có tiến bộ đáng kể trong việc bẻ khóa Z340.

Corey Starliper với đam mê giải mật thư bắt tay giải mã Z340 lấy cảm hứng từ bộ phim Zodiac dựa trên 2 cuốn sách của Robert Graysmith xuất bản năm 2007. "Lần đầu tiên tôi trông thấy đoạn mã đó là khoảng vài năm trước. Lúc đó bản năng mách bảo chắc chắn tôi sẽ hóa giải được nó. Bất cứ loại mật mã nào do con người tạo ra cũng sẽ bị hóa giải bởi chính con người. Đầu tiên tôi xem phim, và bất chợt có hứng thú. Lúc đọc cuốn sách, tôi thấy mình "thèm muốn" được làm nhiều hơn thế khi câu chuyện kết thúc. Tôi trở nên bị ám ảnh bởi từng trang sách viết về vụ án, tới mức tôi lục lọi toàn bộ dữ kiện và gợi ý trong các tập xuất bản của Graysmith và quên mất việc ăn uống… ".

Starlipher tin rằng con số 340 ký tự rất đáng chú ý vì nó liên quan tới Virgin Islands, tuy nhiên thực chất nó chỉ là mã của một vùng đất vô danh thuộc Virgin Islands và chẳng hề có chút giá trị nào.

Bức mật mã Z340.

"Tôi nghĩ không đời nào một kẻ sát nhân tinh quái như Zodiac lại tự đem cái tên Virgin Islands mà gắn với con số 340 một cách lộ liễu đến thế. Đây chính là một cái chốt đáng sợ của toàn bộ bức mật thư. Nếu tinh ý thì sẽ thấy 3+4+0=7, và 7+0=7… 707 là mã vùng Vallejo, Napa, và Solano. Chính thế tôi đoán mình nên thử vận dụng hệ thống mã Caesar hai con số 3 và 4".

Hệ thống Caesar là một dạng mật mã sử dụng phương thức đơn giản là thay thế mỗi kí tự trong đoạn mã bằng kí tự cách nó 3 con chữ trong bảng chữ cái alphabet.  Tuy vậy, không dễ gì để hiểu thông điệp Zodiac muốn nhắn gửi qua đoạn 340 kí tự bí ẩn. Trong thư gửi tới tòa soạn, tên này dùng rất nhiều lần các kí hiệu >, +, và một vài chỗ là biểu tượng ²%.

Để giải mã, Starlipher thử tách riêng các kí tự và thay thế chúng bằng các con chữ tương ứng. Sau khi toàn bộ các kí tự được chuyển thành các con chữ trong bảng chữ cái alphabet, Starlipher bắt đầu áp dụng hệ thống mã Caesar đảo ngược. Anh phát hiện hai chữ cái đầu tiên là K và I. "Tôi đã nhanh chóng tìm ra từ đầu tiên trong bức thư. Đó là chữ KILL (giết). Và tôi tiếp tục giải mã các kí tự còn lại". Stralipher mất 9 giờ để cho ra kết quả là một bản dịch như sau:

Làm ơn hãy giúp tôi. Tự sát. Căn phòng gas. Ngày trôi qua. Tự vấn. Mỗi lúc thức tỉnh là khi tôi vẫn còn sống. Danh dự đã mất. Tôi không thể tiếp tục sống thế này. Giết người. Tôi đã giết quá nhiều người. Không thể chịu đựng bản thân nữa. Tôi rất tức giận. Tôi có thể làm gì tôi thích. Thế giới này chỉ có mình tôi. Cả cuộc đời đầy rẫy những dối trá. Tôi không thể dừng mình lại được nữa. Tới lúc mật thư này được giải, tôi sẽ giết chết 11 sinh mạng. Làm ơn giúp tôi ngừng việc tàn sát này lại. Làm ơn. Tên của tôi là Leigh Allen.

Starlipher cho rằng cụm từ Leigh Allen xuất hiện trong mật thư ám chỉ Arthur Leigh Allen - nghi can số 1 cho một chuỗi các vụ án mạng bí ẩn, nhưng hắn chưa bao giờ bị buộc tội. Hắn bị tình nghi là sát thủ Zodiac sau khi một nạn nhân còn sống sót tố cáo vào năm 1991, tuy nhiên dấu vân tay tại hiện trường vụ án lại không trùng khớp. Các chuyên gia giám định bản thảo xác nhận chữ viết tay của tên sát nhân và Allen không hoàn toàn trùng khớp.

Cuối cùng, xét nghiệm ADN từ vết nước bọt trên bì thư lại chỉ đích danh cái tên Allen. Tuy nhiên, tên này đã chết vào ngày 26/8/1992 vì suy thận, khiến cho quá trình điều tra rơi vào bế tắc.  Do thiếu bằng chứng nên Cục Điều tra San Francisco buộc phải đóng hồ sơ vụ án vào năm 2004 và vẫn trong trạng thái "chờ" xác nhận danh tính thực sự của sát thủ bí ẩn Zodiac.

Khi Starlipher gửi lời giải tới chính quyền hạt Napa, họ hứa sẽ mở lại vụ án và tiếp tục nghiên cứu, nhưng cuối cùng cũng không có phản hồi nào tích cực được gửi lại.  Tuy nhiên, Stralipher hy vọng cách giải mã của anh sẽ được sử dụng với các đoạn mã khác chưa bị "bẻ khóa" mà tên sát thủ Zodiac gửi tới nhằm thách thức Cảnh sát Mỹ. Anh nói mục tiêu duy nhất là tìm ra kẻ đứng sau toàn bộ chuỗi các vụ án mạng kinh hoàng và đáng sợ, đem lại yên bình và sự thanh thản cho các gia đình phải chịu cảnh mất mát đau thương…