Diễn đàn kinh tế thế giới Davos:

Cuộc đối đầu giữa chủ nghĩa đa phương và cục bộ

Thứ Hai, 29/01/2018, 13:50

Diễn đàn Kinh tế Thế giới 2018 (WEF) diễn ra từ ngày 23 đến 26-1 tại Davos, Thụy Sĩ. Chủ đề năm nay của diễn đàn là “Tạo dựng tương lai chung trong một thế giới rạn nứt” đã phần nào cho thấy cuộc đối đầu không khoan nhượng bấy lâu nay giữa chủ nghĩa đa phương về kinh tế (do châu Âu dẫn đầu) và tư tưởng cục bộ (đứng đầu là Tổng thống Mỹ Donald Trump).

Mặc dù từ khi lên làm Tổng thống Mỹ, ông D.Trump có thể nói là chưa có quyết định nào gây phương hại cho chủ nghĩa đa phương hiện hữu (việc Mỹ rút khỏi TPP chưa thể coi là quyết định gây hại vì TPP vẫn chưa đi vào thực tế) và kinh tế thế giới hiện cũng đang có dấu hiệu hồi phục nhưng phe chống đối với ông vẫn chưa hề có ý định “buông súng”.

Ngày 21-1, các nhà lãnh đạo châu Âu tuyên bố sẽ bảo vệ chủ nghĩa đa phương trước thông điệp "Nước Mỹ trên hết" của Tổng thống D.Trump tại WEF. Theo giới quan sát, lãnh đạo các nước châu Âu sẽ sử dụng diễn đàn này để phản bác lại ý đồ phá bỏ những luật chơi kinh tế đã được định hình mà Tổng thống D.Trump vẫn nhiều lần nhắc lại.

Đúng như vậy, ngày 24-1, phát biểu trước hơn 3.000 đại biểu tham dự, gồm người đứng đầu nhà nước, chính phủ của nhiều nước tại WEF, Thủ tướng Đức Angela Merkel khẳng định các chính sách đóng cửa hay biệt lập sẽ không mang tới một tương lai tốt đẹp hơn cho các quốc gia. Bên cạnh đó, Thủ tướng Đức cũng cho rằng châu Âu không nên than phiền khi các nước như Mỹ cải cách hệ thống thuế, thay vào đó cần tự cải cách chính mình để bắt kịp với một môi trường thuế cạnh tranh hơn.

Bà Merkel cũng cho biết Pháp và Đức đang thúc đẩy một cơ chế thuế doanh nghiệp chung cho Liên minh châu Âu (EU). Hiện đang ở thế mạnh vì khối đồng euro hồi phục, lãnh đạo hai nước Đức và Pháp, được mệnh danh là “Merkron”, tìm cách thể hiện hình ảnh đối lập với mô hình Mỹ của Tổng thống D.Trump.

Trong bài phát biểu tại WEF cuối ngày 24-1, Tổng thống Pháp Macron đã tuyên bố: "Pháp trở lại là nhân tố cốt lõi của châu Âu", qua đó khẳng định vai trò lớn của Pháp trong lòng châu Âu. Ông hối thúc sự hợp tác toàn cầu nhằm ngăn chặn "tối ưu hóa thuế không hạn chế". Theo nguyên thủ Pháp, thế giới nên có một “khế ước mới” để hạn chế các mặt tiêu cực của toàn cầu hóa, bằng không “trong vòng 10-15 năm, những tư tưởng cực đoan sẽ chiếm lĩnh thế giới”.

Theo đó, các đại tập đoàn nên từ bỏ việc trốn thuế, các chính phủ nên có một “chiến lược thuế khóa phối hợp ở cấp độ quốc tế” nhằm đánh thuế vào những tập đoàn công nghệ nào không muốn nộp thuế, cũng như chấm dứt tình trạng cạnh tranh thuế khóa giữa các chính phủ.

Bên ngoài nghị trường, những người chống chủ nghĩa tư bản ngày 23-1 đã biểu tình tại các thành phố lớn của Thụy Sĩ phản đối Tổng thống Mỹ D.Trump đến dự WEF. Người biểu tình đã phá vỡ hàng rào an ninh ở trung tâm hội nghị tại Davos. Những người tổ chức cánh tả kêu gọi biểu tình với khẩu hiệu “Không mời Trump” và “Đập tan WEF”!

Ông Alex Hedinger, một trong những người tham gia biểu tình nói với hãng tin Reuters: “Ông Trump chỉ là một trong số những người mà chúng tôi chống. Chúng tôi năm nào cũng biểu tình chống Diễn dàn Kinh tế Thế giới. Dù Trump có đến dự hay không, chúng tôi không quan tâm. Ông Trump có thể chỉ là một hình ảnh nổi bật nhất của thế giới đó”.

Hơn 4.000 binh sĩ Thụy Sĩ được triển khai cùng với hơn 1.000 cảnh sát bảo vệ an ninh cho hội nghị. Lệnh cấm bay cũng được áp dụng tại khu vực hội nghị. Cảnh sát ước tính khoảng 2.000 người biểu tình tại thành phố Zurich. Những người biểu tình mang theo những biểu ngữ chống toàn cầu hóa và bảo vệ môi trường, như “Không Trump, không than đá, không xăng dầu, không nhiên liệu hóa thạch”.

Tổng thống Mỹ Donald Trump bước vào phòng hội nghị tại Davos ngày 25-1.

Người biểu tình tuần hành qua trung tâm tài chính Zurich, nơi các nhà kinh doanh tài chính và ngân hàng được khuyến cáo không nên đến khu vực cho phép biểu tình. Hàng trăm người biểu tình cũng tuần hành tại các quảng trường ở Geneve, Lausanne và Fribourg. Tại Geneve, người biểu tình mang các biểu ngữ như “Kinh tế thế giới thất bại”, “phân biệt chủng tộc, phân biệt giới tính, tư bản” và “Đừng đụng tới quyền phụ nữ”...

Về phía Mỹ, thái độ cương quyết bảo vệ đường lối chính sách của ông D.Trump cũng không hề kém cạnh. Tổng thống Mỹ D.Trump ngày 25-1 mới tới Davos, Thụy Sĩ, để tham dự WEF. Ông phát biểu vào ngày 26-1 và bài phát biểu này rất được chú ý. Ngay từ hôm 25-1, phái đoàn Mỹ tại Davos đã chuẩn bị dư luận, giải thích chính sách kinh tế của ông D.Trump.

Bộ trưởng Tài chính Mỹ Steven Mnuchin và Bộ trưởng Thương mại Wilbur Ross tổ chức họp báo lúc 9 giờ sáng ngày 25-1 và đưa ra 2 thông điệp chính: khẩu hiệu “Nước Mỹ trên hết” của Tổng thống D.Trump có nghĩa là làm việc, hợp tác với phần còn lại của thế giới và mọi người đến Davos là để bàn chuyện làm ăn. Bộ trưởng Tài Chính Mỹ phát biểu với thái độ hòa giải hơn, giải thích rằng kế hoạch cải cách thuế mà Washington vừa đưa ra không phải là một cuộc chạy đua cạnh tranh về thuế.

Thậm chí ông còn trấn an là ông dành thời gian cần thiết để giải tỏa những bối bận tâm của các đồng nghiệp châu Âu, vì cách nay vài tuần họ đã gửi thư tới ông bày tỏ mối lo ngại sâu sắc về chính sách cải cách thuế này.

Hành lang hội trường chính tại Davos trước giờ khai mạc.

Với cách nói khô khốc hơn, Bộ trưởng Thương mại Wilbur Ross nói, chiến tranh thương mại đã kéo dài khá lâu rồi. Điểm khác biệt hiện nay là “phía Mỹ xông lên chiến tuyến”. Về quyết định của Canada tham gia Hiệp định Tự do mậu dịch xuyên Thái Bình Duơng (TPP) - được Thủ tướng Justin Trudeau thông báo hôm 23-1 tại Davos, Bộ trưởng Thương mại Mỹ gạt phắt ngay và cho rằng đó là một cách đơn giản để gây áp lực đối với các cuộc tái thương lượng hiện nay về Hiệp định Tự do thương mại Bắc Mỹ (Alena).

Liên quan tới nội dung bài phát biểu của Tổng thống Trump tại Davos, ông Gary Cohn, Cố vấn kinh tế cao cấp của Nhà Trắng, người tháp tùng chuyến đi của Tổng thống D.Trump, trả lời báo chí rằng trong bài phát biểu này ông Trump sẽ khẳng định chính sách "Nước Mỹ trên hết".

Ông Cohn giải thích thêm rằng: “Nước Mỹ trên hết, chứ không phải nước Mỹ đơn độc. Khi Mỹ phát triển, thế giới cũng phát triển, chúng ta cùng phát triển. Chúng ta là một phần của sự phát triển đó và là một phần của nền kinh tế thế giới. Tổng thống Trump tin vào điều đó".

Davos luôn là một diễn đàn kinh tế nhưng mang tính chính trị nhất trên thế giới. Các diễn văn của lãnh đạo chính trị mỗi nước, các cuộc tranh luận, trao đổi của giới chuyên gia hay doanh nghiệp ở Davos không thể đưa ra được những giải pháp cụ thể nào cho sự phát triển của kinh tế toàn cầu.

Với chủ đề “Tạo dựng một tương lai chung trong thế giới rạn nứt”, Davos 2018 tập trung thảo luận về tình hình kinh tế toàn cầu và những căng thẳng địa chính trị đang nổi lên. Từ “rạn nứt” trong khẩu hiệu của hội nghị năm nay ám chỉ một năm qua, thế giới đã xuất hiện những rạn nứt trong các mối quan hệ giữa các cường quốc.

Tại EU, nước Anh dứt áo ra đi. Quan hệ Mỹ với các cường quốc như Trung Quốc, Nga đều có những trục trặc về cả chính trị cũng như kinh tế. Quan hệ đồng minh Washington - Bruxelles cũng không tránh khỏi những khúc mắc nghi kỵ kể từ khi tỷ phú D.Trump lên làm Tổng thống Mỹ.

Cảnh sát bảo vệ Diễn đàn Kinh tế Davos 2018 tại Thụy Sĩ ngày 24-1.

Dư luận hy vọng diễn đàn Davos 2018 vẫn sẽ tạo động lực mới cho tăng trưởng toàn cầu nhưng cũng có ý kiến lo ngại rằng hội nghị năm nay sẽ là giọt nước tràn ly đẩy thế giới vào một cuộc chiến thương mại lớn. Theo một cuộc khảo sát của WEF được công bố vài ngày trước hội nghị hằng năm tại Davos, nguy cơ đối đầu về chính trị và kinh tế giữa các cường quốc lớn của thế giới, bao gồm xung đột quân sự trực tiếp, đang tăng cao.

Báo cáo “Rủi ro toàn cầu” nêu bật một số rủi ro hàng đầu cho năm 2018, bao gồm những mối đe dọa môi trường từ thời tiết và nhiệt độ khắc nghiệt, những bất bình đẳng về kinh tế và các vụ tấn công trên không gian mạng.

Nhưng đáng chú ý nhất là lo ngại địa chính trị đã tăng mạnh sau một năm Tổng thống Mỹ Donald Trump và lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un “đốp chát” qua lại mà nhiều người cho là đã đẩy thế giới tiến gần tới một cuộc xung đột hạt nhân hơn so với nhiều thập niên trước.

Cuộc khảo sát gần 1.000 chuyên gia từ chính phủ, doanh nghiệp, giới học thuật và các tổ chức phi chính phủ cho thấy 93% những người được hỏi cho rằng những cuộc đối đầu về chính trị hoặc kinh tế sẽ trầm trọng hơn giữa các cường quốc trong năm 2018, trong đó 40% tin rằng những rủi ro này đã tăng lên đáng kể.

Khoảng 79% nhận thấy nguy cơ xung đột quân sự giữa nhà nước với nhà nước tăng lên. Ngoài mối đe dọa xung đột trên Bán đảo Triều Tiên, báo cáo còn chỉ ra nguy cơ về những cuộc đối đầu quân sự mới ở Trung Đông.

Báo cáo đề cập tới quyết định của ông Trump rút khỏi thỏa thuận khí hậu Paris và thỏa thuận thương mại TPP và lời đe dọa của ông rút khỏi một thỏa thuận giữa các cường quốc phương Tây với Iran nhằm ngăn chặn chương trình hạt nhân của nước này.

Với tăng trưởng toàn cầu đang phục hồi, những lo ngại về kinh tế đã giảm mạnh. Tuy nhiên, báo cáo mô tả sự bất bình đẳng về thu nhập là "vấn đề gây xói mòn" ở nhiều quốc gia và cảnh báo về sự tự mãn về môi trường kinh tế trong khi mức nợ cao, tỉ lệ tiết kiệm thấp và các điều khoản lương hưu không đáp ứng đủ.

Mộc Thạch (tổng hợp)