Ông Netanyahu bị truy tố, chính trường Israel hỗn loạn

• Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu chính thức bị buộc tội

Thông tin khiến dư luận Israel xôn xao nhưng không bất ngờ, vào ngày 21-11, Bộ trưởng Tư pháp Israel Avichai Mandelblit đã ra lệnh truy tố Thủ tướng Netanyahu với 3 tội danh: đưa và nhận hối lộ, gian lận và lạm dụng tín nhiệm. Đây có thể được xem là cú sốc chính trị đối với ông Netanyahu, đe dọa chấm dứt sự nghiệp chính trị đang có dấu hiệu xuống dốc của ông.

Theo báo chí quốc tế, bản cáo trạng dài 63 trang của Bộ trưởng Mandelblit vạch tội ông Netanyahu theo 3 vụ án khác nhau. Vụ thứ nhất (còn gọi là vụ 1000) liên quan đến tội tham nhũng. Cáo trạng viết, ông Netanyahu đã nhận rất nhiều món quà xa xỉ đắt tiền gồm xì gà, rượu sâm-banh và vàng bạc, đá quý trị giá khoảng 150.000 bảng Anh từ những người bạn tỉ phú là doanh nhân Hollywood Arnon Milchan và chủ sòng bạc James Packer. Ông Netanyahu đáp lại bằng sự ưu ái giúp Milchan gia hạn visa sang Mỹ làm ăn. Về phần Packer thì không rõ đã nhận những gì từ ông Netanyahu.

Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu bị truy tố với 3 tội danh liên quan đến tham nhũng.

Trong vụ án thứ 2 (còn gọi là vụ 2000) ông Netanyahu bị cáo buộc móc ngoặt với tờ báo có số phát hành lớn nhất Israel Yedioth Ahronoth, giúp tờ báo này công kích gây tổn thất cho đối thủ cạnh tranh trực tiếp để đổi lại tờ báo này đăng tải những thông tin “tốt đẹp” có lợi cho ông. 

Vụ án thứ ba (còn gọi là vụ 4000) là nghiêm trọng nhất. Ông Netanyahu bị cáo buộc đã đề nghị đưa hối lộ lên đến 200 triệu bảng cho nhà cung cấp viễn thông Bezeq để đổi lấy việc công ty này đăng nhiều bài báo “tô hồng” về ông trên web của nhà cung cấp này. Cùng bị truy tố với ông Netanyahu còn có các doanh nhân có liên quan trong các vụ việc, như Shaul Elovich (chủ cũ của Công ty Bezeq) và vợ là Iris, cũng như Arnon Mozes, chủ bút tờ Yedioth Ahronoth.

2019 có lẽ là năm đen đủi của nhà Netanyahu. Trước khi ông bị truy tố, vợ ông, bà Sara, đã bị Bộ trưởng Tư pháp Israel truy tố hồi tháng 6 với các tội danh lạm dụng bất hợp pháp công quỹ cho các bữa ăn xa xỉ mặc dù gia đình thủ tướng đã được nhà nước cấp cho một đầu bếp nấu ăn riêng. Ngoài ra, bà Sara cũng bị cáo buộc ngược đãi các nhân viên, người giúp việc cho bà.

Lệnh truy tố đã đẩy ông Netanyahu vào thế tiến thoái lưỡng nan, không biết sẽ tiếp tục trên cương vị Thủ tướng Israel như thế nào. Với lệnh truy tố cùng 3 tội danh nêu trên, ông Netanyahu sẽ phải đối mặt những phiên tòa hình sự kéo dài nhiều năm, trong khi hiện tại ông không lập được chính phủ mới để tiếp tục làm thủ tướng một cách danh chính ngôn thuận, sẽ càng khó khăn cho ông nếu Israel bắt buộc phải tiến hành bầu cử lại trong vòng 12 tháng tới.

Ngay sau khi ông Netanyahu bị truy tố, các đối thủ chính trị của ông đã sốt sắng kêu gọi ông từ chức. Đảng Blue and White đã cho đăng lại một đoạn video ghi hình từ cách đây 11 năm, trong đó ông Netanyahu đã thúc ép thủ tướng khi đó là Ehud Olmert từ chức do đang bị cáo buộc tham nhũng. “Một thủ tướng bị các cuộc điều tra bủa vây thì không có tư cách đạo đức cũng như công vụ để đưa ra các quyết sách của nhà nước Israel” - ông Netanyahu nói trong video. Ông Olmert đã từ chức trước khi bị truy tố.

Tình hình Israel thêm rối ren sau khi ông Benny Gantz cũng không thành lập được chính phủ liên minh.

Tuy nhiên, không giống như Olmert, ông Netanyahu đang quyết liệt bám trụ chiếc ghế quyền lực thủ tướng dù chắc chắn sẽ không thể ngồi được lâu. Vận mệnh chính trị của ông Netanyahu đang trên đà đi xuống, có dấu hiệu từ những cuộc bầu cử gần đây. Tại cuộc bầu cử tháng 4-2019, quyền lực của ông đã bắt đầu sứt mẻ khi đảng Likud của ông chỉ giành chiến thắng sát nút các đối thủ bám phía sau. Sự rút ngắn tỉ lệ chênh lệch phiếu cho thấy các đảng phái chính trị đối lập đang ngày càng mạnh lên, trong khi cử tri Israel cũng đang ngày càng chán ngán vị thủ tướng gây nhiều tranh cãi, bị phản đối rầm rộ trên cả nước vì năng lực điều hành kinh tế kém cộng với các cuộc điều tra tham nhũng.

Đến cuộc bầu cử lần 2 trong năm vào tháng 9 vừa qua, mọi chuyện đã rõ ràng: đảng Likud của ông Netanyahu bị đảng đối lập Blue and White qua mặt đúng 1 ghế đại biểu. Nhưng cũng như bao lần khác, lần này ông Netanyahu lại được Tổng thống Reuven Rivlin chỉ định đứng ra thành lập chính phủ liên hiệp trong thời hạn 28 ngày. Ông đã không hoàn thành được sứ mệnh được giao. Nếu bị buộc tội, theo quy định pháp luật thì ông Netanyahu sẽ phải từ chức để chấp hành án tù do tòa tuyên, có thể đến 10 năm cho tội danh đưa và nhận hối lộ cộng thêm 3 năm cho tội danh gian lận và lạm dụng tín nhiệm.

Với việc Thủ tướng Netanyahu bị truy tố, chính trường Israel càng trở nên rối ren hơn khi cùng lúc đối thủ chính trị của ông là Benny Gantz, thủ lĩnh đảng đối lập Blue and White cũng thất bại trong việc đàm phán thành lập chính phủ liên hiệp. Khi tiếp nhận sứ mệnh từ Tổng thống Rivlin, ông Gantz và những người ủng hộ đã rất hăm hở, giới phân tích cũng hy vọng Gantz có thể tạo đột phá, giải cứu Israel khỏi cuộc khủng hoảng chính trị kéo dài nhiều tháng qua. Tuy nhiên, sự thật là Gantz cũng không thể tạo được liên minh đoàn kết giữa các đảng phái.

Ngày 21-11, Tổng thống Rivlin đã yêu cầu Knesset (Quốc hội Israel) trong vòng 21 ngày (hạn chót là ngày 11-12) đề xuất một ứng viên khác thành lập chính phủ, nếu không được nữa thì sẽ phải tổ chức bầu cử lại lần thứ ba trong năm. Giới quan sát cho rằng khả năng bầu cử lại gần như chắc chắn vì thất bại của ông Gantz đã cho thấy chính trường Israel hiện đang chia rẽ sâu sắc, các đảng phái không thể tìm tiếng nói chung trên nhiều vấn đề của đất nước. Sẽ không thể có chính khách nào đủ sức đoàn kết chính trường Israel vào lúc này trong khi Thủ tướng Netanyahu đang đối mặt các vụ án nghiêm trọng, càng làm cho bầu cử trở nên cần thiết hơn.