Rodrigo Rosenberg bị bắn chết ngày 10/5/2009 khi đang đi xe đạp trên đường phố Guatemala City. Và ngày hôm sau, 11/5/2009, một băng hình video được công bố, trong đó luật sư ngồi sau chiếc bàn và bình tĩnh nói qua micro lời buộc tội Tổng thống Alvaro Colom liên quan đến cái chết của ông: "Nếu các bạn xem được băng hình này, như thế có nghĩa là tôi đã bị ám sát bởi thư ký riêng của Tổng thống nước Cộng hòa, Gustavo Alejos, và trợ lý Gregorio Valdez, với sự đồng ý của (tổng thống) Alvaro Colom và (phu nhân)".
Cái chết của Rosenberg đã kích động hàng chục ngàn người dân Guatemala tràn xuống đường biểu tình phản đối chính quyền. Nhưng cuộc điều tra vụ án có nguy cơ làm lung lay một chính phủ đã kết thúc ngày 12/1/2010 với tuyên bố của các nhà điều tra rằng, chính Rosenberg đã đạo diễn vụ tự sát của mình nhằm buộc tội Tổng thống Colom.
Cuộc điều tra kéo dài 8 tháng cho thấy rằng chính Rosenberg đã yêu cầu 2 người cháu vợ cũ của ông, đó là hai anh em Francisco José và José Estuardo Valdes Paiz - sắp đặt vụ giết chết một người đàn ông đang đe dọa tống tiền ông. Nhưng kẻ tống tiền này là không có thật mà lại là Rosenberg muốn dàn cảnh để tự sát. Sau đó hai anh em Valdes Paiz đã thuê 11 sát thủ, trong đó hơn một nửa từng là cảnh sát tiến hành vụ ám sát. Cuối cùng cuộc điều tra đã minh oan cho Tổng thống Alvaro Colom. Tổng thống nói với tạp chí Time: "Đây là biến cố bi kịch nhất trong sự nghiệp chính trị của tôi. Bây giờ một chương đau buồn nhưng rất trọng đại trong lịch sử Guatemala đã đóng lại".
Cuộc điều tra cái chết của Rosenberg được giao cho Ủy ban Quốc tế chống tội phạm không bị trừng phạt ở Guatemala (CICIG), với sự giúp đỡ của FBI và các nhà điều tra Guatemala. CICIG, được thành lập dưới sự bảo trợ của Liên Hiệp Quốc, là cơ quan duy nhất được tin tưởng ở Guatemala.
Theo Carlos Castresana, thẩm phán người Tây Ban Nha lãnh đạo CICIG, nhiều ngày trước khi bị giết chết, Rosenberg rất đau khổ trước vụ giết hại bạn gái của ông là Marjorie Musa và cha của người này, nhà công nghiệp Khalil Musa - người bị nghi ngờ có liên quan đến những vụ tham ô ở Bộ Nội vụ, Hiệp hội Quốc gia cà phê và Ngân hàng Phát triển nông thôn. Hai cha con bị bắn chết ngay trước trung tâm mua sắm ở Guatemala trong tháng 4/2009. Rosenberg tin rằng Tổng thống Colom liên quan đến vụ sát hại cha con Musa (cho đến nay vụ án vẫn chưa được làm sáng tỏ).
Trong băng video được ghi hình khoảng một tuần trước khi bị giết chết, Rosenberg ám chỉ vợ chồng Tổng thống Colom và 2 cộng sự đang sử dụng Ngân hàng Phát triển nông thôn do nhà nước sở hữu để rửa tiền. Và chính nhóm người này đã mưu đồ thủ tiêu hai cha con Musa để che đậy vụ việc. Thẩm phán Castresana giải thích: "Người ta tin rằng những gì được nói trong băng video và những gì (Rosenberg) muốn - bằng cách hy sinh tính mạng của mình - đó là mở chiếc hộp Pandore, gây ra một sự thay đổi lớn, một trận động đất ở Guatemala. Rosenberg là người danh giá, ông ấy biết mình làm gì, chỉ hành động một mình và không nói với ai những gì mình sẽ làm".
Sau vụ giết chết Luật sư Rosenberg, cả thảy 11 người bị tống giam, nhưng hai anh em Valdes Paiz và một vệ sĩ đã trốn thoát từ tháng 12/2009.
Ý định sử dụng cái chết để tố cáo Tổng thống Colom của Rosenberg đã thất bại. "Địa vị của Colom càng được củng cố thêm. Ông không những được minh oan mà còn được chứng tỏ là một chính khách có uy tín lớn", Anita Isaacs, chuyên gia về Guatemala ở Đại học Haverford, nhận xét.
 |
| Những nghi phạm trong vụ giết chết Rosenberg. |
Tổng thống Colom nói, sự minh oan đã tạo điều kiện cho ông khởi động lại những sáng kiến của mình, như là gói cải cách thuế và chiến đấu chống tội phạm. Ông nói: "An ninh là một trong những vấn đề cải tổ quan trọng nhất của chính phủ. Đó là vấn đề tác động mạnh đến người dân Guatemala hơn các quốc gia khác".
Sự thật đúng như vậy. Guatemala có tỉ lệ giết người cao hơn Mỹ 8 lần. Chỉ có 3,5% trong số 6.451 vụ giết người trong năm 2009 được làm sáng tỏ, theo Ủy ban CICIG. Tuy nhiên, băng video của Rosenberg cũng tạo nên làn sóng biểu tình rầm rộ với sự tham gia của hàng chục ngàn người phản đối chính quyền, nhưng như thế là chưa đủ. Nhiều người trong số đó là sinh viên của các trường đại học tư bảo thủ và con em của những người có chức quyền. Họ tập hợp lại trước dinh Tổng thống yêu cầu Colom từ chức.
Những người phản kháng còn lập ra những nhóm yêu cầu cải cách đất nước. Alejandro Quinteros, người thành lập nhóm Movimiento Civio Nacional, nói: "Chúng tôi không thất vọng vì vụ án (Rosenberg) Mà chúng tôi thất vọng vì chính phủ không hành động gì để kéo giảm tỉ lệ phạm tội ở Guatemala"
