Tự tử bằng thuốc diệt cỏ Paraquat gia tăng: Hối tiếc thì đã muộn…

• Những uẩn khúc về vụ nữ sinh uống thuốc diệt cỏ tự tử
• Báo động tình trạng ngộ độc thuốc diệt cỏ Paraquat

Những cái chết vật vã

Vừa đặt chân vào cửa Trung tâm chống độc - Bệnh viện Bạch Mai, chúng tôi đã nghe thấy tiếng khóc nghẹn ngào của mấy người con một bệnh nhân khi phải gạt nước mắt làm thủ tục đưa mẹ về nhà. Bởi bác sĩ thông báo đã không còn cơ hội cứu chữa nữa vì không thể lấy ven và bắt mạch được cho bà.

Nữ bệnh nhân là bà Hà Thị B. (71 tuổi, Đông Anh, Hà Nội) nhập viện trước đó vài ngày. Quá giận chồng sau một cơn cãi vã, bà đã uống thuốc diệt cỏ Paraquat để “giải quyết mâu thuẫn”. Bà được gia đình đưa vào bệnh viện nhưng đã quá muộn.

Nhìn bà cụ vật vã trên giường bệnh với chiếc chăn đắp trên người thay cho quần áo, nhọc nhằn thở giữa những dây truyền nhằng nhịt toàn thân, thật khó cầm lòng được. Nhưng điều đau đớn là, cho đến khi bệnh viện đã trả về, người bệnh vẫn hoàn toàn tỉnh táo để phải chịu đựng những cơn đau cho đến giây phút ra đi.

Ở phòng bệnh bên cạnh, một người phụ nữ khác cũng đang kêu la thảm thiết, chân tay đập ầm ầm vào giường bệnh. Bà đang phải chịu những cơn đau quằn quại và khó thở vì phổi bị “cháy” do chất độc Paraquat đã ngấm sâu vào. Bên cạnh bà, cô con gái thất thần trong nước mắt không biết phải làm gì để giúp mẹ bớt đau đớn. Cô cho biết mẹ mình uống Paraquat sau khi cãi nhau với gia đình nhà chồng. Các bác sĩ chỉ còn cách động viên, an ủi bệnh nhân.

Gia đình bà Hà Thị B. chuẩn bị đưa bà về vì bệnh viện không còn khả năng cứu chữa.

Nhưng Ths. Nguyễn Trung Nguyên - phụ trách Trung tâm chống độc - cho chúng tôi biết: Mặc dù đã sử dụng các phương pháp điều trị cần thiết, song người phụ nữ này chắc chắn không qua khỏi trong vòng 3 ngày, vì nạn nhân uống nhiều và lại đến bệnh viện sau khi uống quá lâu nên việc cứu chữa là không thể.

Cùng thời điểm với 2 người phụ nữ trên, còn có 2 nam bệnh nhân nữa cũng ngộ độc Paraquat đang được điều trị tại Trung tâm chống độc - Bệnh viện Bạch Mai. Dù biểu hiện của họ không dữ dội như các bệnh nhân nữ, nhưng theo Ths. Nguyễn Trung Nguyên, sự sống của 2 người cũng trong tình trạng rất mong manh. Đó là bệnh nhân Nguyễn Văn V. (ở Bắc Giang) đã uống thuốc diệt cỏ chỉ vì cãi nhau với vợ, còn bệnh nhân Trần Văn T. (ở Quảng Ninh) cũng dốc ngược chai Paraquat sau khi cãi nhau với chị gái. Cả 2 nam bệnh nhân đều còn trẻ, một người mới 24 tuổi và một người ở tuổi 35.

Mỗi lần đến Trung tâm chống độc - Bệnh viện Bạch Mai, hầu như chúng tôi đều phải chứng kiến những cảnh rất thương tâm của bệnh nhân uống thuốc diệt cỏ Paraquat như thế. Họ đều phải chịu những cơn đau đớn vật vã trong sự tỉnh táo. Có người tỉnh táo đến lúc chết nếu không cho họ uống thuốc an thần. Trong quá trình điều trị, có người tử vong chỉ sau vài giờ hoặc vài ngày uống Paraquat, nhưng cũng có người phải vật vã cả tháng trước khi qua đời.

Và, một điểm chung của các nạn nhân uống Paraquat là chỉ đến khi phải nằm trên giường bệnh, chịu đựng những cơn đau cào xé nội tạng, họ mới hối tiếc vì đã nông nổi trong việc lựa chọn giải quyết mâu thuẫn bằng Paraquat.

Ngộ độc Paraquat gia tăng và trẻ hóa

Số vụ ngộ độc Paraquat có xu hướng ngày càng gia tăng là một nỗi lo ngại hiện hữu. Có ngày, Trung tâm chống độc - Bệnh viện Bạch Mai tiếp nhận 26 bệnh nhân nhập viện thì có tới 6 ca ngộ độc do thuốc diệt cỏ Paraquat. Hầu như ngày nào cũng có 3-4 bệnh nhân ngộ độc Paraquat nhập viện, kể cả ngày lễ, tết.

Ths. Nguyễn Trung Nguyên cho biết, Trung tâm chống độc là cơ sở y tế tuyến cuối về điều trị ngộ độc, nên các trường hợp đến đây đều trong tình trạng nặng. Do đó, tính trung bình, ngày nào ở đây cũng có người tử vong vì hóa chất này. Báo động là số người tự tử do Paraquat ngày càng trẻ hóa, trong đó, tỉ lệ nam và nữ giới là ngang nhau.

Ở địa bàn TP Hồ Chí Minh, Bệnh viện Chợ Rẫy, Bệnh viện Nhân dân 115, Cấp cứu Trưng Vương, số bệnh nhân ngộ độc thuốc diệt cỏ Paraquat cũng ngày càng gia tăng. Độ tuổi trung bình ngộ độc thuốc Paraquat là 27,2, trong đó, hơn 63% nạn nhân là nam giới.

Bệnh nhân uống thuốc diệt cỏ Paraquat vật vã vì phổi bị “đốt cháy”.

Có muôn vàn lý do dẫn đến ngộ độc Paraquat. Nhưng hầu hết những người uống Paraquat là để tìm đến cái chết do mâu thuẫn gia đình, do thất tình, thua cờ bạc, do bị phản bội, thậm chí chỉ vì những lý do hết sức vụn vặt, không đáng có như đòi mua một thứ gì đó không được đáp ứng, hay giận dỗi cha mẹ.

Các bác sĩ Trung tâm chống độc chưa quên được cái chết đau lòng của 2 mẹ con ở Hà Nội. Do mâu thuẫn với chồng, người mẹ trẻ đã mua thuốc diệt cỏ rồi khóa trái cửa cùng cậu con trai uống. Mùa hè năm 2016, do mâu thuẫn với chồng, một phụ nữ ở Hải Dương đã mua thuốc diệt cỏ, pha với nước rồi ép 2 đứa con nhỏ cùng uống. Người mẹ tử vong trước khi được cấp cứu, còn 2 đứa trẻ được đưa đến bệnh viện trong tình trạng rất nguy kịch.

Hoặc trường hợp một cô gái 18 tuổi ở Hà Nội đã uống Paraquat để tìm đến cái chết chỉ vì bị bạn bè chọc ghẹo, ghép ảnh rồi đưa lên Facebook. Buồn hơn nữa khi các bác sĩ Trung tâm chống độc từng phải cấp cứu một cháu bé mới 9 tuổi chỉ vì giận hờn bố mẹ không cho đi chơi mà uống Paraquat...

Theo PGS.TS. Phạm Duệ - Giám đốc Trung tâm chống độc, Bệnh viện Bạch Mai, chỉ cần uống khoảng 5ml trở lên là đã có thể tử vong nếu không được cấp cứu kịp thời và sau khi uống 2 giờ là nồng độ Paraquat trong máu đã cao, ngấm rất nhanh vào phổi cũng như các cơ quan nội tạng, gây suy gan, suy thận nặng, làm cho bệnh nhân đau đớn, khó thở, bị hôn mê và suy hô hấp. Người bệnh cảm thấy nóng bỏng ở miệng, buồn nôn, đau bụng và có thể tử vong khi chưa kịp nhập viện.

Nhiều người uống ít và được phát hiện sớm, lúc nhập viện vẫn tỉnh táo, nhưng 4-5 ngày sau mới thấy bị khó thở. Một số khác chỉ bị tổn thương gan thận nhẹ, nhưng chục ngày sau, khi đã nguôi cơn giận, thèm được sống thì đã muộn vì xơ phổi. Nhiều người sau khi đến bệnh viện hoặc trạm xá rửa dạ dày, thấy trong người khỏe khoắn nên xin về, mà không biết rằng Paraquat vẫn đang âm ỉ gây độc trong cơ thể, nên không còn cơ hội sống nữa.

BS. Nguyễn Trung Nguyên cho biết các ca nhập viện tại Trung tâm chống độc những năm gần đây chủ yếu ở Hà Nội và các tỉnh lân cận. Tỉ lệ tử vong do ngộ độc Paraquat rất cao. Có tới 80-90% số người đã uống Paraquat không qua khỏi. Hầu hết bệnh nhân nhập viện đều đã ở tình trạng nặng, do uống nhiều lại đến quá muộn nên khả năng sống sót càng thấp.

Việc cứu chữa những người ngộ độc Paraquat khó thành công, bởi sau khi uống vào cơ thể, phổi hút rất nhanh và rất mạnh chất độc Paraquat, khiến bệnh nhân khó thở, phải thở oxy. Nhưng oái oăm là khi oxy kết hợp với Paraquat sẽ lại tạo thành chất rất độc, làm phổi càng tổn thương nặng hơn, xơ cứng lại, khiến cho nạn nhân càng khó thở và việc cấp cứu thêm khó khăn.

Đa số các bệnh nhân tử vong trong vòng 1 tuần đến 3 tháng, một số tử vong trong 3 ngày đầu. Số bệnh nhân còn lại chỉ chừng 10%, cũng sẽ bị xơ phổi trong thời gian tiếp theo và có thể tử vong. Rất ít người sống sót sau khi uống Paraquat, thường là những người uống ít và đến bệnh viện trong vòng 2 tiếng sau khi uống, được gọi là “thời gian vàng”.

Tuy nhiên, những người may mắn thoát khỏi tử thần thì cuộc đời còn lại cũng không dễ dàng vì di chứng về phổi và nhiều cơ quan nội tạng khác để lại rất nặng nề. Chưa kể chi phí điều trị rất cao do phải dùng nhiều loại thuốc thải độc và lọc máu. Trong đó, riêng chi phí lọc máu tới cả trăm triệu đồng. Rất hiếm người đã bị ngộ độc Paraquat mà sức khỏe còn biến chuyển tốt những năm tháng còn lại.

Cấm càng nhanh càng tốt

Theo các chuyên gia y tế, khi tình trạng ngộ độc Paraquat ngày càng gia tăng, thì dù bất kỳ nguyên nhân nào cũng phải hạn chế sử dụng hoặc thay thế. Không phải không có lý do khi hiện đã có 40 nước cấm sử dụng Paraquat. Đặc biệt, Trung Quốc là nơi sản xuất ra Paraquat cũng không cho phép dùng trong nông nghiệp.

Ở một số ít nước sử dụng Paraquat thì được quản lý rất chặt. Người bán Paraquat phải học các lớp huấn luyện chuyên biệt và được cấp chứng chỉ mới được các công ty sản xuất, buôn bán thuốc bảo vệ thực vật tuyển vào làm việc.

Thuốc diệt cỏ.

Thế nhưng ở Việt Nam, thuốc diệt cỏ Paraquat lại được bán tự do. Theo ông Nguyễn Quang Hiếu - Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hội Bảo vệ thực vật Việt Nam thì cả nước có trên 300 công ty kinh doanh thuốc diệt cỏ Paraquat với khoảng 35.000 đại lý, nhưng có tới 60-70% người bán thuốc bảo vệ thực vật ở các đại lý chỉ có trình độ sơ cấp hoặc không có trình độ chuyên môn về thuốc bảo vệ thực vật. Vì thế, chỉ cần vài chục ngàn đồng là bất cứ ai cũng có thể dễ dàng mua được một lọ Paraquat.

Chính việc quản lý lỏng lẻo này cùng với giá Paraquat rẻ là nguyên nhân để số người bị ngộ độc và tử vong do Paraquat ngày càng tăng, gây nên những hậu quả cực kỳ nghiêm trọng. Vì thế, đã nhiều năm, các chuyên gia mạnh mẽ lên tiếng đòi hỏi phải có sự quản lý chặt chẽ của cơ quan nhà nước với Paraquat.

Mới đây, ngày 8-2-2017, Bộ NN&PTNN đã có quyết định loại bỏ thuốc bảo vệ thực vật chứa hoạt chất 2.4D và Paraquat ra khỏi Danh mục thuốc bảo vệ thực vật được phép sử dụng tại Việt Nam. Theo Cục Bảo vệ thực vật (Bộ NN&PTNT), dựa trên các bằng chứng khoa học, các tổ chức quốc tế đã kết luận Paraquat gây ảnh hưởng xấu đến sức khỏe con người, vật nuôi, hệ sinh thái, môi trường.

Việc cấm sử dụng Paraquat góp phần cứu sống hàng nghìn người mỗi năm và từng bước tiến tới một nền nông nghiệp an toàn. Tuy nhiên, lộ trình loại bỏ Paraquat mà Bộ NN&PTNT đưa ra là đến năm 2018, vì thế, khoảng thời gian từ nay cho đến khi cấm chính thức còn dài.

Ths. Nguyễn Trung Nguyên nhấn mạnh: Đây là hóa chất rất độc, tỉ lệ tử vong khi bị nhiễm độc cao, nên Nhà nước cấm sử dụng càng sớm càng tốt. Cấm sớm ngày nào là cứu sống được nhiều mạng người ngày ấy. Trước đây, các bệnh viện trên cả nước cũng như Trung tâm chống độc thường xuyên phải tiếp nhận bệnh nhân ngộ độc thuốc chuột hay thuốc ngủ, nhưng khi Nhà nước cấm sử dụng thuốc chuột và quản lý tốt các loại thuốc ngủ thì gần như không còn có người bị ngộ độc các loại thuốc trên phải vào viện. Điều đó cho thấy vai trò quản lý của Nhà nước trong việc ngăn chặn các vụ ngộ độc và tử vong do ngộ độc là rất lớn.

Đầy lo ngại về hậu quả của Paraquat đối với sức khỏe, tính mạng con người, các chuyên gia khuyến cáo rằng trong thời gian chờ lệnh cấm tuyệt đối, nên đóng gói Paraquat dung tích nhỏ hơn và siết chặt việc mua - bán, tránh sử dụng Paraquat cũng như tránh các tác động đến sức khỏe con người.