Taliban sẽ ra sao nếu không có Mullah Omar?

Trong một cuốn băng video mới nhất được đưa ra cách đây vài tuần có một người đàn ông được cho là Mullah Omar đang bắn súng Kalashnikov từ khoảng cách khá xa. Thông tin này đã làm nhiều tay súng Taliban tỏ ra mừng rỡ vì nhiều người trong số họ đã lâu lắm rồi không nghe thấy tin tức gì về thủ lĩnh của họ kể từ lần cuối cùng vào cuối năm 2001 y ngồi sau chiếc xe gắn máy của người em vợ chạy vào vùng núi tránh các cuộc không kích của Mỹ.

Tuy vậy, sự háo hức của quân Taliban cũng nhanh chóng tan biến vì không ai nhớ nổi đã bao nhiêu lần Omar xuất hiện trên băng video trong 9 năm qua và lúc nào cũng kết thúc theo một kiểu giống nhau: một thông điệp ngắn hoặc một cuộc đàm thoại có nội dung nói về những mục tiêu mới của Taliban. Sau đó, lại xuất hiện các câu hỏi Mullar Omar ở đâu? Ông ta còn sống hay đã chết? Ông ta còn giữ chức vụ gì?

Trả lời rõ ràng những câu hỏi này sẽ quyết định sự tồn tại của Taliban. Nhiều chuyên gia nhận định rằng sự trung thành với thủ lĩnh Omar là yếu tố đoàn kết của Taliban. Các tay súng và thủ lĩnh của Taliban đều cho rằng họ chiến đấu vì trung thành với Omar và vì tư tưởng một nhà nước Tiểu vương quốc Hồi giáo Afghanistan của ông ta.

Một nhân viên tình báo cấp cao của Taliban nói: "Mỗi thành viên Taliban đều nhận thức rằng đạo đức và sự đoàn kết của Taliban đều phụ thuộc vào Omar. Tất cả chúng tôi chiến đấu vì ông ấy". Nếu không có Omar, Taliban sẽ sụp đổ và rơi vào tình trạng cát cứ.

Những dấu hiệu chia rẽ của Taliban bắt đầu xuất hiện khi nhiều tư lệnh Taliban đang ngày càng bức xúc với sự im lặng của Omar mặc dù họ vẫn đang tin rằng Omar còn sống, còn lãnh đạo họ. Ở một mức độ nào đó, các tư lệnh Taliban muốn duy trì đoàn kết trong Taliban nên họ không muốn nói về cái chết nếu có của Omar hoặc giả là ông ta không còn khả năng lãnh đạo.

Chính vì thế, theo nhiều sĩ quan tình báo của Taliban cho rằng nếu hỏi về nơi ở của Omar sẽ "gây nên sự tò mò và đó là điều cấm kị". Nhưng trong giới lãnh đạo Taliban chính họ cũng có nhu cầu cần biết Omar đang ở đâu.

Những người từng tiếp xúc với Omar cho rằng ông không có sức thu hút mãnh liệt và cũng không phải là nhà hùng biện. Ngay cả khi Taliban còn cầm quyền, ông ít khi xuất hiện trước công chúng. Tuy nhiên, những người tôn sùng ông ta có lý khi cho rằng ngay cả với Thánh Allah họ tin tưởng tuyệt đối nhưng cũng không bao giờ nghĩ ngợi ông ta như thế nào, ông ta ở đâu.

Một tay súng Taliban tại tỉnh Paktia nói: "Tương tự như vậy, chúng tôi tin vào Omar mà chưa từng gặp hay nghe ông ấy nói". Nhiều tay súng khác còn cho là sự vắng mặt của Omar là một điều tốt vì nếu họ không biết nơi ở của ông thì kẻ thù cũng không thể biết.

Nhưng quả thật, sự vắng mặt của Omar cũng đang gây nhiều khó khăn cho Taliban. Các cựu cố vấn của Omar hiện đang đại diện cho chính họ với khả năng một ngày nào đó sẽ thay thế Omar và dường như không ai có thể ngăn họ.

Thư ký của Omar, ông Gul Agha xác nhận đã có quyết định của Omar công nhận ông là phó thứ nhất của Omar sau khi thủ lĩnh thứ hai của Taliban là Mullah Abdul Ghani Baradar bị bắt từ đầu năm 2010. Nhưng nhiều tư lệnh tỏ vẻ hoài nghi về tính xác thực của "thư bổ nhiệm" cũng như năng lực của Agha.

Một cựu trợ lý khác của Omar, ông Agha Jan Mutassim, nguyên là Bộ trưởng Tài chính chính phủ Taliban trước đây đang quyết tâm gầy dựng lực lượng riêng cho mình. Ông ta có đủ tiền để làm điều đó vì có nguồn tin cho rằng sau khi Taliban sụp đổ (năm 2001 sau khi Mỹ tấn công), Mutassim đã "ẵm" 20 triệu USD ngân quỹ chạy trốn. Mutassim đã bác bỏ cáo buộc này.

Chính các tư lệnh của Taliban cho rằng, sự vắng mặt của Omar cũng đã làm giảm đi tính kỷ luật trong hàng ngũ Taliban, nhất là đối với những tay súng trẻ. Trong nhiều "thông điệp" được cho là của Omar đã ra lệnh các tay súng tránh thương vong cho thường dân ngay cả khi tấn công vào các mục tiêu quan trọng. Nhưng điều này đã bị làm ngơ trong các vụ tấn công gần đây của Taliban.

Hơn 1.000 thường dân thiệt mạng trong các vụ tấn công từ đầu năm tới nay, trong đó 60% là do Taliban gây ra. Phó tư lệnh Taliban khu vực miền Trung Afghanistan, ông Gul Ahmad nói: "Không phải ai cũng tin rằng các cuộc tấn công đẫm máu đều xuất phát từ lệnh của Omar. Đó là lý do vì sao chúng tôi không thể ngăn chặn". Do đó, hiện tại, mỗi lời hiệu triệu đứng tên Omar được đưa ra sẽ khiến các tư lệnh Taliban thận trọng hơn.

Cách đây 18 tháng, một bức thư mang mệnh lệnh do Omar ký đã thúc giục quân Taliban tại Pakistan chấm dứt tấn công vào các mục tiêu quân sự Pakistan mà tập trung vào lực lượng của Mỹ ở Afghanistan. Nhiều tay súng Taliban không nghĩ rằng bức thư không phải do Omar viết mà do tình báo Pakistan (ISI) giả. Nhiều tư lệnh của Taliban nghi ngờ rằng có thể ISI đang giam giữ Omar và buộc ông ta đưa ra các chỉ thị.

Tư lệnh Taliban tại tỉnh Paktia nói: "Đôi lúc tôi nghi ngờ một lực lượng vô hình nào đó điều khiển Mullar Omar". Nhiều thành viên Taliban nghi ngờ Mỹ cũng có thể giả mạo các thư lệnh của Omar.

Hồi tháng 6 vừa qua, các quan chức NATO tại Kabul công bố rằng lực lượng liên quân đã chặn được một tin nhắn từ Omar kêu gọi Taliban "bắt và giết thường dân Afghanistan, kể cả phụ nữ và lực lượng làm việc cho nước ngoài".

Tướng Josef Blotz của NATO nói rằng ông "chắc chắn 100%" bức thư này xuất phát từ Mullah Omar. Tuy nhiên, Taliban và nhiều nhà phân tích độc lập tin rằng đây là một phần trong chiến dịch "tâm lý chiến" nhằm hạ uy tín của Taliban trong mắt người dân Afghanistan. Có lẽ Mullah Omar sẽ sớm xuất hiện nếu ông thật sự muốn củng cố quyền lực và tăng tính đoàn kết của Taliban, các tư lệnh Taliban đều nghĩ như vậy