Mỹ Latinh rúng động vì hối lộ, tham nhũng

Thứ Sáu, 17/02/2017, 11:45

Quy mô vụ bê bối liên quan đến tập đoàn dầu khí quốc gia Brazil Petrobras và tập đoàn xây dựng dầu hàng đầu Odebrecht đang lan rộng sang một số nước Mỹ Latinh với nhiều cá nhân, trong đó có các chính trị gia, bị liên đới.

Từ thẩm phán, cảnh sát, nhân viên tình báo, công chức, doanh nhân... cho tới một số tổng thống một số nước đang có nguy cơ ra hầu tòa do bị cáo buộc tham nhũng.

Vụ tham nhũng có nhiều tổng thống và cựu tổng thống tham gia nhất

Mới đây nhất, ngày 8-2, Viện Kiểm sát Peru đã yêu cầu tòa án ra lệnh bắt và giam giữ 18 tháng đối với cựu Tổng thống Alejandro Toledo, cầm quyền giai đoạn 2001-2006, để điều tra một số cáo buộc về tham nhũng, rửa tiền và lợi dụng chức quyền, liên quan đến vụ bê bối của Tập đoàn xây dựng Odebrecht của Brazil.

Trên tài khoản mạng xã hội Twitter, Viện Kiểm sát Peru thông báo trong vòng 48 tiếng kể từ khi có yêu cầu nói trên, Thẩm phán Richard Concepción, người đang thụ lý vụ việc, sẽ phải đưa ra quyết định cuối cùng về việc tạm giam ông Telodo.

Cựu Tổng thống Toledo bị tố cáo nhận 20 triệu USD tiền hối lộ trong thời gian ông này đương chức để tạo thuận lợi cho Odebrecht giành các hợp đồng xây dựng hệ thống hạ tầng tại nước này. Theo truyền thông, hiện vẫn chưa rõ địa điểm ông Toledo đang có mặt bởi trước đó ông này và gia đình đang du lịch ở Paris (Pháp).

Nguồn tin của Viện Kiểm sát Peru cũng tiết lộ đã có bằng chứng cho thấy ông Toledo nhận 11 triệu USD tiền hối lộ thông qua chuyển khoản từ tài khoản ngân hàng của một người thân cận. Bộ Nội vụ Peru đã yêu cầu Pháp, nơi có khả năng ông Toledo đang lẩn trốn, và Tổ chức Cảnh sát hình sự quốc tế (Interpol) nhanh chóng ra lệnh bắt giữ cựu Tổng thống Alejandro Toledo.

Về phần mình, ông Toledo đã bác bỏ hoàn toàn những cáo buộc trên và yêu cầu kiểm tra lại các tài khoản ngân hàng của mình để chứng minh rằng ông không nhận tiền từ Odebrecht. Tuy nhiên, nếu đúng như vậy, ông Toledo sẽ là chính trị gia đầu tiên của Peru bị kết tội trong vụ bê bối liên quan tới Odebrecht.

Trong một diễn biến liên quan khác, Viện trưởng Viện Kiểm sát Colombia Nestor Humberto Martinez cho biết một tòa án bầu cử sẽ điều tra những cáo buộc về việc chiến dịch tranh cử của Tổng thống Juan Manuel Santos vào năm 2014 đã được tập đoàn xây dựng Odebrecht của Brazil tài trợ số tiền 1 triệu USD.

Thông tin trên do một cựu thượng nghị sĩ có tên Otto Bula khai ra sau khi ông này bị bắt giam vào tháng trước vì tội hối lộ và làm giàu bất hợp pháp với cáo buộc là đã nhận 4,6 triệu USD từ Tập đoàn Odebrecht để đổi lại sự ủng hộ trong một hợp đồng xây dựng một con đường.

Phát biểu tại một buổi họp báo về vấn đề trên, ông Martinez cho biết một phần của số tiền 4,6 triệu USD trên đã được dùng trong chiến dịch tái tranh cử của Tổng thống Santos. Theo ông này, hiện Viện Kiểm sát Colombia chưa có bằng chứng về việc giao tiền, tuy nhiên ông Otto Bula đã cung cấp thông tin về cách thức, thời gian và địa điểm giao tiền, đồng thời Hội đồng Bầu cử quốc gia sẽ thực hiện công việc xác minh.

Hiện giám đốc chiến dịch tranh cử của Tổng thống Santos, Roberto Prieto đã phủ nhận hoàn toàn những cáo buộc từ ông Bula, ngoài ra Quốc vụ khanh phụ trách Minh bạch của Phủ tổng thống Colombia Camilo Enciso cũng khẳng định những cáo buộc trên là sai lầm.

Một số thành viên lãnh đạo của Odebrecht bị cảnh sát Brazil bắt. Ảnh: Folha – Uol.

Trong khi đó, ngày 9-2, Tổng thống Colombia Juan Manuel Santos cũng phải tuyên bố trên trang cá nhân Twitter rằng trong chiến dịch tái tranh cử vào năm 2014, ông không nhận tiền vận động từ Odebrecht. Bê bối về nhận hối lộ của Odebrecht tại Colombia đã trở thành tâm điểm khi Tổng công tố Néstor Humberto Martínez tiết lộ rằng Công ty xây dựng Odebrecht cho biết đã đưa hối lộ 92 triệu USD cho các quan chức Colombia để giành được các hợp đồng về xây dựng và phát triển hạ tầng dài hạn.

Còn tại Panama, nhiều quan chức và doanh nhân nước này đã bị cáo buộc liên quan tới bê bối Odebrecht, trong đó có cả Tổng thống Panama Juan Carlos Varela. Ngày 9-2, ông Ramon Fonseca, thành viên sáng lập của Công ty luật Mossack Fonseca, tâm điểm trong vụ rò rỉ tài liệu mang tên "Hồ sơ Panama" hé lộ về cái được gọi là vụ tham nhũng toàn cầu, do tình nghi liên quan tới bê bối của Tập đoàn xây dựng Odebrecht đã khai rằng Tổng thống Varela từng nói đã nhận tiền đóng góp từ Odebrecht cho chiến dịch tranh cử năm 2014. Tổng thống Varela đã lên tiếng phủ nhận cáo buộc trên.

Trước đó, cơ quan công tố Panama đã buộc tội nhận hối lộ và rửa tiền đối với 17 cựu quan chức và doanh nhân nước này liên quan tới việc Odebrecht đưa hối lộ 59 triệu USD để nhận được các dự án công trị giá trên 9 tỷ USD tại quốc gia Trung Mỹ này.

Tại Ecuador, Tổng thống Rafael Correa đã cảnh báo rằng phe đối lập có thể kích nổ "những quả bom" liên quan tới bê bối Odebrecht trong một "chiến dịch bẩn" nhằm chống lại đảng cầm quyền trước thềm bầu cử Tổng thống dự kiến vào ngày 19-2 tới.

Doanh nhân "rửa tiền", quan chức làm giàu nhờ "lại quả"

Nhiều quốc gia Mỹ Latinh bao gồm Panama, Mexico, Argentina, Peru và Uruguay đã mở các cuộc điều tra liên quan tới mạng lưới hối lộ quy mô lớn của Tập đoàn xây dựng Odebrecht. Tập đoàn này là tâm điểm của vụ bê bối khổng lồ ở Tập đoàn dầu khí Petrobras của Brazil, gây chấn động chính trường quốc gia Nam Mỹ này kể từ tháng 3-2014.

Hơn 100 cá nhân đã bị kết tội tham nhũng, rửa tiền và thành lập băng đảng, trong đó có hàng chục lãnh đạo từ các tập đoàn xây dựng và kỹ thuật hàng đầu của nước này. Khoảng 50 chính trị gia, trong đó có nhiều nghị sĩ và thống đốc bang, nằm trong diện bị điều tra. Theo cảnh sát, đường dây này đã dùng khoảng 4 tỷ USD hối lộ hàng loạt chính trị gia và quan chức. Điều này đang khiến nhiều lãnh đạo và cựu lãnh đạo Mỹ Latinh "đau đầu".

Trong khi đó, tại Brazil, cựu Chủ tịch Hạ viện nước này Eduardo Cunha, người bị bãi nhiệm vì cáo buộc nhận 5 triệu USD tiền hối lộ trong vụ bê bối của Tập đoàn dầu khí quốc gia Petrobras, đã tố cáo Tổng thống Brazil Michel Temer là mắt xích quan trọng trong vụ tham nhũng khổng lồ này.

Người Brazil biểu tình tại trụ sở của Petrobras. Ảnh: The Indian Express.

Báo chí Brazil đưa tin ông Cunha đã khai với cơ quan điều tra về việc ông Temer tham dự cuộc họp để chọn người bổ nhiệm vào vị trí Tổng Giám đốc Petrobras. Người này sau đó đã chuyển tiền tham nhũng cho đảng Phong trào Dân chủ Brazil (PMDB) cầm quyền hiện nay, trong đó cả ông Cunha và ông Temer đều là thành viên. Cho tới thời điểm hiện tại, nhiều lãnh đạo Petrobras đã khai báo với cơ quan điều tra về việc ông Temer cùng đảng PMDB nhận tiền hối lộ của tập đoàn này.

Bộ Tư pháp Mỹ tháng 12-2016 đã cáo buộc công ty xây dựng của Brazil mở rộng kinh doanh trong khu vực nhờ cơ chế "lại quả" được thiết lập một cách hệ thống và thông qua các ngân hàng của Mỹ và châu Âu để thanh toán. Odebrecht đã thừa nhận với cơ quan tư pháp của Mỹ, Thụy Sỹ và Brazil đưa hối lộ 788 triệu USD từ năm 2001.

Cuối năm 2016, các công tố viên Brazil đã đưa ra lời buộc tội đối với 36 lãnh đạo doanh nghiệp xây dựng và kỹ thuật lớn của nhà nước và tư nhân trong vụ tham nhũng tại Tập đoàn Dầu khí quốc gia Brazil Petrobras. Theo cáo trạng, 35 doanh nhân, trong đó có cả các cựu quan chức Petrobras, bị buộc tội đã đồng lõa thành lập và điều hành một mạng lưới chuyên phục vụ cho hoạt động rửa tiền từ các hợp đồng của Petrobras.

Các công ty kỹ thuật và xây dựng hàng đầu của Brazil trong đường dây được luân phiên nhận các hợp đồng của Petrobras và cắt hoa hồng lại cho các chính trị gia.

Theo quy ước, sau khi giành được các hợp đồng với khoản phí phụ trội bất hợp pháp chiếm từ 1% đến 6% giá trị của hợp đồng, các công ty rửa tiền thông qua các đối tượng trung gian có nhiệm vụ thành lập các công ty ma chuyên cung cấp các hợp đồng khống. Các khoản tiền này sẽ được các công ty hối lộ cho các chính trị gia dưới nhiều hình thức, trong đó có cả các khoản đóng góp hợp pháp cho các chiến dịch chính trị.

Cáo trạng buộc tội các đối tượng tham gia đường dây này tham nhũng, rửa tiền và tiếp tay để lập một tổ chức tội phạm hình sự. Cảnh sát hiện đang tìm cách thu hồi gần 400 triệu USD từ các công ty tham gia vào mạng lưới này.

Công tố viên trưởng Rodrigo Janot cho biết cáo trạng trên là sự khởi đầu của một tiến trình điều tra phức tạp. Cảnh sát ước tính mạng lưới này đã hợp pháp hóa tổng cộng khoảng 4 tỷ USD "tiền bẩn" và là một trong những đường dây tham nhũng hối lộ lớn nhất Brazil.

Lịch sử huy hoàng và vết trượt Petrobras

Cuối năm 2008, Petrobras được bình chọn là "Nhà sản xuất dầu khí của năm" nhờ những thành tích khai thác dầu mỏ và khí ấn tượng, trở thành một trong những hãng cung cấp thông tin về năng lượng quan trọng nhất thế giới, chọn là "Nhà sản xuất dầu khí của năm", vượt trên các tập đoàn hàng đầu của Mỹ và Trung Quốc.

Petrobras từng phá kỷ lục về xuất khẩu dầu thô, cung cấp cho thị trường thế giới trung bình 574.000 thùng/ngày.

Chưa kể các mỏ dầu khổng lồ vừa phát hiện trên biển Đại Tây Dương, Petrobras khai thác các mỏ với tổng trữ lượng dầu thô đã được kiểm chứng lên tới 11,7 tỷ thùng. Cho tới năm 2014, khi Bộ Tài chính Brazil công bố thông tin về hàng loạt giao dịch đáng ngờ trị giá lên tới hơn 9 tỷ USD liên quan tới vụ bê bối hối lộ của Tập đoàn dầu khí quốc gia Petrobras. Bộ Tài chính đã phát hiện nhiều khoản gửi và rút tiền có tổng trị giá khoảng 9,164 tỷ USD được giao dịch trong khoảng thời gian từ năm 2011 đến 2014.

Theo Hội đồng kiểm soát các hoạt động tài chính Brazil (COAF), các khoản giao dịch trên liên quan tới hàng nghìn cá nhân và công ty có quan hệ làm ăn với Petrobras. Người đứng đầu Cơ quan giám sát các tài khoản ngân hàng Brazil Augusto Nardes nhận định dựa theo các số liệu có được tới thời điểm này, vụ việc của Petrobras là vụ bê bối lớn nhất trong lịch sử Brazil.

Là trung tâm của vụ bê bối tham nhũng khổng lồ gây chấn động Brazil suốt thời gian qua, Petrobras hiện đang nợ tới 100,4 tỷ USD. Nhiều nước có các quan chức và lãnh đạo các tập đoàn kinh tế có liên quan cũng đã vào cuộc điều tra.

Thụy Sĩ cho biết Văn phòng Tổng công tố nước này đã đề nghị Panama, Liechtenstein và Hà Lan hợp tác tư pháp trong việc điều tra vụ tham nhũng tai tiếng tại Tập đoàn dầu khí Petrobras của Brazil.

Tập đoàn dầu khí quốc gia Brazil Petrobras đang bị "nhấn chìm" trong vụ bê bối tham nhũng lớn nhất lịch sử quốc gia Nam Mỹ này. Theo bình luận 1/4 của Viện Nghiên cứu chiến lược quốc tế (IISS), vụ bê bối ở Petrobras sẽ tác động tiêu cực đến triển vọng phát triển về lâu dài của Brazil.

Do Nhà nước nắm quyền kiểm soát 60% cổ phần trong Petrobras và hiện niêm yết cổ phiếu tại thị trường chứng khoán Sao Paolo, New York, Buenos Aires, Madrid nên Petrobras được coi là "gã khổng lồ" trong nền kinh tế Brazil. Chính vì lẽ đó, vụ bê bối tham nhũng khi vỡ lở đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến hình ảnh cũng như tương lai của tập đoàn này.

Trong nhiều năm qua, Petrobras đã phải vật lộn với tình trạng các chính khách can dự vào hoạt động của họ. Gánh khoản nợ lớn cộng thêm vụ bê bối gây chấn động xã hội Brazil, hiện Petrobras đang lâm vào khủng hoảng, khó có thể hoàn thành những mục tiêu trong hoạt động khai thác dầu khí. Áp lực trên chính trường Brazil ngày càng gia tăng khi nhiều người dân tiếp tục xuống đường tuần hành, biểu tình nhằm phản đối chính sách kinh tế của chính phủ.

Hòa Nguyễn (tổng hợp)