2 cựu lãnh đạo ngân hàng Vatican bị điều tra vì biển thủ công quỹ

• Chủ tịch ngân hàng Vatican bị nghi ngờ rửa tiền
• Italia điều tra cáo buộc rửa tiền đối với ngân hàng Vatican

Theo đó trong khuôn khổ tiến hành cải cách triệt để các hoạt động của IOR, do Giáo hoàng Francis khởi xướng, giáo sư luật học Gian Piero Milano trong vai trò Người bảo vệ pháp lý Vatican, chức danh tương đương công tố viên trưởng ở các nước khác đã ký quyết định điều tra 2 cựu lãnh đạo IOR là ông Angelo Caloia, người từng giữ chức Chủ tịch IOR trong 2 thập niên liền (từ 1989-2009) và ông Lelio Scaletti, cựu Giám đốc điều hành IOR với cáo buộc có những hành vi biển thủ công quỹ.

Giáo hoàng Francis công bố kế hoạch cải tổ IOR trên Đài Truyền hình Vatican.

Cụ thể trong giai đoạn từ năm 2001-2008, “cặp bài trùng” này đã thông qua sự trợ giúp của luật sư Marco Liuzzo ở Milan, người cũng đang bị điều tra để thực hiện các giao dịch rao bán 29 bất động sản thuộc sở hữu của IOR ở 2 thành phố Rome và Milan, mà không ghi vào sổ sách hòng chiếm đoạt số tiền là 57 triệu euro. Ngoài ra Công tố viên trưởng G. Milan còn áp đặt lệnh phong tỏa các tài khoản của 3 nhân vật nêu trên trong IOR, bao gồm cả số cổ phiếu trị giá 16 triệu euro.

Nhân vụ tai tiếng này, ông Jean-Baptiste de Franssu đương kim Chủ tịch IOR đã lên tiếng bày tỏ sự ủng hộ đối với các cơ quan chức năng của Tòa thánh, góp phần thực hiện tiêu chí minh bạch trong các hoạt động của IOR mà đức Giáo hoàng Francis đã đề ra. Đồng thời Chủ tịch De Franssu cũng xác nhận những tin tức liên quan đến sự biển thủ công quỹ có hệ thống. Theo đó việc phát giác 2 nhân vật lãnh đạo biến chất là kết quả từ một cuộc tổng kiểm tra nội bộ trong IOR.

Chủ tịch IOR A. Caloia khi còn đương chức.

“Bên đứng tên mua 29 căn hộ ở Rome và Milan là một công ty vô danh, đăng ký trụ sở tại thành phố Nassau, thủ phủ quần đảo Bahamas cũng là một trong những “thiên đường miễn thuế” trên thế giới. Nhưng thực ra đó là một công ty “ma” do viên luật sư M. Liuzzo đầy mưu mô tự lập ra và tồn tại suốt một thời gian dài - Chủ tịch De Franssu cho biết thêm - chỉ nội trong năm 2016 Ban lãnh đạo mới của IOR đã xem xét và đóng băng 396 tài khoản có nguồn gốc khuất tất, với tổng số tiền lên tới 44 triệu euro”.

Còn đức Hồng Y George Pell, Trưởng Ban Thư ký Kinh tế của Tòa thánh, chức vụ tương đương Bộ trưởng Kinh tế Vatican mới tiết lộ vào trung tuần tháng 6 vừa qua, chính thức xác nhận rằng đang có hàng trăm triệu euro gửi trong các tài khoản ngân hàng của các cơ quan trực thuộc Tòa thánh, nhưng lại không được công bố trong bản báo cáo tài chính hàng năm của Vatican.

Tuy nhiên đức Hồng y G. Pell cũng khẳng định, rằng trong các tài khoản ấy không có trường hợp nào vi phạm pháp luật bởi số tiền không bị cố ý  che giấu, mà thuần túy là việc quản lý của IOR quá yếu kém dưới thời Chủ tịch A. Caloia và Giám đốc điều hành Scaletti còn tại nhiệm.

Tòa nhà trụ sở IOR.

Ngân hàng Vatican do Giáo Hoàng Pius XII (1876-1958) thành lập trong tháng 6-1942, được Bộ Tài chính Italia chấp thuận với tư cách pháp nhân chuyên về các mục đích thương mại. Ngoài ra IOR cũng nhận sự đóng góp từ giới tín đồ trên khắp thế giới, bao gồm các hình thức như bất động sản, tiền bạc và các thứ vật chất có giá trị khác.

Trên thực tế IOR không gây ảnh hưởng, hay tác động trực tiếp đến tình trạng tài chính của Vatican, bởi đức Giáo hoàng có cơ sở ngân hàng riêng của mình, được gọi là Cục Quản lý tài sản của Tòa Thánh (APSA), do Trưởng Ban Thư ký Kinh tế là Hồng y G. Pell đứng đầu. Cơ quan này thực hiện các chức năng bảo đảm sự an toàn tài chính trong lãnh địa Vatican, cũng như thanh toán tiền lương của 842 viên chức và những chi phí phát sinh khác trong các hoạt động của Tòa thánh.

Vào đầu năm 1998 tổ chức Liên minh châu Âu (EU) đã thông qua một điều luật đặc biệt, cho phép APSA có thể phát hành đồng tiền riêng ngang mệnh giá euro có ghi dòng chữ “Città del Vaticano” (thành phố Vatican theo tiếng Italia), với tổng trị giá hằng năm tương đương 670.000 euro.

Ngoài ra trong những dịp đặc biệt khác, như trong thời kỳ khi ngôi vị Giáo hoàng bỏ trống, khoảng thời gian giữa lúc Giáo hoàng cũ băng hà hoặc từ nhiệm đến khi Giáo hoàng mới lên thay thế, APSA có thể phát hành thêm 201.000 euro nữa chủ yếu là tiền xu lưu niệm.