Nghi án nhận hối lộ hơn 16 tỉ đồng có liên quan đến quan chức ngành đường sắt:

Vì sao trước khi báo chí Nhật phát hiện, tất cả đều xuôi chèo mát mái?

Thứ Hai, 14/04/2014, 18:25

Tính đến thời điểm này, đã có ít nhất 2 dự án của ngành giao thông liên quan đến nguồn vốn ODA Nhật Bản bị lình xình vì liên quan đến việc nhận hối lộ của quan chức Việt Nam. Vụ việc ông Huỳnh Ngọc Sĩ nguyên Phó giám đốc Sở Giao thông Vận tải (GTVT) TP HCM, nguyên Trưởng ban Quản lý dự án Đại lộ Đông - Tây nhận hối lộ 262.000 USD từ quan chức Nhật Bản để Công ty Tư vấn quốc tế Thái Bình Dương (Pacific Consultants International - PCI, trụ sở chính tại Nhật) thắng thầu dự án xây dựng tại Đại lộ Võ Văn Kiệt, TP HCM năm 2008 thì không còn là nghi án. Ông Sĩ đã bị tuyên án 20 năm tù giam.

Còn vụ việc này, vụ việc đang là tâm điểm của dư luận có liên quan đến khoản hối lộ 16 tỉ đồng của Công ty Tư vấn giao thông Nhật Bản (JTC) với Dự án xây dựng đường sắt nội đô Hà Nội (tuyến số 1), thì mới chỉ là nghi án. Trong những động thái tích cực nhất, ngành GTVT cũng như các cơ quan pháp luật của Việt Nam đang nỗ lực điều tra để sớm công khai kết quả.

Nhưng, có một câu hỏi đặt ra là tại sao những lình xình này chỉ được phát hiện bởi báo chí Nhật Bản? Tại sao, trước khi báo chí Nhật Bản tung ra những thông tin gây sốc này thì tất cả mọi việc vẫn xuôi chèo mát mái?

"Thời điểm Tổng Công ty Đường sắt Việt Nam trình báo cáo chọn nhà thầu tư vấn lên Bộ GTVT phê duyệt, mọi việc vẫn diễn ra bình thường, bây giờ thì phát sinh vấn đề", đó là trả lời của nguyên Bộ trưởng Bộ GTVT Hồ Nghĩa Dũng, vị Bộ trưởng tại vị ở thời điểm xảy ra nghi án nhận hối lộ 16 tỉ đồng, được báo chí đăng tải.

Giống như vị cựu Bộ trưởng của mình, Thanh tra Bộ GTVT cũng xác nhận Dự án xây dựng đường sắt nội đô Hà Nội (tuyến số 1) được bắt đầu từ năm 2009 và cho đến thời điểm trước tháng 3/2014, phía Việt Nam mà trước tiên là thanh tra Bộ GTVT chưa hề có bất kỳ thông tin nào về khoản hối lộ 16 tỉ đồng được cho là có liên quan đến quan chức ngành đường sắt Việt Nam.

Chỉ đến cuối tháng 3 vừa qua, trong hai số báo liên tiếp ra ngày 20 và 21, Yomur Shimbun, tờ báo được cho là truyền thống và uy tín hàng đầu Nhật Bản, với lượng phát hành lúc đỉnh cao lên tới 14 triệu bản mỗi ngày, thông tin về thừa nhận của ông Tamio Kakinuma, 65 tuổi, Chủ tịch JTC, việc đã đưa hối lộ quan chức ở Việt Nam, Indonesia và Uzbekistan 130 triệu yên Nhật để giành được các hợp đồng tư vấn xây dựng đường sắt sử dụng vốn ODA Nhật Bản. Việc đưa hối lộ diễn ra khoảng 40 lần, mỗi khoản chi được quyết định tùy theo giá trị hợp đồng nhận được.

Cụ thể, JTC đã "lại quả" 80 triệu yên (khoảng 16,6 tỉ đồng) cho một dự án ODA trị giá 4,2 tỉ yên (khoảng 862,8 tỉ đồng) ở Việt Nam; 30 triệu yên cho 3 dự án 2,9 tỉ yên ở Indonesia, và 20 triệu yên cho một dự án khoảng 700 triệu yên ở Uzbekistan.

Chỉ một ngày sau khi những thông tin gây sốc nói trên được đăng tải trên tờ Yomur Shimbun, Thứ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Ngọc Đông khẳng định với báo chí trong nước, rằng, dù "Bộ GTVT chưa nhận được thông tin hay yêu cầu điều tra từ phía Nhật Bản. Tuy nhiên, Bộ đã liên tục chỉ đạo Tổng Công ty Đường sắt Việt Nam cần khẩn trương rà soát lại và có báo cáo". Và, ngày 23/3, mặc dù là ngày nghỉ nhưng Bộ trưởng Bộ GTVT Đinh La Thăng đã triệu tập gấp một cuộc họp khẩn cấp và một số quan chức được coi là có liên quan đến dự án đã phải tạm đình chỉ công tác để giải trình.

Ngày 25/3, tức là chỉ 3 ngày sau khi báo Yomur Shimbun thông tin về nghi án nhận hối lộ 16 tỉ đồng, Thứ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Ngọc Đông đã bay sang Nhật để thực hiện kỳ vọng của Bộ trưởng Đinh La Thăng rằng, sau chuyến đi này sẽ có được danh sách các cán bộ đã nhận tiền của nhà thầu Nhật Bản chứ không chỉ thụ động chờ đợi giải trình và rà soát trong nước thì còn lâu mới có kết quả.

Những động thái tích cực của Bộ GTVT khiến dư luận nhớ về vụ nhận hối lộ ở Đại lộ Đông - Tây 6 năm về trước. Ban đầu, vụ Đại lộ Đông - Tây cũng chỉ là nghi án và cũng giống như nghi án 16 tỉ này, nó được phanh phui bởi báo chí Nhật chứ không phải các cơ quan chức năng Việt Nam.

Ngày 12/11/2008 cũng chính báo Yomur Shimbun đưa tin về phiên tòa xét xử tại Tòa án quận ở Tokyo. 4 bị cáo là cựu lãnh đạo Công ty Tư vấn quốc tế Thái Bình Dương Nhật Bản (PCI) gồm cựu Chủ tịch Masayoshi Taga, cựu Giám đốc điều hành Kunio Takasu, cựu Tổng Giám đốc Haruo Sakashita và ông Tsuneo Sakano, từng là Trưởng văn phòng đại diện PCI tại Hà Nội thừa nhận trước tòa án là đã lót tay một khoản tiền không nhỏ trị giá 2,6 triệu USD cho một quan chức có liên quan đến dự án tại Việt Nam.

Một tuần sau đó, ngày 19/11/2008 Phó giám đốc Sở GTVT TP HCM kiêm Giám đốc Ban Quản lý dự án Đại lộ Đông - Tây và môi trường nước TP HCM Huỳnh Ngọc Sĩ đã bị đình chỉ công tác để phục vụ điều tra vụ hối lộ nói trên. Ba tháng sau, Cục CSĐT tội phạm về tham nhũng Bộ Công an đã bắt tạm giam ông này và những sai phạm tại Dự án Đại lộ Đông - Tây dần bị phanh phui.

Ông Huỳnh Ngọc Sĩ, sau đó đã bị Toà kết án 20 năm tù giam về các tội "Nhận hối lộ" và "Lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ".

Vụ án hối lộ ở Đại lộ Đông - Tây và nghi án ở Dự án đường sắt nội đô Hà Nội khiến dư luận có quyền đặt câu hỏi, nếu như báo chí Nhật không đăng tải thì vụ hối lộ ở Dự án Đại lộ Đông - Tây có lẽ sẽ mãi mãi nằm trong bóng tối. Ông Huỳnh Ngọc Sĩ cũng sẽ không phải ra tòa và sẽ hạ cánh an toàn.

Và, cũng nếu không có sự phản ánh của báo chí Nhật thì cũng sẽ không có nghi án 16 tỉ đồng đang gây xôn xao dư luận. Tại sao trong tất cả các cuộc thanh, kiểm tra thường kỳ, không có bất kỳ một dấu hiệu sai phạm nào bị phát hiện?

Ông Huỳnh Ngọc Sỹ, người bị báo YOMIURI SHIMBUN phanh phui việc nhận hối lộ.

Theo báo chí Nhật thì JTC là công ty tư vấn thiết kế chuyên ngành về khảo sát, thiết kế đường sắt. Bắt đầu từ những năm 90 thế kỷ trước, JTC vươn ra thị trường nước ngoài. Theo công bố của công ty thì tính từ năm 1993, JTC đã tham gia 14 dự án tại Việt Nam, trong đó có 5 dự án liên quan đến đường sắt Việt Nam, gồm: Dự án phục hồi cầu đường sắt Hà Nội - TP HCM (năm 2000); Phục hồi cầu đường sắt Hà Nội - TP HCM (giai đoạn 2) (năm 1999-2009); Nâng cao an toàn đường sắt tuyến Hà Nội - TP HCM (2005-2011); Nghiên cứu tiền khả thi việc xây dựng tuyến đường sắt cao tốc Hà Nội - TP HCM (2008-2009) và Dự án xây dựng tuyến đường sắt nội đô Hà Nội (tuyến số 1) (2009-2015).

Dư luận cũng có quyền đặt câu hỏi, trong ngần ấy dự án mà JTC đã tham gia ở Việt Nam suốt từ năm 1993 đến nay, liệu còn có nghi án nào như ở Dự án đường sắt nội đô Hà Nội hay không?

Theo Trung tướng Triệu Văn Đạt, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Cảnh sát phòng, chống tội phạm, Phó Thủ trưởng Thường trực Cơ quan CSĐT Bộ Công an, Cơ quan CSĐT Bộ Công an Việt Nam đã chủ động giao cho các đơn vị chức năng thuộc Cơ quan CSĐT phối hợp với Cơ quan Thanh tra của Bộ GTVT tiến hành xem xét lại toàn bộ các dự án xây dựng đường sắt đô thị Hà Nội, nhất là các dự án mà Công ty Tư vấn JTC Nhật Bản đã trúng thầu để xác định trong quá trình thực hiện dự án có những sai sót, vi phạm gì không?

Mặt khác, căn cứ vào kết quả giải quyết sự việc của các cơ quan Tư pháp Nhật Bản, trên cơ sở đó Cơ quan CSĐT Bộ Công an sẽ thực hiện việc xác minh tin báo, tố giác về tội phạm cũng như thực hiện các yêu cầu tương trợ tư pháp theo quy định của pháp luật. Khi có đủ căn cứ pháp lý, Cơ quan CSĐT Bộ Công an sẽ quyết định xử lý vụ việc trên theo đúng quy định của pháp luật Việt Nam và thông lệ quốc tế.

Ông Lê Văn Doãn - Phó Chánh Thanh tra Bộ GTVT: "Việc chuyển tiền hối lộ (nếu có) sẽ không có bất kỳ mối liên quan nào đến Dự án thế nên phía Việt Nam không phát hiện ra"

PV: Vụ hối lộ được cơ quan thuế phía Nhật Bản phát hiện từ việc kiểm tra và nhận thấy có sự thu chi bất thường của Công ty Japan Transportation Consultants (JTC), trong khi đó, dự án tiến hành tại Việt Nam, nhân sự, vật tư… đều tại chỗ, nhưng ta lại không phát hiện ra. Vì sao vậy, thưa ông?

- Như các đồng chí đã biết, hối lộ, tham nhũng bao giờ cũng rất tinh vi. Hơn nữa theo thông tin ban đầu thì vụ việc này do lãnh đạo của Công ty JTC của Nhật Bản đưa trực tiếp cho một số quan chức trong ngành Đường sắt Việt Nam, nó không thể hiện qua sổ sách chứng từ kế toán của ngành Đường sắt cũng như của Ban Quản lý Dự án Đường sắt, việc chuyển tiền (nếu có) sẽ không có bất kỳ mối liên quan nào đến dự án. Thế nên phía Việt Nam không phát hiện ra.

Thậm chí, ngay cả quá trình thanh tra, giám sát về dự án sau này cũng rất khó phát hiện ra nếu như không có biểu hiện gì vi phạm về tiến độ, chất lượng, khối lượng của dự án hoặc những chi phí phát sinh bất thường. Đối với trường hợp này chúng ta chỉ phát hiện ra trong quá trình kiểm tra việc kê khai tài sản thu nhập ở cơ quan hoặc thấy có dấu hiệu về chi tiêu, tăng tài sản bất thường…

PV: Dư luận đang nóng lên về nghi án đưa và nhận hối lộ tại Ban Quản lý Dự án Đường sắt. Bộ trưởng Bộ GTVT đã có những phản ứng gần như tức thời, Phó thủ tướng Chính phủ cũng đã có những động thái kiên quyết. Còn Thanh tra Bộ GTVT thì sao, thưa ông?

- Thực hiện chỉ đạo của Bộ trưởng Bộ GTVT, Thanh tra Bộ GTVT đã ban hành quyết định thanh tra các dự án mà Công ty JTC và một số dự án khác của ngành Đường sắt. Nhiệm vụ của chúng tôi là kiểm tra lại toàn bộ quá trình hoạt động của JTC từ khi vào hoạt động tại Việt Nam. Còn tại dự án này, chúng tôi sẽ xem lại toàn bộ quá trình: lập hồ sơ mời thầu, xét thầu, chấm thầu để có thể xem có hay không những ưu ái của Ban Quản lý Dự án đường sắt đối với nhà thầu JTC, nếu tìm ra được bằng chứng thì đó là chứng cứ rõ nhất và logic nhất về việc đưa và nhận hối như các báo đã nêu.

Bên cạnh đó, Thanh tra Bộ GTVT có đề xuất thành lập tổ xác minh đặc biệt, do đồng chí Nguyễn Văn Huyện, Chánh thanh tra Bộ làm tổ trưởng, thành viên của tổ, trong đó có một số đồng chí lãnh đạo của các cơ quan tham mưu của Bộ do Bộ Công an biệt phái sang công tác tại Bộ GTVT. Tổ có nhiệm vụ phối hợp với các cơ quan của Việt Nam cũng như của Nhật Bản nhằm để xác minh và thu thập chứng cứ liên quan đến việc đưa và nhận hối lộ 80 triệu yên như các báo đã nêu. Sau đó sẽ đề xuất các biện pháp xử lý tiếp theo.

PV: 10 cán bộ ngành giao thông phải giải trình trong đó có cả những người đã về hưu xung quanh nghi án 16 tỉ hối lộ, tuy nhiên thông tin thì hiện mới chỉ có từ phía Nhật Bản. Vội vàng thế, có vẻ khó mà có những giải trình có chất lượng…

- Theo tôi việc này không phải là vội vàng, mà là rất kịp thời; cũng như sự chỉ đạo quyết liệt của Phó thủ tướng. Theo tôi cũng là rất kịp thời, thể hiện sự quyết tâm chính trị của Đảng, Chính phủ cũng như của Bộ trưởng Bộ GTVT trong công cuộc đấu tranh phòng, chống tham nhũng, nhất là trong lĩnh vực đầu tư xây dựng cơ bản, một trong lĩnh vực tiêu nhiều tiền của ngân sách nhà nước nhất. Như các đồng chí đã biết, Bộ GTVT đã cử Thứ trưởng Nguyễn Ngọc Đông sang Nhật Bản để xác nhận những thông tin ban đầu và phối hợp để giải quyết sự vụ.

Việc Bộ GTVT đưa ra những quyết định đình chỉ công tác của một số nhân sự tại Tổng công ty Đường sắt Việt Nam và Ban Quản lý Dự án Đường sắt là để tạo điều kiện thuận lợi phục vụ cho công tác điều tra. Đây là những bước đi đúng với trình tự pháp luật. Tôi cho rằng, các cơ quan của Bộ GTVT đã có những phản ứng rất kịp thời đối với diễn biến của sự việc.

PV: Nếu vụ hối lộ 16 tỉ không phải là nghi án mà là vụ án thì ngoài trách nhiệm của chủ đầu tư, trách nhiệm của tư vấn giám sát, cơ quan quản lý nhà nước như thế nào, thưa ông?

- Cho đến lúc này chưa thể đưa ra bất kỳ nhận định gì, bởi quá trình điều tra mới bắt đầu. Tuy nhiên, chúng tôi sẽ thực hiện đúng chỉ đạo của Bộ trưởng Bộ GTVT là bất kỳ ai, đối tượng nào có lỗi đều phải chịu trách nhiệm về hành vi của mình trước pháp luật.

PV: Xin cảm ơn ông.

Ngọc Doanh (thực hiện)

Đ.H.