Làn sóng khủng bố mới tại nước Nga

Lặp lại kịch bản đánh bom kép 

Khoảng 8h15’ sáng (giờ địa phương), hai nhân viên cảnh sát canh gác ở lối vào tòa nhà Bộ Nội vụ ở thành phố Karabulak đã chặn một người đàn ông lạ mặt đang lẳng lặng định tiến vào bên trong tòa nhà. Ngay lúc đó, tên khủng bố cảm tử trên đã cho kích hoạt khối thuốc nổ đeo trong mình khiến bản thân hắn và hai nhân viên canh gác chết tại chỗ, chưa kể một vài người gần đó bị thương. Vụ nổ cũng làm hư hại nặng tòa nhà của cơ quan cảnh sát, làm cháy một số xe ôtô.

Khoảng gần một tiếng sau, một vụ nổ thứ hai xảy ra từ một chiếc xe VAZ-2112 đậu gần đó, làm một nhân viên Viện Kiểm sát địa phương bị thương nhẹ. Tên khủng bố cảm tử trong vụ nổ trước đó cũng bước ra từ chính chiếc xe này. Cả hai quả bom này, tương tự như hai vụ khủng bố trước đó tại Moskva và Kizliar, đều được nhồi đầy những mảnh sắt vụn và đinh để tăng độ sát thương.

Còn kịch bản vụ nổ kép lần này cũng chẳng khác gì tại Kizliar, khi vụ nổ thứ hai sẽ nhằm vào các nhân viên điều tra tại hiện trường sau đó. May mắn là do đã rút được kinh nghiệm từ vụ trước, chiếc xe đáng ngờ đã bị khoanh vùng cách ly nên không gây ra thêm thiệt hại về nhân mạng nào.

Tất cả những đặc điểm nêu trên đều cho thấy, gần như chắc chắn chỉ có một mạng lưới duy nhất đứng đằng sau hàng loạt những vụ đánh bom vừa qua tại nước Nga. Và kẻ đứng đầu mạng lưới này chính là tên thủ lĩnh Doku Umarov của lực lượng phiến quân tại Bắc Kavkaz, kẻ đã đứng ra nhận trách nhiệm về những vụ đánh bom tại hệ thống tàu điện ngầm Moskva mới đây.

Hiện trường vụ khủng bố tại tòa nhà Bộ nội vụ ở thành phố Karabulak.

Cái tên Doku Umarov từ lâu đã trở nên nổi tiếng trên toàn thế giới vì nhiều hành động khủng bố, bắt cóc và giết người tàn bạo của mình. Tên thủ lĩnh phiến quân 46 tuổi này - tự xưng là thống lĩnh của cái gọi là "Tiểu vương quốc Kavkaz" - hiện đang được đánh giá là kẻ thù số 1 của nước Nga. Theo tờ Der Standard, Cơ quan An ninh liên bang Nga (FSB) đã treo giá 1 triệu USD cho cái đầu của hắn. 

Doku Umarov sinh ngày 13/4/1964 tại ngôi làng Kharsen (Chechnya), từng tốt nghiệp Đại học Dầu khí Grozny. Từ khi còn trẻ, hắn đã nổi tiếng là một thành phần bất hảo. Ngay từ những năm 1980, Umarov từng bị xét xử vì tội sơ ý làm chết người. Tháng 7/1992, hắn lại bị cơ quan nội vụ tỉnh Tumensk ra lệnh truy nã vì dính dáng tới một vụ giết hại hai người khác.

Chạy chốn tới Chechnya đúng lúc cuộc chiến lần thứ nhất nổ ra trong giai đoạn 1994-1996, Umarov đã tham gia rất tích cực và nhanh chóng được quân phiến loạn phong làm chỉ huy lữ đoàn. Tháng 6/1997, hắn trở thành Thư ký Hội đồng An ninh Ichkeria (quốc gia tự phong của quân ly khai Chechnya không được Nga công nhận).

Nhưng chỉ một năm sau, Umarov bị tước hết mọi chức vụ vì tội tấn công các nhân viên Viện Kiểm sát Ichkeria và bắt cóc người. Cụ thể hắn bị cáo buộc dính líu vào vụ bắt cóc Gennadi Spigun, đại diện đặc biệt của Bộ Nội vụ Nga, người về sau đã bị sát hại.

Umarov từng bị thương ở mặt, khi cuộc chiến Chechnya lần thứ hai bắt đầu vào tháng 1/2000. Đến tháng 8/2002, hắn được phong làm tư lệnh "Mặt trận phía tây" của phiến quân ly khai. Kể từ thời điểm này, Umarov tham gia vào một loạt vụ khủng bố đẫm máu: vụ đánh bom các tòa nhà của FSB tại Magas (Ingusetia), đánh bom xe điện tại Kislovodsk (năm 2003), tấn công Ingusetia và Grozny (năm 2004). Hắn cũng là kẻ bị tình nghi tham gia vào vụ bắt cóc con tin tại ngôi trường ở Beslan.

Ngày 17/6/2006, Umarov chính thức thay thế Abdul Sadulaev trên cương vị Tổng thống Ichkeria. Trên cương vị này, hắn ký một loạt những lệnh nhằm cơ cấu lại mạng lưới khủng bố bí mật của phiến quân, bổ nhiệm Shamil Basayev làm Phó tổng thống Ichkeria.

Tháng 10/2007, Umarov tuyên bố về việc thành lập "Tiểu vương quốc Kavkaz", tự xưng là thủ lĩnh cộng đồng Hồi giáo tại Kavkaz, đồng thời tuyên bố về một cuộc thánh chiến chống lại Nga, Anh, Mỹ và Israel. Có nhiều thông tin khác nhau về thực lực của mạng lưới khủng bố do Umarov cầm đầu.

Theo như Tổng thống Ramzan Kadyrov của Chechnya, Umarov chỉ có một nhóm vài chục tay súng theo sát hộ tống. Còn theo tiết lộ của một số thuộc hạ thân tín của tên thủ lĩnh này, chúng có một lực lượng đông đảo tới 5.000 tên phân bố tại khắp khu vực Bắc Kavkaz.

Ít nhất đã có 7 lần xuất hiện thông tin trên báo chí về cái chết của Umarov, cho dù tất cả sau đó đều bị chính thức bác bỏ. Lần gần đây nhất xuất hiện thông tin về cái chết của hắn là vào ngày 13/11/2009. Nhưng đến tháng 12/2009, Umarov cho công bố một thông điệp bằng hình ảnh của mình trên mạng.

Tháng 2/2010, trong một chiến dịch truy quét đặc biệt tại khu vực ráp gianh Ingusetia và Chechnya,  các nhân viên hành pháp liên bang đã tiêu diệt được 18 tên phiến quân, trong số này có cả vệ sĩ riêng của Umarov.

Giới quan sát cho rằng, bằng việc tuyên bố thành lập "Tiểu vương quốc Kavkaz", quan điểm của Umarov đã có thay đổi về căn bản từ chủ nghĩa ly khai đơn thuần sang quyết tâm thành lập một nhà nước Hồi giáo thực sự bằng những thủ đoạn cực đoan nhất, trên cơ sở không chấp nhận bất cứ đàm phán hay thỏa hiệp nào với chính phủ liên bang.

Nguy hiểm hơn, có những dấu hiệu cho thấy, quân ly khai Chechnya dường như đã có mối quan hệ hợp tác với mạng lưới khủng bố toàn cầu của Al-Qaeda, trước mắt bằng những hình thức giúp đỡ huấn luyện. Umarov vẫn công khai phủ nhận mối liên hệ của hắn với Al-Qaeda hay bất cứ một nhóm khủng bố quốc tế nào.

Dù trong một tuyên bố vào 2007, Umarov đã bày tỏ tình đoàn kết với "những người anh em Afghanistan, Iraq, Somalia và Palestine" và cho rằng, những kẻ "tấn công những người Hồi giáo" là kẻ thù chung của người Hồi giáo trên toàn thế giới