Máu rừng lại chảy

• Rừng ở Vườn Quốc gia Phong Nha Kẻ Bàng tiếp tục “chảy máu”
• Rừng cổ thụ bị “xẻ thịt” không thương tiếc

Cuối năm 2018, qua kiểm tra, Kiểm lâm tỉnh Quảng Bình đã phát hiện vụ phá rừng nghiêm trọng. một nhóm lâm tặc đã vào các tiểu khu 649, 650 nằm trong phân khu bảo vệ nghiêm ngặt của rừng Di sản Vườn Quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng (thuộc địa phận xã Thượng Trạch, huyện Bố Trạch - khu vực sát biên giới Việt - Lào), cưa hạ 66 cây gỗ lớn và cắt, xẻ thành hộp. Quá trình điều tra, xác minh của cơ quan chức năng trong tháng 3 cho thấy sự thật còn nghiêm trọng hơn.

Các hộp gỗ được giấu trong lán.

Gỗ quý “qua mặt” lực lượng chức năng?

Tại hiện trường, đoàn kiểm tra ghi nhận chỉ còn lại gốc, cành ngọn và các bìa gỗ. Có 45 cây gỗ mun và 21 cây táu, trâm, bài lài... bị cắt hạ. Theo ghi nhận ban đầu, tổng khối lượng gỗ đã bị tẩu tán khoảng 70m3. Sau một thời gian điều tra, tìm hiểu, Chi cục Kiểm lâm Quảng Bình đã tìm được tung tích một số gỗ bị tẩu tán.

Theo chỉ đạo, Hạt Kiểm lâm huyện Bố Trạch phối hợp với Bộ đội Biên phòng Quảng Bình, Hạt Kiểm lâm Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng và chính quyền địa phương đã tổ chức kiểm tra một nhà lán thuộc bản Cóc, xã Thượng Trạch, Bố Trạch. Nhà lán này do ông  Mai Văn D. (sinh năm 1970, quê xã Sơn Trạch, có hộ khẩu thường trú tại xã Thượng Trạch, huyện Bố Trạch) thuê lại làm nhà kho.

Khi lực lượng liên ngành tiếp cận thì ông D đã về quê vì bị ốm. Được vận động, ông D. đồng ý ủy quyền cho người thân là anh Trần Văn V. (ở xã Sơn Trạch) tự giác phá ván thưng quanh nhà để đoàn công tác vào kiểm tra.

Anh Lê Anh Tuấn - Phó Hạt trưởng Hạt Kiểm lâm Bố Trạch cho biết: “Tối 26-2, anh em chúng tôi tiếp cận được nhà lán nhưng đến ngày hôm sau mới vận động được chủ lán cho kiểm tra. Khi tấm ván thưng được cạy ra, anh em nhìn vào thấy rất nhiều hộp gỗ cất trong đó. Lực lượng liên ngành đã lập biên bản tạm giữ theo quy định của pháp luật”.

Số gỗ cất giấu trong nhà lán tổng cộng 42 lóng, hộp (tổng khối lượng 1,4 m3. Trong đó có 40 lóng, hộp gỗ mun (loại gỗ quý hiếm được xếp vào nhóm IA), với gần 1 m3. Một số hộp gỗ mun có bề mặt rộng gần 0,3m và dài trên 2m.

Quá trình truy tìm số gỗ lậu tại điểm nghi vấn.

Điều đáng nói là nhà lán chứa gỗ này nằm bên đường giao thông và cách đồn biên phòng Cồn Roàng chưa đầy 2 cây số. Ngày 4-3 Ban quản lý Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng đã có báo cáo gửi UBND tỉnh Quảng Bình về việc “khai thác gỗ  trái phép tại Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng”.

Để chấn chỉnh tình trạng trên, bảo vệ rừng trên địa bàn, đồng thời truy tìm đầy đủ số gỗ quý đã bị thất thoát, ông Phạm Hồng Thái, Chi cục Kiểm lâm tỉnh đã yêu cầu Hạt Kiểm lâm huyện Bố Trạch phối hợp với  Hạt Kiểm lâm Phong Nha - Kẻ Bàng thành lập đoàn kiểm tra rừng khu vực biên giới trên địa bàn huyện, chú trọng vào các tiểu khu 649, 650 và các khu vực gần công trình đường ra biên giới.

Đại tá Nguyễn Văn Thiện - Chỉ huy trưởng Bộ đội Biên phòng tỉnh Quảng Bình đã cho thành lập tổ công tác thanh tra hoạt động ở khu vực biên giới, phối hợp với các cơ quan chức năng điều tra làm rõ vụ phá rừng ở vùng lõi Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng.

Ngay sau đó, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Quảng Bình đã có cuộc họp khẩn với các ngành và lên kế hoạch thực hiện điều tra mức độ thiệt hại rừng tại các tiểu khu. Một cán bộ Vườn quốc gia cho biết: “Số gỗ mà lâm tặc khai thác đã được xẻ thành hộp khoảng 10-15m3. Chúng tôi cho rằng một phần gỗ được đưa về xuôi và một phần còn giấu trong rừng”.

Ông Đinh Huy Trí - Phó Giám đốc Vườn quốc gia kiêm Phó Hạt trưởng Hạt Kiểm lâm Phong Nha - Kẻ Bàng thì từ khu vực biên giới về xuôi chỉ có con đường độc đạo 20 Quyết Thắng. Trên tuyến đường này, có 4 chốt, trạm gác do Hạt Kiểm lâm Phong Nha - Kẻ Bàng đảm nhận nhưng chỉ có 2 trạm có gác chắn (barie). Mọi phương tiện vận tải khi đi qua các chốt, trạm gác đều được kiểm tra kỹ lưỡng mới cho qua.

Cơ quan chức năng phát hiện gỗ lậu giấu trong lán.

Liệu có sự thông đồng giữa lực lượng bảo vệ rừng với lâm tặc để một khối lượng lớn gỗ lậu đi về xuôi hay không, ông Trí cho rằng rất khó xác định. Tuy nhiên, ông cũng nhìn nhận trong vụ này, kiểm lâm Vườn quốc gia đã thiếu thông tin và nắm bắt vụ việc chậm.

Nhận thấy tính chất nghiêm trọng của vụ việc, Ban quản lý Vườn quốc gia đã chỉ đạo Hạt Kiểm lâm Vườn quốc gia thu thập chứng cứ, củng cố hồ sơ để khởi tố vụ án hình sự, đồng thời tăng cường tuần tra bảo vệ rừng, truy quét lâm tặc, phối hợp với các lực lượng chức năng trên địa bàn kiểm soát chặt chẽ người và phương tiện vào, ra khu vực biên giới để phát hiện, ngăn chặn và xử lý các trường hợp vi phạm lâm luật trên địa bàn, làm rõ trách nhiệm của các tập thể, cá nhân liên quan.

Theo đánh giá, trên thị trường tự do, gỗ mun có giá từ 100-150 triệu đồng/m3, tùy thuộc vào gỗ hộp hay gỗ lóng. Số gỗ bị thất thoát có giá trị lên đến hàng chục tỷ đồng nhưng đã xảy ra ngay trước mắt các cơ quan chức năng.

Đến ngày 12-3, ông Lê Minh Ngân - Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Bình cho biết đã chỉ đạo các ngành, địa phương có liên quan khẩn trường điều tra, làm rõ vụ phá rừng gỗ quý này. Ông nhấn mạnh: “Các cơ quan chức năng phải nhanh chóng làm rõ và tìm ra đối tượng phá rừng để xử lý nghiêm minh. Các cơ quan, đơn vị để xảy ra vụ việc cũng phải chịu trách nhiệm.

Ngoài ra, ông Lê Minh Ngân yêu cầu, kiểm điểm trách nhiệm tổ chức, cá nhân có liên quan để xảy ra tình trạng khai thác gỗ trái phép nêu trên, xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật và báo cáo UBND tỉnh trước ngày 25-3-2019.

Làm rõ trách nhiệm, xử lý nghiêm

Khu vực rừng bị khai thác trái phép chủ yếu nằm trong vùng lõi được bảo vệ nghiêm ngặt của Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng. Khu vực này hiện đang được thi công tuyến đường ra biên giới. Nếu tính từ Đồn biên phòng Cồn Roàng (bản Cồn Roàng - xã Thượng Trạch), tuyến đường được mở đến cột mốc biên gới Việt - Lào 537 có khoảng cách gần 7 km.

Đi hết tuyến đường, đi bộ khoảng hơn 2 giờ đồng hồ (khoảng 5 km theo địa hình) là đến tiểu khu 650. Ở đây, kiểm lâm đã phát hiện lâm tặc cưa hạ 7 cây gỗ lớn. Đi sâu vào khoảng 1 giờ đồng hồ là đến tiểu khu 649. Phần lớn, những cây gỗ quý bị cưa hạ tại tiểu khu này...

Do đặc thù của địa hình vùng biên giới nên ở đây có 2 lực lượng được vào ra và kiểm soát tình hình bảo vệ rừng trên địa bàn. Đó là lực lượng kiểm lâm của Vườn quốc gia và lực lượng bộ đội biên phòng của các đồn Cồn Roàng, Cà Ròng... Nhận định ban đầu của cơ quan chức năng thì vụ phá rừng nghiêm trọng này do một số đối tượng ở xã Sơn Trạch, Hưng Trạch (Bố Trạch) cấu kết với một số dân bản ở xã Thượng Trạch thực hiện. 

Cán bộ kiểm tra hiện trường rừng Tiểu khu 650 bị lâm tặc khai thác trái phép.

Sau khi có  chỉ đạo của UBND tỉnh Quảng Bình, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh đã thành lập đoàn liên ngành kiểm tra cụ thể việc xâm hại rừng tại các tiểu khu 650 và 649... Thành phần đoàn liên ngành gồm Công an, Viện kiểm sát, Hạt kiểm lâm huyện Bố Trạch, Chi cục Kiểm lâm, Bộ đội Biên phòng tỉnh Quảng Bình, Hạt Kiểm lâm Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng. Sáng 18-3, đoàn liên ngành đã vào rừng.

Đoàn đã phát hiện một số gốc gỗ mun và một số gốc gỗ quý khác bị chặt hạ. Tổ công tác cũng phát hiện tại khu vực biên giới 21 hộp gỗ mun với nhiều kích cỡ khác nhau. Tuy nhiên, số gỗ này đã cũ, được xác định là gỗ đã bị khai thác từ khoảng 5-7 tháng trước, không nằm trong nhóm gỗ bị khai thác trái phép vào cuối năm 2018. Chỉ có 2 hộp còn mới, quan sát màu sắc và vân gỗ có những nét tương đồng với một số gốc cây mun và bìa gỗ bị khai thác.

Tiếp tục kiểm tra, tại các khoảnh 5, 7, 8, 9 thuộc tiểu khu 650;  tại  các khoảng 13, 14 của tiểu khu 649... đều phát hiện hàng chục cây gỗ quý (mun, táu, trường, trâm...) bị cưa hạ và bị xẻ thành hộp. Tại hiện trường chỉ còn lại cành, ngọn và phần bìa của các cây gỗ. Gỗ xẻ thành gộp được bị lâm tặc đưa đi nơi khác cất giấu  hoặc đã đưa ra khỏi rừng.

Tại tiểu khu vực nói trên, dấu vết lâm tặc để lại còn khá rõ. Lán trại, quần áo bảo hộ, can đựng xăng dầu... vẫn y nguyên. Điều đó cho thấy lâm tặc đã sinh hoạt và phá rừng ở các khu vực bảo vệ nghiêm ngặt trong thời gian khá dài nhưng đã không được các lực lượng kiểm lâm hay biên phòng phát hiện, ngăn chặn sớm.

Chiều 25-3, lực lượng liên ngành tỉnh Quảng Bình dưới sự chủ trì của Chi cục Kiểm lâm tỉnh đã có cuộc họp để xem xét mức độ thiệt hại, trách nhiệm của các đơn vị liên quan trong việc để lâm tặc phá rừng gỗ quý tại vùng lõi của Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng.

Theo đánh giá, khối lượng gỗ thiệt hại do đã bị khai thác trái phép tại vùng lõi Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng là hơn 100m3 chứ không phải khoảng 70m3 khối như báo cáo ban đầu của Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng. Trong số 72 gốc cây gỗ bị cưa hạ có 45 gốc cây mun với khối lượng trên 60 m3. Số gỗ mun còn lại tại hiện trường khoảng 45 m3. Số gỗ này hầu hết là gỗ có lõi nhỏ, bám giác, sâu bộng, nứt nẻ, bìa bắp, tỷ lệ sử dụng thấp. Uớc tính số gỗ mun không còn tại hiện trường, đã bị lấy đi (gỗ hộp có giá trị kinh tế rất cao), gần 15m3.

Nhiều cây gỗ lớn đã bị cưa hạ nhưng chưa bị xẻ thành hộp mà còn nguyên cây vẫn nằm tại chỗ. Có thể, đây là cây bị hạ vì mục đích khác như khai thác phong lan, lấy mật ong, chứ không không phải để lấy gỗ. Riêng toàn bộ hơn 20 cây gỗ mun bị hạ thì đều đã bị xẻ thành gỗ hộp, chỉ để lại tại hiện trường gốc, bìa và cành ngọn. Số gỗ hộp này không tìm thấy mà đã được tẩu tán đi nơi khác hoặc đã được đưa về xuôi.

“Như vậy, lâm tặc vào vùng lõi chỉ mục đích là cưa hạ và cưa xẻ lấy gỗ mun mà thôi” - một cán bộ đoàn liên ngành nhận định.

Từ kết quả kiểm tra của đoàn liên ngành, Chi cục Kiểm lâm Quảng Bình kiến nghị UBND tỉnh xử lý nghiêm về trách nhiệm của lãnh đạo các cơ quan quản lý và bảo vệ rừng, như Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng, lực lượng Bộ đội Biên phòng, chính quyền xã Thượng Trạch...

“Các ngành thống nhất kiến nghị giao Công an huyện Bố Trạch khởi tố vụ án và thực hiện công tác điều tra theo quy định của pháp luật” - ông Phạm Hồng Thái - Chi cục trưởng Chi cục Kiểm lâm Quảng Bình cho biết.

Đại tá Đặng Văn Hoành, Trưởng Công an huyện Bố Trạch cho biết sẽ nhanh chóng khởi tố vụ án và tiến hành điều tra thủ phạm để xử nghiêm những cá nhân liên quan theo pháp luật.