Sidney Gottlieb – “Phù thủy đen” của CIA

Thứ Ba, 23/10/2018, 11:33

Trong thời kỳ cao điểm của Chiến tranh Lạnh, Sidney Gottlieb là người phụ trách ban chuyên trách việc nghiên cứu và chế tạo các loại vũ khí đặc biệt giành cho điệp viên của Cục tình báo trung ương Mỹ (CIA).

Mục đích cơ bản của những vũ khí trên chủ yếu nhằm vào việc ám sát các chính trị gia nước ngoài được đánh giá là “không hợp khẩu vị” với Washington. Tuy nhiên, các chuyên gia từ CIA phần lớn đều thất bại trong các nỗ lực nghiên cứu chế tạo cũng như ứng dụng những công cụ giết người tinh vi trên cho mục đích của mình…

Sidney Gottlieb.

Tháng 9-1960, Giám đốc chi nhánh của CIA tại Congo là Larry Devlin nhận được một bức điện từ trung tâm với vỏn vẹn có vài chữ: “Hãy đón Joe từ Paris”. Chỉ đến khi tới tận sân bay, Devlin mới biết nhân vật Joe trong bức điện đích thực là ai. Từ trên máy bay một người đàn ông có dáng đi cà nhắc mà ông đã được nghe nói tới nhiều bước ra, có điều không phải là những chuyện tốt đẹp gì.

Người đặt chân tới Leopoldville khi đó (ngày nay là Kinshasa, thủ đô của Congo) chính là Sidney Gottlieb, một trong những chuyên gia hàng đầu của CIA về chất độc. Trên vai nhà hóa học này là một túi xách chứa đầy chất độc và các tác nhân gây bệnh nhiễm khuẩn nhằm chuẩn bị cho chiến dịch ám sát Patrice Lumumba, thủ tướng đầu tiên của nước Cộng hòa dân chủ Congo độc lập. Các nhân viên của Devlin trước đó đã lên kế hoạch đầu độc chính trị gia này qua đồ ăn và kem đánh răng, và Gottlieb muốn đích thân điều hành chiến dịch này.

Patrice Lumumba.

Trong suốt 9 năm trước đó tại CIA, Gottlieb đã nổi tiếng là một “nhà bác học điên rồ” trong nội bộ cơ quan mật vụ này. Ông ta đặc biệt say mê nghiên cứu các chất độc chết người cũng như thường xuyên phát minh ra những phương pháp ứng dụng chúng. Cũng chính nhà hóa học này vào năm 1953 từng lãnh đạo dự án MKULTRA nhằm nghiên cứu các công cụ có tác dụng “tẩy não”. Cũng vì những “thành tích” trên, các đồng nghiệp đã mệnh danh Gottlieb là “phù thủy đen” hay “chuyên gia về các xảo thuật bẩn”.

Một trong những nhiệm vụ đầu tiên của Gottlieb là chế tạo những viên thuốc độc để trang bị cho các điệp viên để tự sát khi bị lộ tẩy. Tuy nhiên tác dụng của chất độc lại chậm và đau đớn đến nỗi, những điệp viên khi rơi vào tay đối phương vẫn ưa thích lựa chọn giải pháp… đầu hàng.

Gottlieb sau đó đã thành công hơn khi tìm ra một chất độc giúp đảm bảo một cái chết không đau đớn chỉ sau 10 giây. Chính viên phi công Mỹ Francis Powers, người lái chiếc máy bay do thám U-2 bị bắn rơi trên bầu trời Sverdlovsk vào năm 1960, cũng đã được trang bị viên thuốc này, dù anh ta cuối cùng vẫn quyết định không dùng đến.

Ủy ban nghiên cứu tác động đến sức khỏe

Bước ngoặt trong sự nghiệp của Gottlieb được bắt đầu từ vụ tiêu diệt nhân vật chính trị gia lưu vong người Ukraine là Stepan Bandera. Vào năm 1959, điệp viên Bogdan Stashinsky của tình báo Xôviết được cử tới Munich đã dùng một thiết bị đặc biệt giấu trong tờ báo để bắn chất cực độc Kali xyanua vào người Bandera, khiến nhân vật này chẳng bao lâu chết vì cơn suy tim do chất độc này gây ra.

Thiết bị bắn chất lỏng này đã gây ấn tượng cho cơ quan mật vụ Mỹ. CIA ngay sau đó đã cho thành lập một bộ phận gọi là “Ban nghiên cứu tác động đến sức khỏe”, chuyên thiết kế các loại vũ khí dành cho điệp viên. Từ đó, Gottlieb suốt ngày chúi đầu trong các phòng thí nghiệm của ban này, nghiên cứu ra các loại thiết bị phụ trợ tương tự như những “đồ chơi” dành cho nhân vật James Bond trong loạt phim “Điệp viên 007”.

Một trong những sản phẩm thú vị nhất của ban này là khẩu súng lục có thể lẳng lặng bắn ra những chiếc kim tẩm độc từ khoảng cách tới 75m. Do có kích thước rất nhỏ - dài có 6mm và độ dày tương đương sợi tóc con người – nên những chiếc kim trên gần như không thể phát hiện, còn chất độc cũng không để lại dấu vết trong cơ thể sau đó. Phần lớn đều cho rằng, nạn nhân chết do những nguyên nhân tự nhiên. Dưới thời Tổng thống Eisenhower khi đó, việc ám sát các chính trị gia nước ngoài được coi là thù địch với Washington khá phổ biến, nên các phát minh của Gottlieb nhanh chóng được đem ra ứng dụng.

Đối tượng hàng đầu của “phù thủy đen”

Vào đầu năm 1960, hai điệp viên Mỹ tại Cuba báo cáo về việc họ đã móc nối được với một quan chức cao cấp của chính quyền tại đây. Trong các tài liệu mật, nhân vật này được đặt mật danh là AM/LASH. Ông ta cho biết muốn loại bỏ nhà lãnh đạo Cuba khi đó là Fidel Castro và đề nghị sự giúp đỡ của Mỹ.

Chủ tịch Fidel Castro – đối tượng ám sát hàng đầu của Gottlieb và CIA, bên cạnh là Marita Lorenz.

Cho tới thời điểm đó, CIA cũng đã mày mò tìm mọi cách để ám sát Chủ tịch Fidel. Gottlieb đề xuất phương án khi lãnh tụ Cuba ra nước ngoài, sẽ tìm cách bỏ chất Tali vào trong giày của ông. Dù chất này không gây nguy hiểm đến tính mạng của Chủ tịch Fidel, nhưng sẽ khiến tóc ông bị rụng hết, trong đó có cả bộ râu rất nổi tiếng là đặc trưng của ông.

Hình ảnh của Chủ tịch Fidel khi đó sẽ bị ảnh hưởng rất nhiều trong con mắt của công chúng. Còn một phương án chơi khăm nữa: đó là tẩm chất gây ảo giác LSD vào xì gà của Chủ tịch Fidel trước khi ông có một bài phát biểu quan trọng cũng nhằm mục đích hủy hoại uy tín của nhà lãnh tụ Cuba lúc bấy giờ.

Sau rất nhiều suy tính, giới lãnh đạo CIA đã đi đến quyết định không cần áp dụng những biện pháp nửa vời như vậy: tóm lại là Chủ tịch Fidel phải bị sát hại. Theo đó, những điếu xì gà ưa thích của vị tổng tư lệnh Cuba sẽ được tẩm chất cực độc gây chết người lập tức botulinum thay cho chất gây ảo giác như trong kế hoạch trước đây. Một kiều dân Cuba sẽ đảm trách mang “món quà” trên từ Mỹ sang cho Chủ tịch Fidel. Những gì diễn ra sau đó trong phi vụ trên, CIA cho tới giờ vẫn chưa biết rõ. Người phái viên tình nguyện trên đã biến mất tăm cùng với những điếu xì gà.

Liên quan tới nhân vật AM/LASH, CIA đã gửi cho ông ta một trong những sản phẩm của Gottlieb: một chiếc bút bi trong có chứa một chiếc kim độc rất nhỏ. Nhà sáng chế này còn quả quyết, nạn nhân sẽ không cảm thấy mình đã bị chích. AM/LASH đã tỏ ra hoài nghi về thiết bị này và đề nghị CIA nên nghĩ ra một công cụ nào khác hiệu quả hơn. Dù đã được CIA cung cấp thêm một số đồ chơi khác, nhưng âm mưu ám sát Chủ tịch Fidel bằng nhân vật trên cũng đã không thể diễn ra.

Trong khi Gottlieb tiếp tục đưa ra những ý tưởng mới. Ông ta đề xuất để lợi dụng sở thích bơi lội của Chủ tịch Cuba, cần tìm cách tặng một bộ đồ bơi trong có các tác nhân gây bệnh u nấm (làm hoại tử) và bệnh lao. “Món quà chết người” trên dự kiến sẽ do chuyên gia đàm phán chính trị nổi tiếng James Donovan – nhân vật từng được diễn viên Tom Hanks thủ vai trong bộ phim “Bridge of Spies” – trao cho Chủ tịch Fidel.

Donovan khi đó đang chuẩn bị tới Cuba để đàm phán về việc trao trả một số tù binh bị bắt giữ sau chiến dịch quân sự thất bại của Mỹ tại “vịnh Con Lợn”. Dù Gottlieb đã chuẩn bị đầy đủ cả, nhưng Donovan không biết vì lý do gì vẫn rời Mỹ mà không mang theo bộ đồ bơi.

CIA về sau còn cung cấp những viên thuốc chứa chất độc botulinum và tìm cách đưa nó vào phạm vi sử dụng của Marita Lorenz, một người bạn của Chủ tịch Fidel. Tất cả chứa trong một chiếc hộp crem mỹ phẩm. Những viên thuốc trên sau đó đã bị hỏng và Lorenz đã kịp vứt bỏ chúng. Hành động trên sau đó đã khiến các cơ quan đặc biệt Cuba nghi ngờ cô ta làm việc cho CIA. Nói chung, CIA không bao giờ từ bỏ hy vọng có thể loại bỏ nhà lãnh đạo Cuba. Như Fabian Escalante, người từng lãnh đạo cơ quan phản gián Cuba đã khẳng định, ông đã được biết đến tổng cộng có 634 âm mưu ám sát nhằm vào Fidel, nhưng tất cả đều thất bại.

Bậc thầy… thất bại

Những kế hoạch tinh vi của Gottlieb về cơ bản vẫn thường thất bại như vậy. Như vào năm 1961, ông ta âm mưu đầu độc thủ tướng Iraq khi đó là Abd al-Karim Qasim, người vừa ra lệnh quốc hữu hóa công ty dầu mỏ của Anh và có xu hướng thân thiện với Liên Xô. Một chiếc khăn tay đặc biệt tẩm chất độc botulinum được gửi tới Iraq, cụ thể tới cung điện của thủ tướng theo đường bưu điện. Nhưng sau đó cũng không có hồi âm gì liên quan đến chiếc khăn. Rất có thể bưu phẩm đã bị thất lạc hoặc bị lấy cắp trong quá trình vận chuyển.

Nếu như không gặp thất bại, những nỗ lực của Gottlieb hoặc bị cấp trên làm lơ, hoặc bị các đồng nghiệp cố tình không áp dụng. Ngay như chuyến đi trực tiếp tới Leopoldville với những chất độc dành cho Patrice Lumumba cũng không có gì là ngoại lệ. Larry Devlin tảng lờ mọi chỉ đạo của ông ta, đồng thời khẳng định sẽ đạt được mục đích mà không cần tới chất độc trên.

“Tôi cho rằng đây là điều không thể chấp nhận được về mặt đạo đức – Devlin khẳng định – Ngoài ra kế hoạch ám sát trên có vẻ như quá mạo hiểm”. Chỉ vài tuần sau, quân đảo chính đã giành được chính quyền, bắn chết Lumumba. Sau vụ việc này, Devlin mở két sắt lấy những ống chất độc của Gottlieb, quẳng hết xuống sông.Đến năm 1972, Gottlieb rời khỏi CIA, tới Ấn Độ làm việc một thời gian tại một bệnh viện điều trị bệnh phong. Trước đó, ông ta đã tiêu hủy phần lớn tất cả những tài liệu liên quan đến những nghiên cứu về chất độc của mình tại CIA. “Phù thủy đen” một thời của CIA qua đời vào năm 1999 ở tuổi 80 tại nhà riêng ở Washington do căn bệnh tim.

Hồng Sơn (tổng hợp)