Ngôi sao điện ảnh Đức là điệp viên của tình báo Xôviết

Thứ Bảy, 18/05/2019, 11:40
Tháng 2-2017, tờ Bild của Đức đã cho công bố một loạt tài liệu mới được giải mật từ kho lưu trữ của Cơ quan tình báo liên bang Đức (BND), chủ yếu nói về hoạt động của tình báo Xôviết trong những năm Đại chiến thế giới thứ hai.

Trong đó đáng chú ý nhất là những tiết lộ về việc ngôi sao điện ảnh hàng đầu thế giới Marika Rokk và chồng của bà từng hoạt động cho Cơ quan tình báo quân đội Liên Xô.

Trên thực tế từ trước đó, tại nước Đức sau chiến tranh cũng như châu Âu đã bắt đầu xuất hiện nhiều tin đồn về khả năng Rokk đã từng cộng tác với cơ quan mật vụ Xôviết.

Dựa theo những công bố mới nhất của Bild và phỏng vấn một số nhân chứng, các nhà nghiên cứu đã phần nào tái hiện lại một số giai đoạn quan trọng trong cuộc đời của ngôi sao điện ảnh này, giúp hé lộ nhiều chiến công trong khai thác thông tin của tình báo Liên Xô trong cuộc chiến chống lại phe phát xít…

Marika Rokk và một cảnh của Rokk trong bộ phim âm nhạc “Hello Janine!”.

Tại sảnh đón khách của Văn phòng đế chế Đức Quốc xã, ngôi sao điện ảnh Marika Rokk xuất hiện theo lời mời của đích thân quốc trưởng Hitler, người rất yêu thích bộ phim âm nhạc “Hello Janine!” mà Rokk tham gia thủ vai chính. Bản thân Hitler và Goebbels (bộ trưởng tuyên truyền của Đức phát xít) đứng ngay ở cửa bắt tay từng vị khách.

“Cô gái Hungary bé nhỏ của chúng ta đây rồi! – Hitler nói ngay khi bắt gặp Rokk – Tôi rất khâm phục tài nghệ của cô”. Quốc trưởng còn giữ Rokk lại trò chuyện riêng một lúc, trước khi mời cô bước vào đại sảnh. Hitler lúc đó không thể ngờ rằng, ông ta có cuộc nói chuyện trực tiếp không chỉ với một nữ diễn viên xinh đẹp và tài năng vào thời kỳ đó, mà còn với một điệp viên trong mạng lưới tình báo Krona của Liên Xô.

Yan Chernyak – “Người không bóng”

Cái tên Yan Chernyak vì những lý do bảo mật thông tin nên từ trước đến giờ không được nhắc đến nhiều. Tuy nhiên vào những năm 1930, ông là một điệp viên kiệt xuất được chính Stalin đánh giá rất cao, được phương Tây mệnh danh là “Người không bóng”. Từ một đứa trẻ mồ côi từ nhỏ sinh ra tại Ukraina, Chernyak đã trở thành một điệp viên huyền thoại trong lịch sử tình báo Xôviết.

Cũng vì hoàn cảnh khó khăn, ông đã lưu lạc khắp nơi từ Rumania, Tiệp Khắc và cuối cùng là tới Đức. Khi còn là sinh viên Trường đại học bách khoa tại Berlin, Chernyak đã sớm giác ngộ và gia nhập Đảng cộng sản Đức.

Marika Rokk và chồng của bà là đạo diễn Georg Jacoby.

Vốn là người có quan điểm chống chủ nghĩa phát xít, Chernyak đã tham gia rất tích cực vào các hoạt động của đảng. Ông được giới thiệu với Mathias, một điệp viên tình báo quân đội Xôviết và nhanh chóng đồng ý hợp tác vì động cơ lý tưởng chung. Chernyak quay về Rumani và gia nhập quân đội hoàng gia tại đây.

Với vị trí một thư ký trong bộ tham mưu, ông đã có cơ hội tiếp cận nhiều tài liệu mật, chuyển giao về Moscow qua một cô gái liên lạc viên. Dù sau đó, cô gái bị mật vụ Rumani phát hiện bắt giữ và tra tấn, nhưng cô đã cương quyết không tiết lộ Chernyak. Hậu quả duy nhất là kênh liên lạc với cấp trên đã bị gián đoạn từ thời điểm này.

Sau khi xuất ngũ, Chernyak trở về Berlin, nơi ông đã khôi phục lại được liên lạc với tình báo quân đội.

Với mật danh là Jen, Chernyak được giao nhiệm vụ xây dựng một mạng lưới tình báo nhằm khai thác những thông tin mật về chính trị và công nghiệp quốc phòng. Kể từ thời điểm đó, Jen đã đi lại như con thoi ở khắp châu Âu, không chỉ tại Đức mà còn ở Pháp và Thụy Sĩ (tại Thụy Sĩ, ông hoạt động dưới vỏ bọc phóng viên của Hãng thông tấn TASS).

Yan Chernyak.

Chỉ sau vài năm hoạt động tuyển mộ tích cực, nhóm tình báo của Chernyak đã có tổng cộng hơn 30 thành viên, trong đó có nhiều nguồn tin có vị trí rất giá trị - chẳng hạn như thư ký của Bộ trưởng ngoại giao Pháp, nhân viên tình báo Rumani, một số sĩ quan trong Bộ tham mưu lục quân Đức, một nhà tư bản công nghiệp, ông chủ ngân hàng cỡ lớn, một nhà chiêm tinh tham gia dựng lá phiếu tử vi cho Hitler, hay con gái của chuyên gia thiết kế hàng đầu các loại xe tăng Tiger và Panther.

Theo chỉ đạo từ trung tâm, Chernyak cần phải tuyển mộ thêm những điệp viên trong lĩnh vực hoạt động nghệ thuật có cơ hội gần gũi với giới lãnh đạo của Đế chế thứ ba.

Với tinh thần đó, đến năm 1937, trong danh sách các thành viên mạng lưới của Chernyak đã xuất hiện thêm một điệp viên mang mật danh Ilona – trên thực tế chính là ngôi sao điện ảnh Marika Rokk. Cũng cần nói thêm, trong nhóm của Chernyak còn có một nghệ sĩ nổi tiếng khác là Olga Chekhova, người cũng được trùm phát xít Hitler đặc biệt yêu thích.

Chernyak cũng đóng góp đáng kể vào hoạt động chế tạo vũ khí hạt nhân của Liên Xô. Ông đã thu thập được nhiều thông tin tình báo dự án phát triển hạt nhân ở Anh. Sau đó theo lệnh của cấp trên, ông được đưa sang Canada và Mỹ.

Trong thời gian công tác ở địa bàn này, Chernyak gửi về Liên Xô hàng ngàn trang tài liệu về vũ khí hạt nhân của Mỹ, thậm chí còn gửi về vài milligram Uranium-235 được dùng để chế tạo bom nguyên tử.

Nhóm tình báo Krona

Trên thực tế, mạng lưới tình báo Krona đã không bị lộ tẩy bất cứ một điệp viên nào. Đó là lý do tất cả các tài liệu liên quan đến nhóm này hiện vẫn chưa được phía Nga cho giải mật. Cũng phải đến 49 năm sau chiến tranh, Tổng thống Boris Eltsin khi đó mới ký một sắc lệnh vào ngày 14-12-1994 phong tặng Yan Chernyak danh hiệu “Anh hùng Liên bang Nga” vì lòng dũng cảm và anh hùng khi hoàn thành những nhiệm vụ đặc biệt. 

Heinz Hoffmeister (trái) ngồi cùng xe với Rokk vào năm 1951.

Còn theo bình luận viên quân sự Viktor Litovkin của tờ Izvestia, vào ngày 9-2-1995 (tức là 10 ngày trước khi Chernyak qua đời), đích thân Tổng tham mưu trưởng quân đội Nga Mikhail Kolesnikov và chỉ huy cơ quan tình báo quân đội (GRU) – Trung tướng Fedor Ladygin – đã vào tận bệnh viện thăm và trao tặng ông huy chương “Sao vàng”.

Vì tất cả những lý do nêu trên, thông tin cũng như nhân chứng về hoạt động của Chernyak gần như không có gì. Theo các tài liệu được giải mật đăng trên báo chí Đức, người trực tiếp tuyển mộ Marika Rokk và chồng của bà là Georg Jacoby là một nhân vật trong mạng lưới Krona có tên Heinz Hoffmeister.

Những chiến công đáng chú ý nhất của nhóm Krona được biết đến chính là việc họ đã khai thác được kế hoạch về chiến dịch Barbarossa tấn công Liên Xô vào năm 1941, cũng như kế hoạch tác chiến của quân phát xít tại khu vực vòng cung Kursk vào năm 1943. Các tài liệu của ông đã góp phần giúp Liên Xô đánh bại quân Đức Quốc xã ở gần Belgorod và Kursk, cũng như phản công lật ngược tình thế ở Mặt trận phía Đông.

Chernyak với sự giúp đỡ của các điệp viên trong nhóm đã khai thác được gần như toàn bộ thông tin mật về các hệ thống radar hàng không, các mẫu xe tăng Tiger và Panther, các loại pháo, rocket, hỏa tiễn FAU-1 và FAU-2, cũng như những phát triển mới về vũ khí hóa học của phát xít Đức. Tính ra, ông đã chuyển về trung tâm khoảng 12.500 trang tài liệu kỹ thuật, 102 mẫu thiết bị liên quan đến các lĩnh vực vô tuyến định vị, công nghiệp điện tử, trang bị hàng không, tàu biển và luyện kim…

Còn riêng đối với Marika Rokk, bà thường xuyên được bộ trưởng tuyên truyền Goebbels mời tới dự tiệc tại nhà. Từ miệng tay bộ trưởng tuyên truyền được cho là lắm lời này, Rokk đã khai thác được nhiều thông tin quan trọng cho Moscow.

Cũng chính nhờ bà, Liên Xô đã biết trước về kế hoạch “Sunrise” – thực chất là âm mưu đàm phán bí mật giữa các đại diện của Mỹ và Anh với Đức về việc đầu hàng của quân đội phát xít tại miền Bắc Italy vào giai đoạn cuối của Đại chiến thế giới thứ hai.

Đoạn kết

Trong những năm chiến tranh, Marika Rokk ngoài việc hoạt động tình báo vẫn rất tích cực tham gia đóng phim. Các vai diễn của bà vẫn liên tục xuất hiện trong những bộ phim công chiếu tại Đức, ngay cả khi kết cục chiến tranh đã rõ ràng với thất bại thuộc về Hitler.

Một phần tài liệu của tình báo Đức được tờ Bild tiết lộ về việc theo dõi Marika Rokk.

Năm 1951, Rokk tuyên bố kết thúc sự nghiệp diễn viên. Báo chí Đức khi đó cho biết, bà dự định mở một cửa hàng riêng tại Dusseldorf chuyên kinh doanh hàng lông thú từ Thụy Sĩ. Còn theo thông tin của tờ Bild đăng tải vào tháng 2-2017, tình báo Đức từng đưa ra nhận định, cửa hàng trên chỉ là vỏ bọc để Rokk tiếp tục hoạt động tình báo cho Liên Xô. Cần nói thêm, mật vụ Tây Đức đã từng nghi ngờ về cuộc sống hai mặt của Rokk từ năm 1951. 

Người đứng đầu Krona là Yan Chernyak vẫn tiếp tục sống cuộc đời “Người không bóng” trong một thời gian dài. Trong những năm cuối, ông vẫn làm việc với vai trò một nhân viên phiên dịch bình thường tại TASS.

Phần lớn tên tuổi của các điệp viên trong nhóm Krona hiện vẫn chưa được giải mật. Sau chiến tranh, họ vẫn tiếp tục sống và làm việc tại Liên Xô, Đức, Mỹ, Italy và nhiều nước khác. Còn ngôi sao điện ảnh một thời Marika Rokk qua đời vào ngày 16-5-2004 ở tuổi 91 tại Baden (Áo).

Cho đến những giây phút cuối cùng, bà vẫn không hề hé răng một lời nào về vai trò điệp viên của mình trong Đại chiến thế giới thứ hai. Phải 13 năm sau khi bà qua đời, tờ The Guardian mới tung ra những thông tin đầu tiên hé lộ về hoạt động của Marika Rokk trong mạng lưới Krona.

Hồng Sơn (tổng hợp)
.
.