Mạnh tay xử lý nạn khai thác cát trái phép

• Vườn cây, ao cá trôi sông Đồng Nai vì... cát tặc
• Phối hợp hiệu quả, mạnh tay xử lý "cát tặc"
• Hà Nội xử lý gần 1.100 vụ “cát tặc”, giải tỏa nhiều điểm nóng

Việc khai thác cát trái phép không chỉ khiến đất đai của người dân bị xói mòn, sụp đổ xuống sông mà tính mạng người dân cũng bị đe dọa. UBND TP Hồ Chí Minh cùng Lực lượng Công an, Bộ đội biên phòng và các lực lượng chức năng quyết tâm xử lý nạn "cát tặc".

Đuổi bên này, chạy qua bên kia

Chỉ trong thời gian ngắn, hàng ngàn mét vuông đất vườn của người dân tại ấp Long Khánh 2, phường Tam Phước, TP Biên Hòa, Đồng Nai bị kéo xuống sông. Tình trạng sụt lún đang đe dọa đến cả những nhà dân đang sinh sống ven sông. Nguyên nhân chính là do nạn bơm hút cát trái phép diễn ra rầm rộ hàng đêm trên đoạn sông chảy qua khu vực này.

Các đối tượng khai thác cát trái phép đã lợi dụng sơ hở của pháp luật để hoạt động khai thác nhằm né tránh sự  kiểm tra, xử lý vi phạm. Hoạt động khai thác cát trái phép không diễn ra tập trung mà diễn ra trên từng địa bàn, lợi dụng khu vực giáp ranh để hoạt động.

Trong những năm 2017-2018, Bộ đội Biên phòng Tp Hồ Chí Minh đã xử phạt vi phạm hành chính 126 vụ/223 đương sự, 207 lượt phương tiện, với số tiền gần 4 tỉ đồng; tịch thu trên 31.000m³ cát; gần 300 máy hút cát và 10 ghe gỗ. 

Từ đầu năm 2019 đến nay, đơn vị trực tiếp phát hiện và bắt giữ 25 vụ/31 phương tiện khai thác, vận chuyển cát trái phép, xử phạt gần 500 triệu đồng, tịch thu 4.900m³ cát. Mới nhất vào trưa 4-11, Biên phòng Cần Thạnh, Bộ đội biên phòng TP Hồ Chí Minh phát hiện 3 phương tiện được trang bị hàng chục máy hút cát với công suất lớn, đang hút cát trái phép trên vùng biển Cần Giờ, có tổng cộng khoảng 600m³ cát.

Đại tá Tô Danh Út, Chỉ huy trưởng Bộ đội Biên phòng TP Hồ Chí Minh, cho biết thêm, các đối tượng thường tổ chức khai thác cát trái phép vào ban đêm và bố trí lực lượng cảnh giới. Khi phát hiện cơ quan chức năng tuần tra, kiểm soát liền thông báo cho đồng bọn rút vòi bơm, xả cát xuống biển, sông và chạy trốn hoặc tự đánh chìm phương tiện để phi tang chứng cứ.

Về phương thức, thủ đoạn mới của đối tượng khai thác cát tặc, Thượng tá Lương Đại Thủy, Trưởng phòng Cảnh sát phòng chống tội phạm về môi trường, Công an Đồng Nai cho biết, "điểm nóng" khai thác cát trái phép đang diễn ra giữa Đồng Nai và TP HCM là khu vực Đồng Tranh. 

Kiểm tra 10 phương tiện thì 8 phương tiện vi phạm khai thác cát bất hợp pháp. Việc xử lý hành vi khai thác cát trái phép gặp khó khăn bởi theo quy định pháp luật, biện pháp tịch thu tang vật chỉ áp dụng được đối với những trường hợp khối lượng cát khai thác trái phép từ 50m³ trở lên.

"Để lách luật, các đối tượng sử dụng ghe nhỏ, khai thác khối lượng cát trên dưới 10m3. Đây là chiêu thức mới của các đối tượng khai thác cát trái phép" - Thượng tá Lương Đại Thủy, cho biết.

Công tác phối hợp trong phòng chống, kiểm tra, kiểm soát vùng giáp ranh còn nhiều khó khăn. Theo Đại tá Phạm Văn Phong, Chỉ huy trưởng Bộ đội biên phòng tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu: "Tại khu vực Gò Da, đây là khu vực giáp ranh giữa Bà Rịa - Vũng Tàu và TP Hồ Chí Minh, mỗi đêm thường có từ 10-15 tàu khai thác cát lậu. Đơn vị luôn căng mình để giám sát, tuy nhiên khi bị phát hiện, truy đuổi, các đối tượng tháo chạy về phía Cần Giờ khiến cho việc truy bắt gặp nhiều trở ngại".

Các đối tượng lợi dụng vùng giáp ranh, bên này đuổi thì chạy qua bên kia và ngược lại. Trung tá Đào Duy Thao, Trạm trưởng Trạm Cát Lái, Phòng Cảnh sát Đường thủy, Công an TP Hồ Chí Minh, từng chia sẻ, không ít lần các tổ công tác của trạm gặp những tình huống tương tự.

Cụ thể, vào lúc 23 giờ ngày 9-7-2019, Tổ công tác Trạm Cảnh sát đường thủy Cát Lái phối hợp với Tổ công tác Trạm Biên phòng cửa khẩu Nhà Rồng đang tuần tra an toàn giao thông trên sông Đồng Nai thì phát hiện nhiều ghe bơm hút cát, ghe mua cát đang thực hiện hành vi bơm hút cát trái phép. 

Một tàu hút cát trái phép bị lực lượng CSGT đường thủy bắt quả tang.

Khi tổ công tác tiến lại gần thì các đối tượng rút sào sắt và ống hút cát lên cùng bỏ chạy về phía bờ Đồng Nai thuộc xã Long Hưng, huyện Nhơn Trạch, tỉnh Đồng Nai. Tổ công tác tiến hành cập mạn phương tiện ghe bơm thì các đối tượng trên ghe bơm (3 đối tượng) chống trả quyết liệt bằng cây gỗ và tuýp sắt, ngăn không cho cano của 2 tổ công tác cập vào.

Tuy nhiên, bằng các biện pháp nghiệp vụ, tổ công tác đã khống chế được ghe bơm, nhưng 3 đối tượng nhanh tay rút lỗ lù, nhấn chìm phương tiện và đồng loạt nhảy sông bơi vào bờ trốn thoát. Tổ công tác nhanh chóng dùng áo phao, vải bịt kín  lỗ lù ngăn không cho nước vào, toàn lực lượng cùng tát nước ra ngoài cứu nổi phương tiện.

Sau đó 2 tổ công tác phối hợp áp giải ghe bơm cùng tang vật về điểm tạm giữ Trạm Biên phòng cửa khẩu Nhà Rồng và giao cho đơn vị này tiếp tục điều tra truy xét đối tượng, xử lý theo thẩm quyền.

Tránh mạnh ai nấy lo

Việc khai thác, vận chuyển cát trái phép trên địa bàn vùng biển Cần Giờ, TP Hồ Chí Minh nói riêng và các vùng biển tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu và Tiền Giang nói chung ngày càng diễn biến phức tạp, làm suy giảm nguồn tài nguyên quốc gia, gây bức xúc trong dư luận. 

Trước đó, UBND TP Hồ Chí Minh đã ban hành và triển khai Đề án "Phòng, chống khai thác cát trái phép trên vùng biển Cần Giờ và vùng giáp ranh giữa thành phố với các tỉnh". 

Thành phố đã quyết định đầu tư kinh phí từ nguồn ngân sách địa phương cho các lực lượng, trong đó có bộ đội biên phòng xây dựng chốt kiểm soát trên biển; mua sắm trang thiết bị, phương tiện vừa phục vụ công tác bảo vệ chủ quyền trên biên giới biển vừa phục vụ công tác phòng chống tội phạm, vi phạm pháp luật trong khai thác cát trái phép.

Theo ông Nguyễn Thành Phong, Chủ tịch UBND TP Hồ Chí Minh, bảo vệ nguồn tài nguyên cát, tránh việc khai thác cát trái phép trên địa bàn thành phố với các tỉnh giáp ranh như Tiền Giang, Bà Rịa - Vũng Tàu, Đồng Nai cần phải có sự chung tay phối hợp từ các cơ quan ban ngành, địa phương giáp ranh. Do vậy, việc ký phối kết hợp giữa các tỉnh giáp ranh với TP Hồ Chí Minh là một cơ chế có hiệu quả nhằm giải quyết những bất cập trong quá trình thực thi nhiệm vụ.

UBND TP Hồ Chí Minh đề nghị UBND các tỉnh Đồng Nai, Bà Rịa - Vũng Tàu, Tiền Giang chỉ đạo cho các ban ngành có liên quan cùng chung tay xử lý triệt để nạn khai thác cát trái phép, không để xảy ra hành vi tiếp tay cho hoạt động khai thác, vận chuyển cát trái phép. 

"Đây là cơ chế phối hợp hiệu quả nhằm giải quyết những bất cập từ quá trình thực thi nhiệm vụ của các lực lượng chức năng thời gian qua" - ông Nguyễn Thành Phong.