Không khan hiếm, vẫn tạo cơ hội cho giao dịch chợ đen

Vàng miếng có thực sự khan hiếm?

Khác với những đợt sóng ngầm đẩy giá vàng miếng tăng bất thường vào những năm trước như thông tin vàng miếng SJC giả, nhái hay việc phải dập lại những miếng vàng đã bị móp méo, ép vỉ lại để chống giả… Sang đến năm nay, khi giá vàng thế giới liên tục giảm sâu, không có cớ gì để tăng giá bán vàng miếng trong nước do giá đã cao hơn vàng nhập khẩu tới vài ba triệu đồng mỗi lượng, giới kinh doanh vàng mở đầu việc khuấy đảo bằng chiêu từ chối, trừ tiền khi thu mua những miếng vàng có seri 1 chữ cái trước dãy số để gây xáo trộn giá với mặt hàng này.

Và sau thời gian dài ép giá, neo giá để vàng miếng rớt xuống thấp nhất trong tháng 7, lập đáy về giá trong vòng hơn 5 năm trở lại đây, coi như các đầu mối kinh doanh mặt hàng này đã thành công bước đầu. Những ngày giá vàng miếng xuống thấp, mãi lực mua vào tại các đầu mối kinh doanh vàng lớn ở TP HCM luôn khá cao do tâm lý bán cắt lỗ của các nhà đầu tư và tâm lý chờ giá giảm thêm mới mua của người có nhu cầu.

Thời điểm giá vàng thế giới vừa nhích lên vài USD/Ounce, một cái cớ nhỏ như vậy cũng đủ để giá vàng miếng trong nước nhảy vọt cả triệu đồng mỗi lượng. Khác với truyền thống lâu nay là khi USD tăng giá, giá vàng sẽ hạ nhiệt, nhưng lợi dụng việc Ngân hàng nhà Nước điều chỉnh tỷ giá, giá vàng miếng SJC trong nước đã vọt thẳng từ mức đáy hơn 32 triệu đồng/lượng lên mức trên 35 triệu đồng/lượng và liên tục neo ở mức giá này trong những ngày gần đây bất chấp một điều: Giá vàng thế giới giao ngay trong tuần cũng chỉ tăng giá có 4% và giao ở kỳ hạn vào cuối năm nay cũng đã được chốt ở mức chỉ tăng thêm 0,6%. Ngay ở trong nước, giá các loại vàng tinh khiết 4 số 9 được chế tác thành nhẫn tròn hay trang sức tốn công tốn của cũng chịu lép vế trước vàng miếng khi mỗi lượng cũng luôn thấp hơn mỗi lượng vàng miếng trên dưới 3 triệu đồng.

Hiện tượng nền kinh tế, tình hình tài chính vừa "hắt hơi, sổ mũi" giá vàng miếng đã tăng chóng mặt có thể coi là sự thành công của giới kinh doanh vàng với quy mô lớn. Lý do, những chiêu này đã khá cao tay, không còn bị xã hội dòm ngó, lên án kiểu tạo sóng ngầm trắng trợn để trục lợi như trước đây.

Tuy rằng tâm lý tất cả đều "quy ra vàng" cho chắc ăn đã tồn tại nhiều năm, nhưng vài năm trở lại đây người dân TP HCM đã dần loại bỏ thói quen giao dịch bằng vàng với số lượng lớn. Đặc biệt là trong lĩnh vực mua bán chuyển nhượng nhà đất với những giao dịch ít nhất cũng vài chục cây, nhiều hơn thì vài trăm cây đến cả ngàn cây vàng. Nền kinh tế loại bỏ hẳn được tình trạng vàng hóa, nên giá mua bán vàng miếng có tăng giảm, nhảy múa đến đâu cũng không còn là điều khiến số đông người dân phải bận tâm. Mà chỉ còn một bộ phận người dân đang tích trữ vàng, giới đầu tư và các đầu mối kinh doanh quan tâm.

Vì vậy lâu lâu thị trường này phải được khuấy đảo lên bằng sự kiện nào đó để thu hút dòng tiền từ giới đầu cơ lướt sóng trên thị trường và làm nóng những miếng vàng đang nguội lạnh trong két sắt của những người trữ vàng và những địa chỉ được phép mua, bán vàng miếng.

Con số được chuyên gia về vàng, TS Nguyễn Thế Hùng - Tổng Giám đốc VietNam Gold đưa ra trước đây, thì số vàng miếng đã dập trước đây đạt khoảng 12 triệu lượng, trong đó SJC chiếm chủ yếu. Cộng với số lượng vàng đã cho đấu giá ra thị trường là 1,82 triệu lượng, thị trường đã có cả chục triệu lượng vàng miếng.

Còn theo con số được ông Nguyễn Công Tường, Phó phòng Kinh doanh vàng của Công ty SJC đưa ra gần đây, lượng vàng miếng SJC đã dập ra thời gian qua đạt khoảng 20 triệu lượng. Trừ đi số vàng miếng loại nhỏ hoặc vàng miếng đã được đem chế tác thành các sản phẩm khác, ít nhất cũng còn dư con số trên. Lượng vàng miếng SJC này chủ yếu do một bộ phận người dân còn thói quen tích trữ làm của chìm - đối tượng không có hoặc rất ít nhu cầu đầu tư vốn làm ăn kinh doanh. Một phần nằm trong tay giới đầu tư kiếm lời trong ngắn hạn - là những người sẵn sàng đem bán vàng khi giá cao và mua vào khi giá thấp.

Để chống đầu cơ tích trữ vàng miếng, Ngân hàng Nhà nước cũng đã quy định rằng 40 tổ chức được cấp phép kinh doanh vàng miếng đều không được tích trữ vàng quá 2% vốn tự có. Do đó, ngay cả những ngân hàng có vốn lớn từ 10 ngàn tỉ đồng trở lên thì dự trữ vàng miếng cũng chỉ đạt vài trăm tỉ đồng.

Các đầu mối kinh doanh vàng miếng lớn này cũng chẳng dại gì đi tích trữ vàng nhiều trong tay để chịu rủi ro về biến động giá, tức cứ mua vào là phải bán ra ngay để quay vòng. Nên đây cũng là dòng luân chuyển vàng miếng rất lớn. Bằng chứng khác là từ lâu việc dập vàng miếng đã được Ngân hàng Nhà nước cho tạm ngưng nên có thể nói thị trường không khan hiếm loại vàng này.

Vàng miếng lên ngôi còn góp phần đẩy đuổi cả ngàn thợ bạc mất việc.

Thả nổi chênh lệch, giao dịch chợ đen xuất hiện

Những năm qua các cơ quan quản lý nhà nước, các chuyên gia kinh tế, tài chính đã phải nhiều lần cùng ngồi lại bàn thảo để tìm giải pháp huy động số vàng dự trữ rất lớn trong dân để đầu tư vào nền kinh tế. Trong đó chỉ cần nhắm tới con số 10 triệu lượng vàng miếng SJC đã được dập, lưu thông ra thị trường, đã có 375 tấn vàng, tổng giá trị cả chục tỉ USD đầu tư vào nền kinh tế. Bởi nói như nhiều chuyên gia về vàng, dù có huy động hết số vàng hiện có trong dân, vàng tích trữ vẫn là vàng tích trữ nếu việc triển khai huy động vàng được áp dụng đồng thời với các nghiệp vụ như dùng để ký gửi vay ngoại tệ; xuất khẩu vàng đã huy động đồng thời với việc bỏ ra 10% ký quỹ mua lại vàng trên tài khoản để bảo hiểm giá trị…

Nhưng sau khi loại được tình trạng vàng hóa ra khỏi đời sống, vàng miếng SJC được đặc cách soán ngôi độc quyền với tên gọi thương hiệu Quốc gia, trở thành mặt hàng xa xỉ chỉ để phục vụ một bộ phận người có tiền tích trữ để nằm chết một chỗ. Đồng thời mặt hàng này đã tạo sân chơi, tạo cơ hội cho những người có tiền với tham vọng đầu tư lướt sóng, mua đi bán lại kiếm lời.

Gánh trọng trách lớn, song khi cả chục triệu miếng vàng chưa kịp mang lại lợi ích cho số đông người dân trong xã hội. Mà đã bị đẩy lên thành mặt hàng có giá ảo so với giá vàng thế giới và giá các sản phẩm vàng cùng tuổi khác trong nước một khoảng thời gian dài. Không chỉ có vậy, thị trường vàng miếng SJC còn đang dần đè bẹp, bóp nghẹt ngành sản xuất, chế tác vàng trang sức ở TP HCM.

Theo Hiệp hội Mỹ nghệ - Kim hoàn - Đá quý thành phố, con số vài ngàn thợ bạc có tay nghề tinh xảo hành nghề chế tác trên địa bàn từ nhiều năm trước đây, nay đã giảm đến phân nửa do không thể trụ nổi với nghề. Nguyên nhân chính dẫn đến thảm cảnh này là do người dân trong nước đã mất dần thói quen mua vàng trang sức làm tài sản tích trữ, làm của để dành khi đã chuyển hẳn sang mua, tích trữ vàng miếng cho gọn. Hoạt động xuất khẩu vàng trang sức cũng gặp khó kéo dài do nhiều nguyên nhân, trong đó nguyên nhân yếu vốn, khó sản xuất tập trung với quy mô lớn vẫn là chủ yếu.

Do một phần không nhỏ trong số những miếng vàng SJC sản xuất ra lâu nay chỉ để phục vụ việc đầu cơ, nhu cầu cất trữ rồi mua đi bán lại kiếm lời. Nên những thời điểm giá vàng miếng tăng cao, lượng bán ra luôn áp đảo so với nhu cầu mua vào. Để giảm thiểu rủi ro cho mình, chặn bớt tình trạng buộc phải mua vào ở mức quá tải, các điểm kinh doanh vàng đã giở chiêu kéo giãn biên độ chênh lệch giữa giá mua vào - bán ra đến gần triệu bạc mỗi lượng. Ngày ít hơn, chênh lệch giá mua bán vàng miếng cũng đã được các đầu mối kinh doanh vàng lớn và một số ngân hàng áp ở mức 500 - 700 ngàn đồng.

Phản ứng trước cách đẩy rủi ro từ việc cắt tiền lời của nhà đầu tư và người tích trữ vàng miếng này, thị trường giao dịch vàng miếng cũng bắt đầu xuất hiện tình trạng người có vàng muốn bán tự đi tìm người muốn mua. Hay ít ra cũng đem bán lại cho người quen có nhu cầu để cùng chia phần trong khoản chênh lệch quá lớn sẽ rơi vào túi các đầu mối mua bán vàng miếng. Chị Mỹ, một người đầu tư vàng miếng kiểu lướt sóng ở TP thẳng thắn cho biết, khi công nghệ thông tin đã hiện đại như ngày nay, tìm khách hàng để giao dịch không quá khó.

Và với hiện tượng trên, thị trường vàng miếng xuất hiện tình trạng giao dịch ngầm, chứ không muốn nói là giao dịch kiểu chợ đen mà trước đây các cơ quan quản lý vốn đã phải mất nhiều năm mới có thể xóa bằng các biện pháp siết chặt quản lý và đặt điều kiện kinh doanh ngặt nghèo với mặt hàng đặc chủng này.