Từ người thợ khiêm nhường trở thành nữ phi hành gia đầu tiên trên thế giới

• Nữ phi hành gia đầu tiên của Hàn Quốc gặp sự cố
• Valentina Tereshkova - Nữ phi hành gia đầu tiên bay vào vũ trụ

Câu chuyện về người phụ nữ quả cảm này có thể chuyển thành kịch bản cho một bộ phim ăn khách dạng "bom tấn" của kinh đô điện ảnh Hollywood. Làm sao một công nhân dệt bình thường lại trở thành "Người phụ nữ vĩ đại nhất của thế kỷ XX", như bình chọn của tạp chí Mỹ Time đầy uy tín?

Trước khi được nhận vào trung tâm đào tạo các phi hành gia tương lai ở thành phố Ngôi sao gần thủ đô Moscow, V. Tereshkova từng làm việc 7 năm liền trong Liên hiệp xí nghiệp Dệt may ở thành phố Yaroslavl phía tây nước Nga, kinh qua đủ các nghề khác nhau như thợ cắt vải, thợ là ủi và công nhân đứng máy dệt. Ngoài giờ làm việc, cô ghi danh theo học hệ hàm thụ buổi tối, còn thời gian rảnh rỗi Valentina thường xuyên tham gia tập luyện trong câu lạc bộ nhảy dù nghiệp dư ở địa phương; đồng thời luôn nung nấu ước mơ được chinh phục bầu trời cùng các vì sao xa xăm.

Nữ Thiếu tướng Không quân Liên Xô V. Tereshkova.

Sau nhiều lần nộp đơn bị từ chối, đến đầu năm 1962, V. Tereshkova đã được dự tuyển vào Trung tâm Đào tạo các phi hành gia. Giữa hàng nghìn ứng cử viên nữ, 5 người được lựa chọn kỹ càng đã lọt vào vòng trong cùng, để được đào tạo trở thành những phi công vũ trụ tương lai là kỹ sư Irina Solovyova, nhà toán học Valentina Ponomareva, công nhân dệt Valentina Tereshkova, giáo viên Zhanna Yerkina và nhân viên tốc ký Tatiana Kuznetsova. Chỉ hơn một năm sau, người thợ dệt khiêm nhường V. Tereshkova đã bay lên khoảng không vũ trụ trên con tàu du hành Vostok-6, thỏa nguyện niềm mơ ước cháy bỏng bấy lâu.

Đến thời hậu Xôviết, vào cuối thập niên 90 thế kỷ trước mọi chuyện quanh chuyến bay lịch sử này mới được thuật lại tỉ mỉ. Ví như trong suốt gần 3 ngày đêm liền, với tổng cộng hơn 48 lần bay vòng quanh trái đất, nữ phi hành gia V. Tereshkova phải nằm trong tư thế hoàn toàn bất động, bó cứng trong bộ đồ du hành nặng nề là một điều cực khó ngay cả với người ở  mặt đất.

Việc hạ cánh vào ngày 19-6-1963 cũng không mấy suôn sẻ. Dù hãm bật mở khi còn cách điểm đáp dưới đất tới 4km, khiến V. Tereshkova phải vất vả điều khiển bằng tay trước sức gió cực mạnh kèm không khí loãng. Khi chạm đất cũng không hoàn toàn trơn tru, nữ phi hành gia bị chấn thương ở mũi do lực tiếp đất quá mạnh khiến khuôn mặt va vào thành mũ bảo hiểm...

Chân dung 2 vợ chồng phi hành gia Xôviết nổi tiếng V. Tereshkova và Andriyan Nikolayev (1929-2004), được vinh danh trên tem bưu chính nước Cộng hòa Nhân dân Hungary năm 1965.

Rồi những chuyện cho đến nay ít người được biết, như bà mẹ của Valentina chỉ được hay tin con gái mình đã ở trên không gian qua báo chí, bởi tính chất công việc bí mật bảo đảm sự thành công thời ấy; hay khi người dân địa phương ở vùng Altai nơi nữ phi hành gia hạ cánh kéo đến trợ giúp, V. Tereshkova đã cho họ những khẩu phần thực phẩm vũ trụ còn sót lại sau chuyến bay, cũng như ăn khoai tây chiên và uống sữa ngựa do người ngưỡng mộ dâng tặng... là những điều bị nghiêm cấm trong quy tắc ứng xử của một phi hành gia không gian mới từ vũ trụ trở về.

Sau khi bình phục, V. Tereshkova theo học tại Học viện Không quân Zhukovsky và tốt nghiệp xuất sắc với tấm bằng Kỹ sư Không gian, rồi đến năm 1977 bà lấy bằng Phó tiến sĩ về Khoa học Du hành vũ trụ cũng tại cơ sở đào tạo nổi tiếng này .Trọn 19 năm sau chuyến bay lịch sử, V. Tereshkova liên tục giữ danh hiệu là người phụ nữ duy nhất trên hành tinh đã vượt qua lực hấp dẫn của trái đất, cho đến tận thời điểm giữa năm 1982, khi nữ kỹ sư Svetlana Savitskaya, con gái của Nguyên soái Tư lệnh Không quân Liên Xô Yevgeniy Savitzky (1910-1990), trở thành người phụ nữ thứ 2 bay lên không gian trên tàu Soyuz T7 (Liên hợp T7), cũng là nữ phi hành gia đầu tiên đi bộ ngoài không gian dạo cuối tháng 7-1984.

Trong năm 1969, đúng 6 năm sau khi hoàn thành chuyến bay lịch sử, Đại tá Anh hùng Liên Xô V. Tereshkova đã được Đoàn Chủ tịch Xôviết Tối cao Liên Xô phong quân hàm Thiếu tướng Không quân, trở thành nữ tướng đầu tiên và duy nhất trong lịch sử Liên bang Xôviết. Tên tuổi của nữ phi hành gia quả cảm đã được giới khoa học quốc tế tôn vinh, qua việc đặt tên Valentina Tereshkova cho một miệng núi lửa trên mặt trăng, sánh ngang với các danh nhân tiêu biểu trong lịch sử thế giới. Còn bí danh "Chaika" (Hải âu) của V. Tereshkova khi bà ở trên con tàu Vostok-6, được đặt tên cho tiểu hành tinh số 1.671 là Chaika.

Cho đến lúc về hưu năm 1997, bà V. Tereshkova tiếp tục là giáo viên giảng dạy tại Trung tâm Đào tạo phi công vũ trụ mang tên Yuri Gagarin ở thành phố Ngôi sao. Tới năm 2011 bà được bầu vào Duma Quốc gia (Hạ viện Nga) và tiếp tục đảm nhiệm vai trò nghị sĩ cho đến nay. Trong năm 2013 V. Tereshkova đã ghi danh vào danh sách những người tình nguyện lên định cư trên sao Hỏa.

Còn tại lễ khai mạc Olympic Mùa đông ở thành phố Sochi ven bờ Hắc Hải vào đầu tháng 2-2014, Hạ nghị sĩ V. Tereshkova là một trong 4 nhân vật cao cấp vinh dự được chọn tham gia rước lá cờ chính thức của Thế vận hội.