Mỹ: Lầu Năm Góc có đổi chủ?

• Lầu Năm Góc lên tiếng về cáo buộc dùng đạn phốt pho trắng tại Syria
• Lầu Năm Góc cuống cuồng xoa dịu đồng minh sau lời đe doạ của ông Trump ở NATO

Những bình luận của Tổng thống D.Trump được đưa ra trong bối cảnh nội các của ông có biến động lớn. Tuần trước, Đại sứ Mỹ tại Liên Hiệp Quốc Nikki Haley tuyên bố sẽ từ nhiệm vào cuối năm. Bà Haley không nêu rõ lý do của quyết định gây bất ngờ này, song giới quan sát cho rằng sự hiện diện của ông John Bolton trên cương vị cố vấn an ninh quốc gia và ông Mike Pompeo tại Bộ Ngoại giao đã thay đổi cán cân quyền lực trong bộ máy an ninh quốc gia của ông Trump.

Những tướng lĩnh từng nắm giữ các cương vị liên quan tới chính sách an ninh ngày càng có nhiều bất đồng với Tổng thống D.Trump. Trung tướng HR McMaster đã được thay thế bằng ông Bolton hồi tháng 4 vừa qua, trong khi Chánh Văn phòng Nhà Trắng John Kelly, cũng là 1 tướng 4 sao đã nghỉ hưu, được cho là ngày càng mất ảnh hưởng với Tổng thống D.Trump.

Nhìn vào những gì ông James Mattis thể hiện thời gian qua thấy rõ ông là một người khá kiên định và độc lập so với nhiều thành viên trong nội các của Tổng thống D.Trump. Tuy nhiên, sự “độc lập” ấy đã đào sâu bất đồng giữa ông và Tổng thống. Hồi tháng 6, CNN từng đưa tin cho rằng những bất đồng giữa ông Trump và người đứng đầu Lầu Năm Góc có thể khiến ông Mattis sớm phải rời khỏi chính quyền.

Trả lời câu hỏi trong chương trình “60 Minutes” của kênh CBS phát sóng ngày 14-10 về việc liệu ông có muốn Bộ trưởng Mattis rời nhiệm hay không, Tổng thống Mỹ trả lời: “Cũng có thể... Chúng tôi làm việc với nhau rất ổn. Ông ấy có thể sẽ ra đi. Ý tôi là ở một vài thời điểm nào đó, mọi người đều ra đi”.

Những tin đồn bắt đầu xuất hiện kể từ khi cuốn sách của nhà báo Bob Woodward về bối cảnh Nhà Trắng dưới thời Tổng thống D.Trump. Khi ấy, ông Mattis từng nói với báo giới tại Lầu Năm Góc rằng: “Tất nhiên tôi không nghĩ đến chuyện ra đi. Tôi thích ở đây”.

CNN dẫn lời Đại tá Robert Manning, người phát ngôn của Lầu Năm Góc, cho biết: “Bộ trưởng Mattis hoàn toàn tập trung cho công việc của mình là đảm bảo quân đội Mỹ là lực lượng thiện chiến nhất thế giới”. Trước những tin đồn, ông Mattis chia sẻ với báo giới rằng Tổng thống Trump hoàn toàn ủng hộ công việc của ông.

Tổng thống Mỹ Donald Trump và Bộ trưởng Quốc phòng James Mattis.

Các chuyên gia cho rằng, chính sự ôn hòa tới mức hiền lành của Bộ trưởng Mattis là nguyên nhân khiến Tổng thống Trump đưa ra quan điểm của mình trong chương trình “60 Minutes”. Tổng thống Trump cho rằng ông Mattis quá ôn hòa. Ngoài ra, sự bất đồng về chính sách nhập cư cũng khiến hai người ngày càng mâu thuẫn.

Trong khi Tổng thống Trump coi chính sách cứng rắn về nhập cư là trọng tâm của chương trình nghị sự thì ông Mattis nhiều lần công khai đề cao những đóng góp mà các cá nhân không phải công dân Mỹ đem lại trong suốt nhiều năm qua.

Nhìn bề ngoài có vẻ căng thẳng nhưng trên thực tế ông James Mattis dường như lại là sự bổ sung phù hợp cho Tổng thống D.Trump. Trên cương vị của mình, ông đã nỗ lực thực hiện cũng như củng cố các chính sách an ninh quốc gia và quân sự của Tổng thống Trump một cách cân bằng. Ông cho rằng những nỗ lực này đang “nhận được sự ủng hộ mạnh mẽ của cả hai đảng”.

Trong vài thập niên gần đây, nhiều Tổng thống Mỹ cũng từng lựa chọn thành viên từ các chính đảng đối lập để lãnh đạo Lầu Năm Góc. Bộ trưởng Quốc phòng trong nhiệm kỳ thứ hai của Tổng thống Bill Clinton là William Cohen, một thành viên nổi bật của đảng Cộng hòa tại Thượng viện.

Người đứng đầu Lầu Năm Góc trong nhiệm kỳ đầu của cựu Tổng thống Barack Obama là Robert Gates, một thành viên đảng Cộng hòa từng đảm đương cương vị Giám đốc Cơ quan tình báo trung ương (CIA) và Bộ trưởng Quốc phòng trong các chính quyền Cộng hòa.

Câu hỏi đặt ra là nếu Tổng thống Trump muốn thay đổi, ai sẽ thay thế Bộ trưởng Mattis? Thượng nghị sỹ đảng Cộng hòa Tom Cotton, 41 tuổi, hiện là chủ tịch một tiểu ban trong Ủy ban Quân vụ Thượng viện, từng là một trong số ít các ứng cử viên mà Tổng thống nhắm vào vị trí Bộ trưởng Quốc phòng từ năm 2016 trước khi ông Mattis được bổ nhiệm.

Theo một nguồn tin từ chính quyền, Tổng thống Trump cũng đã để mắt tới David McCormick, sĩ quan tốt nghiệp trường West Point và cũng thời có thời gian tham chiến. McCormick, hiện là đồng Giám đốc điều hành công ty đầu tư vĩ mô toàn cầu Bridgewater Associates, từng đảm nhận cương vị trợ lý Bộ trưởng Tài chính phụ trách các vấn đề quốc tế trong chính quyền cựu Tổng thống George W.Bush.

McCormick là chồng chưa cưới của cựu Phó Cố vấn an ninh quốc gia về chiến lược của Tổng thống Trump, bà Dina Powell, một trong những ứng cử viên hàng đầu có khả năng thay thế Đại sứ Mỹ tại Liên Hiệp Quốc Nikki Haley.

Một trong những ứng cử viên khác cho vị trí mà ông Mattis có thể bỏ trống là tướng 4 sao Jack Keane, người từng được cho là đã được lựa chọn vào chức Bộ trưởng Quốc phòng trước ông Mattis, song từ chối vì lý do gia đình. Một số cái tên khác là cựu Thượng nghị sỹ bang Missouri Jim Talent, cũng nằm trong danh sách được cân nhắc cho vị trí này từ năm 2016; Dan Coats, Giám đốc Tình báo Quốc gia; hoặc Thượng nghị sỹ bang Nam Carolina nổi tiếng có tư tưởng cứng rắn Lindsey Graham.

Tuy nhiên, có nhiều người cho rằng, Tổng thống Trump có thể sẽ không để ông Mattis ra đi. Bởi có rất nhiều ý kiến cho rằng ông chính là nhà lãnh đạo quân sự mà Mỹ cần. Tờ Washington Examiner đăng tải bài viết của nhà bình luận Erin Dunne nhấn mạnh: Mattis luôn có cách hành xử chuyên nghiệp, hoàn toàn phù hợp với vị trí mà ông đảm nhận. Ông đã tự đặt ra cho mình một nhiệm vụ không hề đơn giản: đảm bảo quân đội Mỹ là lực lượng thiện chiến và tinh nhuệ nhất trên tế giới, chuẩn bị sẵn sàng ứng phó với mọi thách thức trong tương lai.

Chính những cống hiến mà ông dành cho mục tiêu này đã đưa nước Mỹ đi theo đúng lộ trình và quan trọng hơn là “làm giàu kinh nghiệm cũng như độ chuyên nghiệp... Đó chính là một kiểu lãnh đạo mà nước Mỹ cần”.