Thuốc “cảm cúm” thực sự có thể làm chết người

Thứ Năm, 25/05/2017, 05:18
Những năm gần đây không ít những ca nguy kịch tính mạng hay tàn phế vĩnh viễn do loại thuốc cảm cúm - được cho là lành nhất trên đời này...

Lâu nay những thuốc "cảm cúm" thông thường mua bán không khác gì rau ngoài chợ, đó là những thuốc mà thành phần chính (giảm đau, hạ sốt) là acetaminophen (hay paracetamol).

Nếu các loại thuốc có cùng tác dụng giảm đau khác như Aspirin; Miloxecam, Brexin... (dòng kháng viêm, giảm đau không steroit - NSAID); Presnisolon, Medron... (dòng kháng viêm, giảm đau steroit) gây chảy máu dạ dày và rất nhiều tác dụng phụ xấu khác thì các thuốc "cảm cúm" không làm chảy máu dạ dày, bởi thế dân ta cứ uống vô tư.

Bé trai loét da toàn thân nặng do dị ứng paracetamol.

Chất paracetamol được tìm ra năm 1955 với công dụng hạ sốt, giảm đau, được cho là an toàn và hiệu quả nhất, không có tác dụng phụ và biến chứng nguy hiểm như các thuốc giảm đau khác... Từ đó đến nay, có rất nhiều biệt dược dòng này ra đời, từ Acetaminophen, Paracetamol đến Tylenol, Tiffy, Panadol (không hoặc có thêm cafein; dạng sủi; dành riêng cho trẻ em), Panet, Efferangan (không và có thêm Codein), Panamax, Hapacol, My Para - ER... Những năm gần đây không ít những ca nguy kịch tính mạng hay tàn phế vĩnh viễn do loại thuốc được cho là lành nhất trên đời này...

Đầu tháng 3-2017, ông C.V.T., ở huyện Ninh Giang, Hải Dương bị sốt, người nhà ra hiệu thuốc mua thuốc hạ sốt sủi về uống mấy ngày liền không đỡ; rồi ông chán ăn, mệt mỏi, da tự nhiên vàng suộm như nghệ. Gia đình đưa đi BV tỉnh Hải Dương chữa trị nhưng không đỡ, nên chuyển tuyến. Ở BV Bạch Mai, ông được chẩn đoán ngộ độc paracetamol trên người có tiền sử men gan cao...

Tháng 9-2016, anh Nguyễn Minh T., 30 tuổi, ở Hải Phòng, sốt 39,5 - 400C, trong 3 ngày anh đã uống 16 viên hạ sốt có paracetamol. Anh còn đến cơ sở y tế tư truyền 3 chai dịch và uống 2 ngày kháng sinh nhưng sốt không giảm khi toàn thân mệt mỏi, chóng mặt, buồn nôn, khó thở anh mới đến BV Việt Tiệp - Hải Phòng cấp cứu và được chuyển thẳng lên Trung tâm chống độc, BV Bạch Mai.

Tại đây, anh được chẩn đoán ngộ độc paracetamol trên bệnh nhân viêm gan A. Mấy ngày trước khi sốt, ngày nào cũng một hai trận rượu túy lúy càn khôn. Thấy mệt mỏi cứ nghĩ do uống nhiều rượu, chỉ nghỉ ngơi mấy hôm sẽ lại sức nhưng càng ngày càng mệt nặng, rồi sốt... Mỗi ngày hơn 5 viên, tuy chưa vượt liều cho phép nhưng trên nền viêm gan và rượu, thêm paracetamol thì lá gan của anh có thể bị "hủy diệt"...

Giống anh T., chị Đàm Thị V., 20 tuổi, ở Minh Hương, Hàm Yên, Tuyên Quang thường xuyên bị đau đầu, mệt mỏi nên tự đi mua thuốc giảm đau về uống kéo dài. Gần đây, chị thấy mệt mỏi tăng nhiều, đau bụng vùng hạ sườn phải..., gia đình đưa đến BV tỉnh khám bệnh.

BV chẩn đoán chị bị suy gan cấp do ngộ độc paracetamol, phải nhập viện cấp cứu.

Đến khám ở BV Mắt TW khi đôi mắt đã gần như không nhìn thấy gì, bà Trương Thị Hải ở Thanh Hóa không biết rằng đó là hậu quả của lần ngộ độc paracetamol mấy năm trước...  Sau uống thuốc khoảng 1 giờ, bà buồn nôn, choáng váng, đánh trống ngực... Các con đưa đi cấp cứu ở BV tỉnh Thanh Hóa. Bác sĩ nói tiên lượng rất xấu vì bà bị ngộ độc nặng. Bà may mắn thoát chết, nhưng từ đó đến nay thấy mắt cứ mờ dần.

Trẻ em cũng không ngoại lệ bé Nguyễn Bảo M., 3 tuổi, ở khu đô thị Việt Hưng, Long Biên, Hà Nội bị sốt, mẹ tự mua thuốc hạ sốt cho con uống. Vì muốn con khỏi nhanh, mẹ cho uống 2 giờ 1 lần thay vì 4 giờ một lần như được dặn. Đã thế, mẹ còn đặt thuốc hạ sốt đường hậu môn. Sau 3 ngày, bé buồn nôn, quấy khóc, da vàng, mẹ đưa đi cấp cứu ở khoa Nhi, BV Bạch Mai thì bác sĩ cho biết cháu bị ngộ độc thuốc hạ sốt.

Bé Nguyễn Thiện Minh, ở Gia Lâm, Hà Nội bị mờ mắt dần. Khi bố mẹ đưa cháu vào Viện Mắt TW kiểm tra thì thị lực đã giảm 60%. Trước đây, bé đã bị ngộ độc paracetamol phải nằm hồi sức cấp cứu. PGS Hoàng Thị Minh Châu, khoa Kết - Giác mạc BV Mắt TW nói rất đau lòng vì cháu mới chỉ 10 tuổi nhưng các bác sĩ cũng không thể can thiệp để bé có thể nhìn trở lại. BS Châu cho biết BV thường xuyên tiếp nhận những ca tổn thương thị giác sau ngộ độc paracetamol. Paracetamol có thể làm bong rộp niêm mạc (môi, miệng) và giác mạc mắt. Nếu biết, được chăm sóc ngay từ đầu thì bệnh nhân đỡ hơn, không biết thì rất khó cứu vãn, sẹo giác mạc hình thành và lan rộng  dần, gây mù.

Gần đây, cơ quan Quản lý dược và thực phẩm Mỹ (FDA) cảnh báo các thuốc chứa paracetamol gây ra những phản ứng dị ứng nghiêm trọng trên da sau: Hồng ban, phỏng nước, trợt da; viêm lở loét lan tỏa và chảy máu niêm mạc miệng, kết mạc mắt, niêm mạc sinh dục - tiết niệu; loét giác mạc gây mù lòa (hội chứng Steven-Johnson  - SJS - có thể kèm theo sốt, viêm phổi, suy gan thận). 

Hoại tử da nhiễm độc (toxic epidermal necrolysis - TEN). Hoại tử thượng bì (lớp trên cùng) da (hội chứng Lyell). Mụn mủ da toàn thân cấp tính (AGEP - acute generalized exanthematous pustulosis). Những biến chứng này có thể xảy ra cả khi dùng thuốc chứa paracetamol lần đầu theo FDA.

Minh chứng là một cụ bà 79 tuổi bị đau lưng, tiêm thuốc giảm đau ở trạm xá xã, bị hội chứng SJS có cả viêm phổi phải điều trị ở Viện Da liễu và BV Bạch Mai. Trước đây, những biến chứng này chỉ phát hiện do các thuốc NSAID và một vài loại thuốc khác. Cục Quản lý dược, Bộ Y tế đã có văn bản yêu cầu các cơ sở sản xuất thuốc chứa paracetamol phải cập nhật, cảnh báo biến chứng nghiêm trọng của thuốc...

Cụ thể, hướng dẫn sử dụng phải có mục "Thận trọng và cảnh báo đặc biệt khi sử dụng thuốc" với nội dung "Bác sĩ cần cảnh báo bệnh nhân về các dấu hiệu của phản ứng trên da nghiêm trọng như các hội chứng Steven-Johnson, hoại tử da nhiễm độc, ngoại ban mụn mủ toàn thân cấp tính".

Bs Trần Kiên
.
.