Đình đám SR-71 Blackbird

Thứ Bảy, 14/12/2019, 20:48

Trong thời Chiến tranh Lạnh, SR-71 Blackbird có thể bay cao hơn và nhanh hơn bất kỳ máy bay nào. 55 năm sau chuyến bay đầu tiên, SR-71 Blackbird vẫn giữ vững kỷ lục bay nhanh nhất thế giới.

Chiếc SR-71 do tập đoàn Lockheed Martin của Mỹ thiết kế bí mật cuối những năm 1950. Máy bay này có thể di chuyển tới gần rìa vũ trụ và bay vượt cả tên lửa. Tới tận ngày nay, SR-71 vẫn giữ kỷ lục bay ở độ cao lớn nhất và tốc độ nhanh nhất đối với một máy bay không dùng động cơ tên lửa.

SR-71 là một phần trong dòng máy bay do thám được xây dựng để tìm hiểu lãnh thổ của kẻ địch mà không gặp rủi ro bị bắn hạ hay bị phát hiện ở thời chưa có vệ tinh và thiết bị không người lái.

Buồng lái đôi của chiếc SR-71.

Chính màu sơn đen đặc trưng để tản nhiệt khiến máy bay SR-71 có biệt danh Blackbird (Hắc điểu). Các đường nét trên thân máy bay dài khiến nó trông khác biệt hẳn so với các máy bay trước đó. Cho tới tận ngày nay, thiết kế này vẫn rất nổi bật.

Ông Peter Merlin, sử gia hàng không và tác giả cuốn "Design and Development of the Blackbird" (Thiết kế và phát triển của Hắc điểu), nhận xét: "Máy bay vẫn giống như thứ gì đó tới từ tương lai, cho dù nó được thiết kế từ những năm 1950. Nhờ kiểu dáng cong cong của thân, cánh mà máy bay trông mềm mại, tự nhiên chứ không cứng nhắc. Phần lớn máy truyền thống sản xuất thế nào thì trông như vậy, nhưng SR-71 lại là chiếc mang lại cảm giác nó được 'nuôi" lớn'".

Gián điệp của CIA

Tháng 5-1960, một máy bay U-2 của Mỹ đã bị bắn hạ trên không phận Liên Xô khi đang chụp ảnh từ trên không. Ban đầu, Chính phủ Mỹ nói rằng đó là một máy bay nghiên cứu thời tiết bay lạc, nhưng sự thật vỡ lở khi Chính phủ Liên Xô tung ảnh về viên phi công và thiết bị giám sát của chiếc U-2.

Sự cố ngay lập tức gây hậu quả ngoại giao thời Chiến tranh Lạnh và càng củng cố nhu cầu của Mỹ về một loại máy bay do thám mới có thể bay nhanh hơn, cao hơn và an toàn trước hỏa lực phòng không. Ông Merlin nói: "Cục Tình báo trung ương Mỹ (CIA) muốn có một chiếc máy bay có thể bay ở độ cao trên 90.000 foot (27.432 mét) hoặc tương đương với tốc độ cao và càng vô hình với radar càng khả thi".

Nhiệm vụ thiết kế cỗ máy tham vọng này được giao cho Clarence "Kelly" Johnson, một trong những nhà thiết kế máy bay vĩ đại nhất thế giới, và bộ phận kỹ sư bí mật của ông tại Lockheed Martin có tên Skunk Works. Ông Johnson (qua đời năm 1990 - năm mà Blackbird dừng nhiệm vụ do thám) từng nhớ lại: "Phải sáng chế mọi thứ từ đầu".

Máy bay gốc trong dòng Blackbird được gọi là A-12 và bay chuyến đầu tiên ngày 20-4-1962. Tổng cộng có 13 máy bay A-12 được sản xuất. Máy bay này là một chương trình tối mật của CIA.

Vỏ titan

Vì máy bay được thiết kế để bay nhanh hơn tốc độ 2.000 dặm/giờ (3.218 km/h), nên ma sát với không khí xung quanh sẽ làm nóng thân máy bay tới mức làm tan chảy khung máy bay thông thường. Do đó, chiếc SR-71 được làm bằng titan, một kim loại có thể chịu nhiệt độ cao mà vẫn nhẹ hơn thép.

Tuy nhiên, dùng titan lại gây ra một số vấn đề. Trước tiên, cần phải làm toàn bộ bộ công cụ mới bằng titan vì các bộ công cụ thông thường bằng thép sẽ làm vỡ titan giòn khi tiếp xúc. Thứ hai, kiếm được titan để làm máy bay không phải chuyện đơn giản. Ông Merlin nói: "Liên Xô thời đó là nhà cung cấp titan lớn nhất thế giới. Chính phủ Mỹ phải mua rất nhiều titan khi đó, có lẽ là mua dưới tên các công ty ma".

Chiếc máy bay ban đầu không được sơn chút nào, hoàn toàn có lớp vỏ bằng titan sáng như bạc. Máy bay được sơn đen lần đầu tiên năm 1964 sau khi người ta nhận ra rằng màu sơn đen hấp thụ và tản nhiệt hiệu quả, giúp giảm nhiệt độ của toàn bộ khung máy bay. Từ đó, cái tên "Blackbird" ra đời.

Các tên khác nhau

Chiếc A-12 sớm được phát triển thành một máy bay biến thể. Biến thể này được thiết kế như máy bay đánh chặn - một loại máy bay chiến đấu - hơn là máy bay do thám. Điều này có nghĩa là có thể thêm tên lửa không đối không và buồng lái thứ hai để phi hành đoàn vận hành thiết bị radar cần thiết. Máy bay mới này trông giống chiếc A-12 chỉ trừ phần mũi. Nó có tên là YF-12.

Mặc dù A-12 là chương trình tối mật nhưng sự tồn tại của chiếc YF-12 đã được Tổng thống khi đó Lyndon Johnson tiết lộ năm 1964 và ba trong số đó do Không quân Mỹ xây dựng và vận hành.

Một biến thể thứ ba được sản xuất quanh thời gian này tên là M-21. M-21 có tháp ở phần sau để nâng và phóng một trong những thiết bị bay không người lái đầu tiên. Có hai chiếc M-21 được xây dựng nhưng chương trình này bị ngừng năm 1966 sau khi thiết bị bay không người lái va chạm với máy bay chở nó làm một phi công thiệt mạng.

Biến thể cuối cùng của chiếc A-12 có hai buồng lái và dung tích chứa nhiên liệu lớn hơn, tên là SR-71 (viết tắt của Strategic Reconnaissance - Do thám chiến lược). Nó bay lần đầu tiên ngày 12-22-1964. Đây là phiên bản sẽ thực hiện các sứ mệnh tình báo cho Không quân Mỹ suốt hơn 30 năm. Tổng cộng có 32 chiếc, nâng tổng số máy bay dòng Blackbird lên 50.

Tàng hình

Thân chiếc SR-71 được làm từ một số vật liệu tổng hợp đầu tiên từng được sử dụng cho máy bay, giúp máy bay khó bị radar kẻ địch phát hiện hơn. Ông Merlin nói: "Máy bay này thực ra đã tàng hình trước cả khi từ tàng hình được sử dụng".

Một chiếc SR-71 Blackbird trong sứ mệnh tập huấn năm 1997.

Bay ở độ cao lớn hơn tầm bắn phòng không có thể với tới, nhanh hơn tên lửa và gần như vô hình với radar, chiếc Blackbird có thể xâm nhập không phận thù địch mà không bị cản trở.

Ông Merlin giải thích: "Ý tưởng là tới khi kẻ thù phát hiện ra máy bay và bắn tên lửa thì máy bay đã trên đường rút rồi. Nhưng đây là thời trước khi chúng ta có kết nối dữ liệu thời gian thực, nên phi công chỉ chụp ảnh bằng phim và mang phim về căn cứ để xử lý và nghiên cứu".

Nhờ đặc tính ưu việt mà chưa chiếc Blackbird nào bị hỏa lực kẻ thù bắn hạ. Tuy nhiên, mức độ tin cậy của Blackbird là một vấn đề. 12 trong 32 chiếc bị mất do tai nạn. Đây cũng là một loại máy bay phức tạp trong vận hành và bay. Ông Merlin nói: "Cần có cả một đoàn người để chuẩn bị máy bay. Sứ mệnh vận hành Blackbird cần phải có quá trình đếm ngược như là sứ mệnh vũ trụ, vì có quá nhiều việc phải chuẩn bị về cả phi hành đoàn lẫn phương tiện, cần một lượng lớn công việc và nhân lực tới mức khó tin".

Các phi công cũng phải mặc bộ đồ đặc biệt do điều kiện khắc nghiệt ở độ cao lớn. Họ mặc bộ đồ cơ bản như bộ đồ vũ trụ mà sau này các phi hành đoàn tàu con thoi vũ trụ mặc. Buồng lái cũng rất nóng khi bay ở tốc độ cao, nhiệt độ nóng tới mức phi công có thể hâm nóng bữa ăn bằng cách để đồ ăn sát với kính máy bay trong những sứ mệnh dài.

Không có chiếc Blackbird nào từng bay trên không phận Liên Xô sau khi Chính phủ Mỹ chấm dứt hoạt động này hoàn toàn sau sự cố năm 1960, nhưng Blackbird vẫn đóng vai trò quan trọng trong Chiến tranh Lạnh và thực hiện sứ mệnh trong các khu vực quan trọng khác như Trung Đông, Việt Nam và Triều Tiên.

Năm 1976, SR-71 lập kỷ lục mà nó vẫn nắm giữ: bay ở độ cao liên tục 85.069 foot (25.929 mét) và đạt tốc độ đỉnh 2.193,2 dặm/giờ (3.529,6 km/h). Chương trình máy bay này ngừng năm 1990, chỉ khôi phục trong ngắn hạn giữa những năm 1990. Lý do ngừng là các công nghệ như vệ tinh do thám và thiết bị bay không người lái trở nên khả thi hơn và giúp tiếp cận ngay tức khắc dữ liệu do thám.

SR-71 bay lần cuối trong sứ mệnh của NASA năm 1999, khi đó hai máy bay được sử dụng để nghiên cứu hàng không ở độ cao và tốc độ lớn. Từ đó, ta chỉ thấy Blackbird ở bảo tàng.

Nhật Minh