Nữ thanh tra cao cấp đầu tiên của EU

Sau khi ông Nikiforos Diamandouros người Hy Lạp hết thời hạn qua 3 nhiệm kỳ Thanh tra EU theo luật định, Nghị viện EU (EP) đã tiến hành phiên họp toàn thể vào 3 tháng trước để bầu người kế nhiệm.

Kết quả sau 3 vòng bỏ phiếu kín, với 359 phiếu thuận chiếm hơn 50% tổng số phiếu cần thiết, ứng viên E. O'Reilly đã đánh bại đối thủ cộm cán là Ria Oomen-Ruijten, nghị sĩ kỳ cựu đại diện đảng Dân chủ Thiên Chúa giáo Hà Lan (CDA) tại EP để trở thành tân Thanh tra cao cấp của EU.

Sau khi tốt nghiệp Trường đại học Tổng hợp Dublin, năm 1970 E. O'Reilly bắt đầu gia nhập làng báo Ireland. Đầu tiên là tờ tuần báo Sunday Tribune ấn hành ở thủ đô Dublin, rồi nhận được học bổng Nieman chuyên ngành báo chí tại Trường đại học Harvard của Mỹ. Sau đó, E. O'Reilly trở thành cây bút chuyên bình luận các sự kiện chính trị trên tuần báo The Sunday Times bán chạy nhất nước Anh. Đến cuối năm 1980, E. O'Reilly trở thành biên tập viên phụ trách mảng chính trị của tờ tuần báo The Sunday Business Post, một trong những ấn phẩm báo chí hàng đầu ở Cộng hòa Ireland.

Cuối năm 1998, E.O’Reilly được bổ nhiệm làm Trưởng phòng Biên tập tạp chí nghiên cứu chính trị Magill. Trong sự nghiệp hơn 1/4 thế kỷ làm báo của mình, phóng viên E. O'Reilly đã nhận được những phần thưởng danh giá trong giới truyền thông Ireland như danh hiệu "Nhà báo của năm" (1999) và "Nữ ký giả xuất sắc nhất" (2001).

Ngoài ra, cây bút E. O'Reilly còn là tác giả của 3 đầu sách nổi tiếng là "Candidate: The Truth Behind the Presidential Campaign" (Ứng cử viên: Những thử thách đằng sau chiến dịch của tổng thống), xuất bản năm 1991 nói về bà Mary Robinson đương kim Tổng thống Cộng hòa Ireland lúc ấy, "Masterminds of the Right" (Chủ mưu tiếm quyền) xuất bản năm 1992 đề cập tới xu hướng Công giáo cực đoan ở Ireland và cuốn "Veronica Guerin Veronica: The Life and Death of a Crime Reporter" (Veronica Guerin: Cuộc đời và cái chết của một phóng viên điều tra tội phạm) xuất hành năm 1998, nói về cuộc đời ký giả V. Guerin (1958-1996), nữ phóng viên điều tra hình sự quả cảm người Ireland đã bị các băng đảng buôn bán ma túy sát hại.

Thanh tra E. O’Reilly trên diễn đàn Nghị viện EU.

Cái chết của V. Guerin đã tạo tiền đề hình thành Cục Cảnh sát Điều tra tài sản bất minh (CAB) trực thuộc Bộ Nội vụ Ireland vào năm 1996.

Năm 2003, đích thân Tổng thống Cộng hòa Ireland Mary McAleese đã đề cử bà E. O'Reilly làm Thanh tra Nhà nước thay thế người tiền nhiệm Kevin Murphy nghỉ hưu, rồi được 2 viện của Quốc hội Ireland nhất trí thông qua. Nhiệm vụ của Thanh tra Nhà nước giống như giám sát viên đặc biệt của Tổng thống Ireland, chuyên giải quyết những khiếu nại của công dân đối với các cơ quan thuộc chính phủ, cũng như chính quyền địa phương các cấp; đồng thời thay mặt người đứng đầu nhà nước giám sát việc thực thi các điều khoản thuộc Đạo luật Tự do thông tin do EU ban hành.

Kể từ đầu năm 2007, E. O'Reilly còn kiêm nhiệm chức danh Ủy viên Nhà nước về môi trường, tiếp nhận thông tin việc thực hiện các quy định nghiêm ngặt về môi trường trên toàn quốc, cũng như giám sát sự minh bạch và trách nhiệm giải trình của các cơ sở liên quan. Ngoài tiếng Ireland mẹ đẻ ra, Thanh tra cao cấp E. O'Reilly còn sử dụng thông thạo 2 ngoại ngữ khác là tiếng Pháp và tiếng Tây Ban Nha.

Nữ ký giả E. O'Reilly cùng các đồng nghiệp trong lễ trao Giải Báo chí quốc gia Ireland - 1999.

Trung bình hàng năm, O’Reilly nhận được khoảng 2.500 khiếu nại của các tổ chức và công dân khác nhau ở EU. Những lá đơn khiếu nại gửi tới Văn phòng Thanh tra EU ở thành phố Strasbourg (Pháp), được xếp theo số lượng lần lượt là từ các quốc gia như Tây Ban Nha, Đức, Luxembourg, Cộng hòa Síp, Anh...

Nội dung những khiếu nại này chủ yếu xoay quanh sự thiếu minh bạch của các tổ chức thuộc EU, cũng như việc từ chối, hoặc chậm trễ cung cấp tài liệu liên quan theo đạo luật về quyền tự do tiếp cận thông tin. Ngoài ra là tệ quan liêu hành chính, phân biệt đối xử khiến xung đột lợi ích giữa người dân với các cấp chính quyền gia tăng. Thông thường Thanh tra cao cấp EU tiến hành điều tra độc lập và xử lý thành công khoảng 1/5 tổng số các đơn từ nhận được