Syria và Trung Đông đang đối mặt với những ngã rẽ định mệnh, nơi các xung đột nội tại và lợi ích cạnh tranh giữa các cường quốc có nguy cơ đẩy khu vực vào vòng xoáy bất ổn kéo dài. Liệu ngoại giao quốc tế có thể tìm ra con đường hòa bình, hay các chia rẽ chiến lược sẽ tiếp tục chi phối tương lai của một khu vực đầy biến động này?
Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc (LHQ) tổ chức cuộc họp ngày 8/1 (giờ Mỹ), để thảo luận về các diễn biến chính trị và nhân đạo tại Syria, đúng một tháng sau khi chính quyền Assad sụp đổ tại đất nước Trung Đông này. Chính phủ lâm thời tại Syria cũng lần đầu tiên đưa ra những hoạch định về tương lai đất nước tại một diễn đàn quốc tế.
Ở những bước chân cuối cùng của năm 2024, khi phần đông giới quan sát quốc tế tưởng chừng đã nắm bắt trọn vẹn những diễn biến nổi bật nhất trên cả vòng xoay 365 ngày, thì thế giới vẫn tiếp tục chứng kiến một bất ngờ chấn động: Sự sụp đổ chóng vánh chỉ trong vòng một tuần của chính phủ Tổng thống Syria Bashar Al Assad, kèm theo đó là những hệ quả rất khó dự đoán cho tương lai ngắn và trung hạn của cả khu vực Trung Đông lẫn bản đồ địa chính trị toàn cầu.
Các nhóm phiến quân, dẫn đầu bởi một tổ chức có liên hệ với khủng bố al-Qaeda, mở chiến dịch tấn công bất ngờ chống lại quân đội Syria rồi chiếm giữ một loạt khu vực ở phía Bắc nước này, chỉ dấu cho thấy nguy cơ tái bùng phát xung đột diện rộng tại quốc gia Trung Đông vốn đang bất ổn.
Sự hỗn loạn leo thang ở Trung Đông được cho là đe dọa định hình lại thị trường năng lượng toàn cầu, nhưng giá dầu vẫn bình ổn một cách kỳ lạ. Điều gì đằng sau sự bình yên bất ngờ của thị trường này trước xung đột khu vực ngày càng gia tăng?
Theo truyền thông Mỹ, Jared Kushner - chồng của Ivanka Trump, sẽ đóng một vai trò quan trọng trong việc định hình chính sách khu vực Trung Đông của chính quyền Tổng thống đắc cử Donald Trump.
Xung đột Israel-Palestine từ lâu đã trở thành tâm điểm trong quan hệ quốc tế, với giải pháp hai nhà nước được nhiều người coi là chìa khóa để đạt được hòa bình lâu dài. Tuy nhiên, sau nhiều năm chiến tranh và đau thương, phần lớn người Palestine đã mất niềm tin vào giải pháp này, cho rằng đó là một giấc mơ không thể thành hiện thực.
Đó là một trong những nội dung trọng tâm được đưa ra thảo luận tại Hội nghị Thượng đỉnh Arab - Hồi giáo bất thường lần thứ hai diễn ra hôm 11/11 (giờ địa phương) tại Thủ đô Riyadh của Saudi Arabia.
Ngoại giao tôn giáo ở Trung Đông là một thành phần thiết yếu của các quan hệ quốc tế trong khu vực giàu tính đa dạng văn hóa và tín ngưỡng này. Đây là một hình thức ngoại giao đặc biệt, thường liên quan đến những tương tác giữa các quốc gia, các nhóm chính trị và các tổ chức tôn giáo, nhằm thúc đẩy hòa bình, giải quyết xung đột và tăng cường sự hiểu biết liên tôn giáo.
Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính vừa kết thúc chuyến thăm tới 3 nước Trung Đông gồm Các Tiểu vương quốc Arập Thống nhất (UAE), Saudi Arabia và Qatar từ ngày 27/10 đến 1/11. Nhân dịp này, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Bùi Thanh Sơn đã trả lời phỏng vấn báo chí về ý nghĩa và kết quả của chuyến thăm, cùng phương hướng triển khai những kết quả đạt được từ chuyến thăm.
Các cuộc không kích sáng 26/10 của Israel, với sự tham gia của hơn 100 chiến đấu cơ, vào các mục tiêu quân sự của Iran đã làm dấy lên lo ngại rằng, các cuộc tấn công và trả đũa qua lại giữa hai bên sẽ đẩy Trung Đông lún sâu hơn vào “cơn ác mộng chết chóc”. Cộng đồng quốc tế lại tiếp tục hối thúc tất cả các bên kiềm chế tối đa để tránh làm trầm trọng thêm tình hình khu vực cũng như làm gia tăng căng thẳng và xung đột.
Ngày 28/10, trong chương trình thăm chính thức UAE, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã cùng lãnh đạo cấp cao UAE chứng kiến lễ ký kết Hiệp định Đối tác kinh tế toàn diện Việt Nam - UAE (CEPA) giữa Việt Nam và UAE. Nhân dịp này, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên đã có chia sẻ trực tiếp với phóng viên về sự kiện mang tính dấu mốc lịch sử tạo đột phá quan hệ hợp tác kinh tế, thương mại, đầu tư hai nước, mở ra con đường lớn cho Việt Nam tiến sâu vào thị trường Trung Đông - Châu Phi.
Trung Đông đang ở một tình thế khó khăn, nhưng các quốc gia vùng Vịnh như Saudi Arabia, Các Tiểu vương quốc Arab Thống nhất (UAE) và Qatar có thể đóng vai trò quan trọng trong việc định hình sự ổn định và hòa bình.
Ngày 17/10, Yahya Sinwar - thủ lĩnh cao cấp của Hamas tại Dải Gaza - đã bị tiêu diệt trong một cuộc đọ súng ở phía Nam Gaza khi Israel tiến hành cuộc truy quét trong khu vực. Quân đội Israel cho biết Yahya Sinwar là một trong 3 thành viên Hamas bị tiêu diệt trong cuộc tấn công trên bộ tại thành phố Rafah nhưng không nói rõ thời gian xảy ra. Thông tin được xác nhận sau quá trình xét nghiệm ADN.
Dư luận quốc tế trong tuần này đặc biệt chú ý đến diễn biến mới bên cạnh các cuộc giao tranh giữa Israel và Hezbollah. Đó là việc Tổng thống Joe Biden hôm đầu tuần đã tuyên bố sẽ chuyển một hệ thống phòng thủ khu vực tầm cao giai đoạn cuối (THAAD) để hỗ trợ Israel trong cuộc chiến đang diễn ra tại Trung Đông. Đi cùng hệ thống là một đội quân vận hành nó gồm khoảng 100 người.
Kể từ khi Israel tiến hành những cuộc không kích nhắm vào các cơ sở của tổ chức Hamas ở Dải Gaza và Hezbollah ở Lebanon rồi sau đó là vụ trả đũa của Iran với hàng trăm tên lửa lao xuống Tel Aviv, nhiều hãng hàng không trên thế giới đã phải hủy bỏ các đường bay qua không phận Trung Đông mà thay vào đó, họ bay qua vùng trời Afghanistan. Điều này vô hình trung đã giúp Taliban hưởng được món lợi từ trên trời rơi xuống…
Các cuộc giao tranh giữa Israel và lực lượng Hezbollah có dấu hiệu leo thang về quy mô hỏa lực và quy mô lãnh thổ ở phía Nam Lebanon, dẫn đến những nguy cơ an ninh nghiêm trọng cho cuộc sống của dân thường và hoạt động gìn giữ hòa bình của Liên hợp quốc (LHQ) tại khu vực.
Một năm sau các sự kiện ngày 7/10/2023, sự ủng hộ quốc tế dành cho Israel đã thay đổi đáng kể, tạo ra những rạn nứt giữa các cường quốc thế giới. Nhiều quốc gia ban đầu bày tỏ sự đoàn kết với Israel trong cuộc chiến chống lại Hamas, nhưng khi xung đột leo thang và thương vong dân sự gia tăng, tình hình trở nên ngày càng căng thẳng hơn ở châu Âu, châu Phi và các nơi khác, thì tình hình đã thay đổi.
Chỉ hai tuần trước, Mỹ đã cùng Pháp nỗ lực triển khai loạt hoạt động tiếp xúc ngoại giao dồn dập nhằm hướng tới một thoả thuận ngừng bắn giữa Israel và Hezbollah. Thế nhưng hiện tại, các quan chức Mỹ từ bỏ lời kêu gọi ngừng bắn, cho rằng hoàn cảnh đã thay đổi nên chiến lược cũng cần được điều chỉnh phù hợp.
“Trung Đông đang đứng trên bờ vực nguy hiểm”, “Trung Đông đang trải qua “bước ngoặt”, “Đây là thời điểm báo động đỏ”… là những cụm từ được sử dụng trong thời gian gần đây. Leo thang xung đột tại khu vực này đang tạo ra một thách thứcnghiêm trọng đối với lợi ích và mục tiêu của Mỹ, đồng thời có thể làm sụp đổ hoàn toàn chính sách của chính quyền Tổng thống Joe Biden đối với cuộc khủng hoảng ở Dải Gaza.
