Vì sao ứng cử viên Tổng thống Mexico Luis Donaldo Colosio bị giết hại?

Colosio lập tức được đưa ngay đến bệnh viện để cấp cứu và dự định được chuyển bằng máy bay đến thành phố San Diego của Mỹ để cứu chữa nhưng không biết vì lý do gì phía Mỹ đã không cho phép đưa Colosio vào lãnh thổ Mỹ để chữa trị. Do bệnh viện thành phố Tijuna thiếu phương tiện cứu chữa nên đến 16h30 Colosio đã qua đời.

Bị bắt giữ ngay tại hiện trường, thủ phạm khai tên là Mario Aburto, 31 tuổi, liền được cảnh sát dẫn giải đi ngay. Thế nhưng, dư luận bắt đầu nghi vấn về động cơ vụ giết hại Colosio khi đến ngày 26/3/1994, cảnh sát tổ chức một cuộc họp báo để trình diện thủ phạm nhưng đó không phải là Aburto mà là một kẻ khác.

Hắn ta cũng khai tên Aburto và thú nhận đã bắn chết Colosio vì tư thù cá nhân. Có điều là giám định pháp y và khai báo của các nhân chứng có mặt tại hiện trường khi vụ giết người xảy ra lại mâu thuẫn với thú nhận của Aburto.

Giám định pháp y xác định Colosio đã bị bắn chết bởi 3 viên đạn bắn ra từ ít nhất 2 khẩu súng ngắn. Các nhân chứng cũng khai báo là đã có đến hai người nhắm bắn vào đầu của Colosio. Sau khi ra tay, một trong hai thủ phạm đã bị bắt giữ, còn tên kia trốn thoát. Nhưng kẻ bị bắt giữ tại hiện trường lại không phải là kẻ được cảnh sát đưa trình diện trước báo chí vào ngày 26/3/1994.

Từ đó bùng nổ làn sóng phản ứng của dân chúng Mexico, của đảng Thể chế Cách mạng (PRI), của nhiều đại biểu Quốc hội, yêu cầu chính phủ của Tổng thống Carlos Salinas phải điều tra làm sáng tỏ vụ giết hại ứng cử viên Colosio.

Luis Donaldo Colosio Murrieta sinh ngày 10/2/1950 trong một gia đình có truyền thống hoạt động chính trị tại thành phố Magdalena de Kino, bang Sonora của Mexico. Năm 1972, trong thời gian theo học tại Học viện Kỹ thuật quốc gia Monterrey, Colosio gia nhập PRI.

Sau khi tốt nghiệp, Colosio theo học tiếp cao học tại Đại học Pennsylvania ở Mỹ và Học viện Quan hệ quốc tế Vienne ở Áo. Năm 1979, Colosio quay về lại Mexico làm việc tại Bộ Kế hoạch và Ngân sách. Là con cái gia đình chính trị nòi nên Colosio thăng tiến rất nhanh trên chính trường.

Năm 1985, Colosio được bầu làm đại biểu Quốc hội và chỉ hai năm sau trở thành thành viên ban lãnh đạo toàn quốc của PRI. Năm 1988, Colosio được chỉ định làm người phụ trách chiến dịch tranh cử tổng thống của ứng cử viên PRI Carlos Salinas.

Và khi Salinas được bầu làm tổng thống vào tháng 7/1988, Colosio trở thành chủ tịch PRI. Tài năng của Colosio đã khiến PRI chỉ định ông làm ứng viên tranh cử chức vụ tổng thống Mexico vào tháng 7/1994.

Là một người nguyên tắc, cấp tiến và chính trực nên Colosio được các phương tiện thông tin đại chúng đặt cho biệt danh “Ông Sạch”. Đây chính là lý do khiến Colosio trở thành đối tượng bị chỉ trích, bôi nhọ và hăm dọa thanh toán bởi nhiều thế lực ngầm.

Tuy là đồng minh với Tổng thống Salinas nhưng Colosio lại là người phản đối quyết liệt dự định tu chỉnh lại Hiến pháp của Tổng thống Salinas để ông này được ra tranh cử chức vụ tổng thống thêm một nhiệm kỳ nữa (quy định của Hiến pháp Mexico chỉ cho phép một người làm tổng thống một nhiệm kỳ).

Đây chính là lý do khiến quan hệ giữa Tổng thống Salinas và Colosio ngày càng xấu đi. Colosio còn là người mạnh miệng tố cáo nạn tham nhũng, hối lộ, bè phái tồn tại từ lâu trong bộ máy chính quyền ở Mexico, là điều kiện để các tổ chức tội phạm lộng hành.

Một trong những khẩu hiệu vận động tranh cử của Colosio là trấn áp tội phạm có tổ chức, nhất là các tập đoàn ma túy lớn. Ngoài ra, Colosio còn chủ trương không thương thuyết với các tổ chức du kích như ELLN và Zapatista. Đây chính là lý do ông luôn bất đồng quan điểm với Bộ trưởng Ngoại giao Manuel Camacho, người chủ trương hòa giải với ELLN và Zapatista.

Không khoan nhượng với cái xấu, vào tháng 2/1994, chỉ 5 tháng trước khi diễn ra bầu cử tổng thống tại Mexico, Colosio quyết định loại bỏ Ernesto Zedillo (người sau này trở thành Tổng thống Mexico nhiệm kỳ 1994-2000) khỏi chức vụ trưởng ban vận động tranh cử của mình khi phát hiện ông này có hành vi lạm quyền và biển thủ công quỹ.

Tuy vậy, nhưng Colosio lại rất được lòng người dân Mexico khi cho rằng ông chính là người có thể mang lại sự đổi mới, an ninh và ấm no cho đất nước nếu trở thành tổng thống. Vậy mà chỉ còn cách ba tháng là đến kỳ bầu cử tổng thống mà Colosio chắc chắn sẽ giành được thắng lợi thì ông bất ngờ bị giết hại.

Mario Aburto, thủ phạm giết hại Colosio.

Trước áp lực của dư luận, Tổng thống sắp mãn nhiệm Salinas buộc phải ra lệnh mở một cuộc điều tra đặc biệt về vụ giết hại Colosio. Tuy nhiên kết luận điều tra lại đổ hết mọi tội trạng lên đầu thủ phạm Mario Aburto, mà dư luận nghi vấn đó không phải là hung thủ thực sự.

Bất bình với kết luận điều tra, nhiều phương tiện thông tin, nhiều tổ chức phi chính phủ đã tổ chức điều tra vụ giết hại Colosio theo cách riêng của mình với nhiều giả thuyết được đưa ra như sau:

- Giả thuyết thứ nhất cho rằng, nhân vật đứng đằng sau vụ giết hại Colosio không ai khác hơn là Tổng thống Salinas, người đã gặp phản ứng quyết liệt của Colosio khi có ý định tu chỉnh lại Hiến pháp để được ra tranh cử thêm một nhiệm kỳ nữa. Một lý do khác khiến Tổng thống Salinas phải loại bỏ Colosio là do ông này tuyên bố sau khi đắc cử tổng thống sẽ điều tra về các hành vi câu kết với mafia, mua bán chức quyền, tẩy tiền bẩn của Raul Salinas, em trai của Tổng thống Salinas.

- Giả thuyết thứ hai cho rằng, chính mafia mà đích danh là tập đoàn ma túy Tijuna hùng mạnh đã tổ chức giết hại Colosio do ông này tuyên bố sẽ thẳng tay dẹp bỏ các tập đoàn ma túy lớn tại Mexico, làm sáng tỏ mối quan hệ giữa các quan chức chính quyền bang Baja California với tập đoàn ma túy Tijuna.

- Giả thuyết thứ ba cho rằng chính Ernesto Zedillo, người bị Colosio loại ra khỏi chức vụ trưởng ban bầu cử về tội lạm quyền và biển thủ công quỹ. Zedillo luôn được Tổng thống Salinas hậu thuẫn cho việc ông này chứ không phải là Colosio sẽ là đại diện của PRI ra tranh cử chức vụ tổng thống Mexico vào tháng 7/1994. Zedillo sau khi tổ chức thanh toán Colosio đã được Tổng thống Salinas chỉ định làm người thay thế Colosio ra tranh cử chức vụ tổng thống. Sau khi đắc cử, Zedillo đã không truy cứu những hành vi vi phạm pháp luật của Raul Salinas, em trai của Tổng thống Salinas.

- Giả thuyết thứ tư cho rằng, chính Mỹ đã đứng đằng sau vụ giết hại Colosio do những chủ trương về chính trị, ngoại giao và dân sinh của Colosio không phù hợp với chính sách bá quyền tại khu vực Mỹ Latinh của Mỹ. Bộ trưởng Ngoại giao Mỹ Warren Christopher đã cảnh báo rằng, Colosio là một nhân vật chính trị có tư tuởng dân chủ xã hội, chủ trương tách rời ảnh hưởng chính trị của Mỹ, và điều này sẽ không có lợi với đất nước Mexico vốn được Mỹ xem như là đồng minh quan trọng. Đây chính là lý do khiến Mỹ đã bác bỏ đề nghị được chuyển ngay Colosio đến bệnh viện thành phố San Diego của Mỹ để cứu chữa khi ông này còn trong tình trạng hôn mê sau khi bị bắn. Nhiều chuyên gia y tế cho rằng, nếu được cứu chữa kịp thời tại bệnh viện San Diego, Colosio có đến 70% cơ may sống sót