Những kẻ sát hại nhà hoạt động môi trường được tha bổng

Thứ Năm, 02/04/2015, 10:25

Vụ giết hại dã man Jairo Mora Sanoval, người có những cố gắng bảo vệ trứng rùa biển, được coi là vụ án mạng mới nhất trong làn sóng tội phạm chống các nhà hoạt động bảo vệ môi trường ở Costa Rica. Nhiều nhà hoạt động lo ngại những vụ giết người như thế sẽ tiếp tục diễn ra nếu chính quyền không trừng phạt mạnh tay bọn săn trộm.

Khi màn đêm buông xuống trên bờ biển của Costa Rica, hàng chục con rùa khổng lồ nổi lên trên mặt biển và bò lên bãi Moin.

Trong suốt mùa làm tổ, từ tháng 3 đến tháng 7, rùa bò lên bãi biển, đào lỗ trên cát đẻ trứng. Mỗi con rùa có thể đẻ 80 trứng nhưng chỉ một phần nhỏ trong số đó được an toàn do phần lớn trứng bị lấy đi để bán trên thị trường đen làm thuốc "tăng cường sinh lý".

Với lợi nhuận béo bở từ buôn bán trứng rùa, loài này đang có nguy cơ bị tận diệt ở Costa Rica. Trong những năm gần đây, các nhà hoạt động bảo vệ môi trường ra sức truy tìm trứng rùa để đưa vào vị trí an toàn hơn khiến bọn săn trộm tức tối tìm cách trả đũa.

Tháng 5/2013, cuộc xung đột giữa hai bên lên đến đỉnh điểm. Nhà hoạt động 26 tuổi Jairo Mora Sandoval bị bắt cóc khi đang tìm nhặt trứng rùa. Mora bị đánh đập và kéo lê đằng sau chiếc ôtô của bọn trộm cướp cho đến chết.

Jairo Mora

7 tên săn trộm trứng rùa bị buộc tội giết người nhưng lại được... tha bổng một cách khó hiểu vào ngày 26/1/2015 khiến các nhà hoạt động lo sợ cho tính mạng đã không dám quay lại bãi biển Moin để tìm trứng rùa nữa.

Vụ sát hại Jairo Mora nhanh chóng thu hút sự quan tâm đặc biệt của cộng đồng quốc tế và nhà hoạt động bảo vệ môi trường này trở thành nhân vật nổi tiếng ở Costa Rica.

Từ năm 1989, những vụ án giết chết 10 nhà hoạt động bảo vệ môi trường ở Costa Rica không được xử lý đã làm hoen ố hình ảnh "thân thiện với môi trường" của nước này đồng thời khiến cho những người nước ngoài tình nguyện và cả du khách sợ hãi.

Một cá thể rùa lưng da ở Costa Rica.

Các công tố viên có trong tay đầy đủ bằng chứng về vụ án mạng Jairo Mora nhưng khoảng 3 tháng sau, chúng biến mất một cách bí ẩn ngay trong trụ sở tòa án! Vụ xét xử buộc phải ngưng lại và không một ai bị buộc tội.

Alvaro Sagot, luật sư bảo vệ các nhà hoạt động môi trường ở Costa Rica, phát biểu: "Chắc chắn sẽ không có ai ngồi tù trong vụ sát hại Jairo Mora. Ở Costa Rica, ai sẽ bảo vệ những người bảo vệ môi trường? Câu trả lời là: không có ai cả".

Alvaro Sagot đã thụ lý nhiều vụ án chống lại những dự án phát triển lớn nên bản thân ông cũng nhận được vô số những lời đe dọa tính mạng.

Liên đoàn Bảo tồn môi trường Costa Rica (FECON) ghi nhận 66 tội ác chống lại các nhà hoạt động môi trường xảy ra tại nước này từ năm 2002.

Các nhà hoạt động môi trường biểu tình đòi công lý cho Jairo Mora.

Kimberly Blackwell, người Canada, bị bắn chết ngay tại nhà gần Công viên Quốc gia Corcovado ở miền Nam Costa Rica năm 2011. Vài tháng trước đó, Blackwell trình báo cảnh sát về việc bọn săn trộm hoành hành trong công viên. 9 tháng sau án mạng, cảnh sát bắt giữ một tên săn trộm người địa phương. Năm 2014, các công tố viên kết thúc vụ án, tuyên bố không có đủ bằng chứng để buộc tội gã săn trộm kia!

Sinh viên khoa luật Diego Armando Saborio cũng bị bắn chết tại nhà ở vùng núi phía bắc Costa Rica hồi tháng 10/2014 vì đã dám lên tiếng tố cáo làn sóng săn lậu. Cảnh sát tuyên bố Pineda là nghi can hàng đầu nhưng hắn ta đã trốn mất dạng.

Nghiên cứu năm 2014 của Tổ chức phi chính phủ (NGO) Global Witness báo cáo: Từ năm 2002 đến năm 2013, có đến 908 nhà hoạt động môi trường bị sát hại ở Costa Rica và trong số 32 vụ tìm được can phạm nhưng chỉ có 6 vụ dẫn đến truy tố buộc tội.

Vấn đề này đặc biệt nghiêm trọng ở Mỹ Latinh, nhưng gây chú ý nhiều hơn ở Costa Rica vì nơi đây được đánh giá là trung tâm du lịch thân thiện với môi trường.

Didier Chacon, Giám đốc Tổ chức Rùa biển Mỹ Latinh (LAST), nơi Jairo Mora Sandoval làm việc trước khi bị sát hại, cho biết số người tình nguyện làm việc cho chương trình bảo tồn rùa biển đã nản chí và lần lượt ra đi.

Theo John Knox, chuyên gia độc lập về nhân quyền và môi trường của Liên Hiệp Quốc, không chỉ riêng ở Costa Rica mà nhiều nước trên thế giới cũng không quan tâm đúng mức đến sự an toàn của các nhà hoạt động môi trường. Ở Costa Rica, lý do được đưa ra thường là thiếu ngân sách và nhân lực.

Không lâu sau cái chết đáng thương của Jairo Mora, FECON cùng với các nhóm bảo tồn môi trường khác đã đề xướng dự án thành lập một ủy ban sự thật về môi trường ở Costa Rica với mục đích xem xét từng vụ sát hại nhà hoạt động môi trường trong 25 năm qua để có kế hoạch hành động bảo vệ hữu hiệu những người này trong tương lai.

Nếu được Quốc hội Costa Rica hỗ trợ hiệu quả thì ủy ban sự thật này sẽ là tổ chức bảo vệ nhà hoạt động môi trường đầu tiên trên thế giới.

Duy Minh (tổng hợp)