Bí ẩn mang tên Sergei Gorkov
Nhà Trắng và Ngân hàng Vnesheconombank do Sergei Gorkov làm chủ đưa ra những câu chuyện khác nhau về cuộc tiếp xúc giữa Jared Kushner và ông Gorkov. Nhà Trắng cho rằng, Kushner gặp Gorkov và các đại diện nước ngoài khác khi ông còn nằm trong bộ sậu chuyển giao quyền lực để giúp “thúc đẩy các mục tiêu đối ngoại của tổng thống”. Còn Ngân hàng Vnesheconombank (VEB) thì nói rằng, cuộc tiếp xúc đó là một phần trong các cuộc đàm phán của các lãnh đạo doanh nghiệp về chiến lược phát triển của ngân hàng.
Theo VEB, Kushner khi đó là đại diện cho Công ty Kushner Companies. Các quan chức am hiểu cuộc điều tra cho biết cuộc gặp diễn ra trong 30 phút, theo yêu cầu của Đại sứ Nga tại Mỹ Sergei Kislyak, có thể là một trong các nỗ lực thiết lập một “kênh giao tiếp giữa chính quyền Tổng thống Trump với Điện Kremlin. Vì vậy, các nhà điều tra hiện đang cố gắng xác định xem Gorkov đóng vai trò gì trong mối quan hệ Nga-Mỹ hiện nay.
Điều trước tiên mà các nhà điều tra Mỹ nắm được, đó là Gorkov và Ngân hàng VEB có quan hệ với bộ máy các cơ quan tình báo Nga. Evgeny Buryakov, một nhân viên của Ngân hàng VEB thường trú tại New York từng bị bắt với cáo buộc thu thập thông tin tình báo nhạy cảm về kinh tế và nhận tội làm gián điệp vào năm 2016. Buryakov đã được thả vào tháng 4-2017.
Theo Buryakov và một số nhân viên Ngân hàng VEB, Gorkov là một nhà quản trị tài giỏi và có quan hệ với ngành tình báo. Pavel Ivlev, một đồng nghiệp cũ thời làm việc ở Tập đoàn Dầu khí Yukos, nói với báo chí rằng, Gorkov “nhiều khả năng là một điệp viên chứ không thuần túy là một ông chủ ngân hàng”.
Được biết, Ivlev từng chống đối Gorkov khi Gorkov ra làm chứng chống lại Chủ tịch Yukos, Mikhail Khodorkovsky trong vụ án trốn thuế vào năm 2005 (ông này hiện đang sống lưu vong ở Anh), và sau đó Ivlev cũng trốn sang Mỹ sống lưu vong.
Ngoài ra, Ivlev còn tung hê lên báo chí về việc Kushner tham dự một diễn đàn doanh nghiệp ở St. Petersburg, Nga vào cuối tháng 4 đầu tháng 5-2017. Gorkov cho rằng, những cuộc gặp như thế là hoạt động bình thường trong kinh doanh, không có gì đáng quan tâm.
Dư luận báo chí Mỹ trong dòng chảy ồn ào của cuộc điều tra phản gián chống nước Nga đang lưu truyền một luồng suy nghĩ rằng, Gorkov là một dạng “quý tộc mới” có quan hệ với các cơ quan an ninh, thuộc nhóm người từng là điệp viên KGB, nắm quyền hành bao trùm trong các cấp chính quyền và kiểm soát giới doanh nghiệp.
Sergei Gorkov sinh năm 1968 tại vùng Orenburg, lớn lên theo học tại Học viện An ninh Liên bang thuộc Cơ quan tình báo KGB, nay là FSB. Khi Gorkov tốt nghiệp vào năm 1994, Liên Xô tan rã, cơ quan tình báo KGB cũng trong giai đoạn tan rã và sắp xếp tổ chức lại. Chính vì thế Gorkov không thể tiếp tục đi theo con đường tình báo mà chuyển hướng sang lập nghiệp kinh doanh, khởi đầu làm trưởng bộ phận nguồn nhân lực cho Ngân hàng Menatep Bank của ông trùm Mikhail Khodorkovsky.
Năm 1997, Gorkov trở thành giám đốc nguồn nhân lực của Tập đoàn Dầu khí Yukos, làm việc trực tiếp dưới trướng Khodorkovsky. Thời đó, Yuko là một tập đoàn hùng mạnh trong nền kinh tế nước Nga. Và vị trí công việc đã giúp Gorkov trở thành một cánh tay đắc lực cho ông trùm Khodorkovsky.
 |
| Sergei Gorkov. |
Thế nhưng, Khodorkovsky có tham vọng lớn về chính trị, ngấp nghé bước chân vào sân chơi quyền lực và đụng chạm với Tổng thống Vladimir Putin. Tập đoàn Yukos cũng bị ảnh hưởng. Khi Khodorkovsky bị buộc tội trốn thuế và bị bắt, bị tuyên án tù, Tập đoàn Yukos cũng tan rã vào năm 2004.
Các lãnh đạo cao cấp của Yukos khi đó buộc phải chọn lựa, hoặc là ra làm chứng chống lại Khodorkovsky hoặc theo ông ta vào tù. Vì một lý do nào đó mà Gorkov đã không bị buộc phải chọn lựa như thế. Dmitry Gololobov, cựu giám đốc pháp lý của Yukos cho rằng, Gorkov không ra làm chứng trong cuộc điều tra. Trong khi đó, một thuộc cấp của Gorkov là Alexei Kurtsin đã thế chỗ ông và bị đưa vào tù 8 năm.
Dựa vào việc trước đây Gorkov từng học trường tình báo, cùng với việc ông thoát vụ Yukos một cách an toàn, nhiều người đã suy luận rằng ông có bạn bè trong cơ quan mật vụ của Nga. Gorkov tham gia hội đồng quản trị hai công ty ở London, nhưng trở về Nga làm ăn từ năm 2006, tham gia Hội đồng quản trị Công ty Fesco, công ty chuyên ngành giao thông do cựu Bộ trưởng Năng lượng Sergei Generalov làm chủ.
Năm 2008, Gorkov chuyển sang làm việc trong Ngân hàng quốc doanh Sherbank, có nhiệm vụ giám sát việc thu mua các tài sản ở nước ngoài, trong đó có Ngân hàng Volksbank của Áo, Denizbank của Thổ Nhĩ Kỳ, được đánh giá là một nhà quản lý kinh doanh giỏi. Từ chỗ đó, ông được Tổng thống Putin bổ nhiệm làm Giám đốc Ngân hàng VEB.
Đây là một trong những ngân hàng quốc doanh lớn nhất nước Nga, đóng vai trò là “nguồn ngân quỹ” cho các dự án lớn của Moskva, trong hội đồng quản trị có sự tham gia của Thủ tướng Nga và người đứng đầu ngân hàng này là một quan chức mang hàm Bộ trưởng.
Gorkov tiếp quản VEB trong giai đoạn ngân hàng này đang gặp rắc rối. Những khoản vay cho các dự án ở vùng chiến sự Đông Ukraina và Olympic Sochi, cũng như tác động từ cuộc khủng hoảng đồng rúp năm 2014 đã khiến ngân hàng lâm vào thua lỗ, phải gánh khoản nợ trên 20 tỉ USD. Thêm vào đó, lệnh trừng phạt của Mỹ càng làm cho việc làm ăn của VEB thêm khó khăn. Chính vì lý do này, giới phân tích suy đoán cuộc gặp giữa Gorkov với Jared Kushner có lẽ là để thảo luận về việc Mỹ tháo bỏ trừng phạt.
Nhưng giới phân tích ở Mỹ cũng đặt thêm những câu hỏi rằng ngoài việc đó ra, liệu Gorkov và Kushner có bàn bạc gì khác, to lớn hơn và mang tính chất chính trị, ngoại giao hay không?
