Vì sao Mỹ không thể ngăn được Ấn Độ mua vũ khí của Nga?

• Chuyến thăm củng cố quan hệ Nga-Ấn của Tổng thống Putin
• Nga-Ấn kí hợp đồng vũ khí 7 tỷ USD bất chấp Mỹ đe doạ

Tại hội nghị thượng đỉnh Nga - Ấn lần thứ 19 tại thủ đô New Delhi của Ấn Độ ngày 5-10-2018, Tổng thống Nga Vladimir Putin và Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi đã ký thỏa thuận trị giá 5,4 tỷ USD, theo đó Moskva sẽ bắt đầu cung cấp 5 hệ thống phòng không tầm xa S-400 Triumf cho New Delhi từ tháng 10-2020.

Cũng trong dịp này, lãnh đạo hai nước còn thảo luận về dự án Nga cung cấp 4 hộ tống hạm lớp Krivak, trị giá 2 tỷ USD và kế hoạch Ấn Độ trang bị 200 chiếc trực thăng hạng nhẹ Ka-226, trị giá khoảng 1 tỷ USD. Như vậy, Ấn Độ sẽ là quốc gia nước ngoài thứ ba mua S-400 sau Trung Quốc và Thổ Nhĩ Kỳ. S-400 Triumf là hệ thống phòng không tầm xa thế hệ mới, có khả năng đánh chặn nhiều mục tiêu như tiêm kích tàng hình, tên lửa đạn đạo và tên lửa hành trình ở khoảng cách tới 400 km. Một tổ hợp S-400 có thể tiến công 80 mục tiêu cùng lúc.

Trước khi lễ ký kết này diễn ra, Mỹ đã rất nhiều lần cảnh báo đồng minh Ấn Độ không nên làm ăn với Nga, nhất là không được mua vũ khí từ Moskva. Thỏa thuận mua các hệ thống phòng không S-400 của Nga đã được Tổng thống Vladimir Putin và Thủ tướng Narendra Modi thống nhất vào tháng 5-2016. Nhưng vào mùa hè năm sau đó, Mỹ đã thông qua Luật về đấu tranh chống lại đối thủ của Mỹ bằng biện pháp trừng phạt (CAATSA). Luật này đe dọa sẽ trừng phạt các quốc gia mua vũ khí của Nga.

Đây cũng chính là đạo luật mà Mỹ đã dùng để trừng phạt Cục Phát triển thiết bị của Trung Quốc vào ngày 20-9-2018 vì cơ quan này đã mua 10 chiến đấu cơ Sukhoi-35 hồi năm 2017 và nhiều trang thiết bị liên quan đến tên lửa đất đối không S-400 của Nga trong năm 2018. Lệnh trừng phạt này đã gây ra một loạt phản ứng mãnh mẽ cả từ phía Nga và Trung Quốc. Tuy nhiên, Washington không rút lại quyết định.

Với Ấn Độ, thái độ của Mỹ khác hẳn. Từ khi hay tin Tổng thống Vladimir Putin và Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi thống nhất về việc mua bán hệ thống S-400 vào tháng 5-2016, Washington không ngừng đe dọa New Delhi. Nhưng Ấn Độ cũng đã phản ứng không kém trước mỗi lời hăm dọa của Mỹ.

Một thỏa thuận mua bán vũ khí được ký bên lề cuộc gặp thượng đỉnh Ấn-Nga, ngày 5-10-2018.

Kết quả là gần đây, Mỹ buộc phải cấp một ngoại lệ cho Ấn Độ, Indonesia và vài nước khác liên quan tới luật CAATSA, với điều kiện các nước này phải giảm bớt việc mua vũ khí từ Nga và rằng New Delhi "phải hợp tác với Chính phủ Hoa Kỳ về các vấn đề khác có tính chất quyết định với lợi ích chiến lược an ninh quốc gia của Mỹ". Nhưng, như vậy không có nghĩa Washington nhắm mắt làm ngơ trước thỏa thuận mua bán vũ khí giữa Ấn Độ và Nga.

Bộ Ngoại giao Ấn Độ gần đây nói rằng, sự hợp tác quân sự giữa New Delhi và Moskva là phù hợp với lợi ích quốc gia của Ấn Độ và chính quyền nước này không có ý định từ bỏ nó dưới áp lực bên ngoài. "Ấn Độ đã giải thích rõ ràng với Hoa Kỳ rằng New Delhi sẽ không chịu sự can thiệp từ bên ngoài vào quan hệ với Nga. Washington đã chấp nhận nhượng bộ theo CAATSA vì tính đến những lợi ích chiến lược với Ấn Độ trong lĩnh vực quốc phòng”, Bộ Quốc phòng Ấn Độ cho biết.

"Ấn Độ đã khiến phía Hoa Kỳ hiểu rõ rằng Nga là đối tác chiến lược của họ, hai nước đã có một mối quan hệ lâu đời và đa dạng kể từ khi Ấn Độ độc lập. Hầu hết các vũ khí phòng thủ của chúng tôi đều có nguồn gốc từ Nga. Và ngày nay, đất nước này rất cần hệ thống phòng không S-400 để đảm bảo an ninh quốc gia", một nguồn tin ngoại giao Ấn Độ nói.

Từ năm 2000 đến năm 2014, Nga chiếm 73% tổng đơn hàng mua vũ khí của Ấn Độ. Riêng năm 2017, danh mục đặt hàng của Ấn Độ với Công ty cổ phần Rosoboronexport (cơ quan trung gian duy nhất của nhà nước Nga về xuất nhập khẩu các sản phẩm và dịch vụ liên quan đến quốc phòng) vượt quá 4 tỷ USD. Hiện nay, Ấn Độ là thị trường vũ khí lớn thứ hai của ngành công nghiệp quốc phòng Nga.

Theo Tướng Sharma, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu chiến lược Ấn Độ, Nga là quốc gia duy nhất đề nghị chuyển giao công nghệ vũ khí và hợp tác cùng sản xuất với Ấn Độ, như trong việc hợp tác chế tạo tên lửa BrahMos. Mô hình hợp tác quốc phòng, quân sự giữa Nga và Ấn Độ từ chỗ dựa trên hình thức “mua-bán”, trong đó Nga là người bán và Ấn Độ là người mua, nay đang được chuyển dần sang thời kỳ hợp tác để cùng nhau sản xuất các trang thiết bị quân sự. Theo mô hình hợp tác mới này, Nga sẽ tổ chức sản xuất vũ khí ngay tại Ấn Độ và chuyển giao cho Ấn Độ công nghệ để sản xuất các loại vũ khí này.

"Tổng thống Trump không có gì để thay đổi quan điểm của Ấn Độ, bởi vì chúng tôi hầu như không nhận được khoản vay hoặc trợ giúp kinh tế từ Mỹ. Trong khi Mỹ lại cần Ấn Độ như một đối tác chiến lược để đối trọng Trung Quốc và Ấn Độ là một thị trường tiêu dùng và vũ khí khổng lồ. Đó là lý do tại sao tôi nghĩ rằng Mỹ sẽ không ảnh hưởng đến thương vụ S-400 và các thỏa thuận giao dịch quân sự lớn khác”, nguồn tin quân sự Ấn Độ khẳng định.

Không chỉ mua vũ khí từ Nga, Ấn Độ còn tuyên bố sẽ tiếp tục nhập khẩu dầu từ Iran, bất chấp việc Mỹ đang đe dọa các nước ngưng mua dầu của Tehran theo lệnh trừng phạt của Washington. Giới truyền thông Ấn Độ ngày 5-10 cho biết, nước này sẽ tiếp tục mua 9 triệu thùng dầu của Iran trong tháng 11-2018.

Hồi tháng 5-2018, Bộ Ngoại giao Ấn Độ tuyên bố rằng nước này sẵn sàng tuân thủ các biện pháp trừng phạt do Liên Hiệp Quốc đưa ra nhưng không nhất thiết tuân thủ lệnh trừng phạt của các quốc gia riêng lẻ áp đặt lên Iran hay lên bất cứ quốc gia nào khác, nhất là với các đối tác quan trọng trong lĩnh vực năng lượng như Iran.

Rõ ràng Mỹ chỉ có thể áp đặt ý chí lên những nước đem lại cho mình ít lợi ích, cả về kinh tế, quân sự lẫn địa chính trị, chứ một nước như Ấn Độ, cái lợi mà New Delhi mang lại cho Washington lớn hơn nhiều so với việc để mất Ấn Độ vì chuyện với Nga và Iran.

Tuy nhiên, giới quan sát cho rằng chắc chắn Washington sẽ có cách để Ấn Độ không tạo một tiền lệ xấu cho các đồng minh khác phải ghen tị. Cách đó như thế nào thì thời gian tới mới biết được.